 źródło: archiwum Mirosława Gnieciaka (1984) |
Emil Olej
- ur. 26 stycznia 1935 we wsi Murcki
- zm. 26 marca 1995 w Katowicach
- sędzia szachowy klasy międzynarodowej (International Arbiter 1987)
- kandydat na mistrza krajowego (1966)
- kandydat na mistrza krajowego w grze korespondencyjnej
Wspomnienie |
Emil Olej urodził się 26 stycznia 1935 we wsi Murcki (obecnie dzielnica Katowic), leżącej pomiędzy Kostuchną, Mikołowem, Tychami i Katowicami i mieszkał tam do 1962. W latach okupacji uczęszczał do szkół niemieckich i stąd wzięła się jego dobra znajomość języka niemieckiego. Po wyzwoleniu i ukończeniu szkoły powszechnej rozpoczął naukę w Śląskich Technicznych Zakładach Naukowych i tam rozpoczęła się przygoda z szachami. W 1951 Centralny Urząd Szkolenia Zawodowego zlecił Dyrekcji Okręgowej Szkolenia Zawodowego w Katowicach zorganizowanie I Ogólnopolskich Drużynowych Mistrzostw Szkół Zawodowych, które odbyły się w Piotrowicach Śląskich (obecnie dzielnica Katowic) w dniach 26 – 28 maja 1952. Ale zanim do nich doszło, w całym województwie śląskim przeprowadzone zostały masowe rozgrywki we wszystkich szkołach o profilu zawodowym, w których wzięło udział ponad 3000 uczniów. Zwycięzcy zawodów szkolnych w liczbie około 800 stanęli do rozgrywek międzyszkolnych, następnie powiatowych by wyłonić grupę 22 finalistów spośród których, po obozie szkoleniowym, wyłoniono reprezentację województwa. W kwietniu 1952 Emil Olej, w gronie 22 uczestników, wziął udział w dwutygodniowym obozie szkoleniowym w Polanicy-Zdroju, gdzie rozegrano również turniej szachowy o Mistrzostwo Szkół Technicznych i Zawodowych Śląska. W turnieju tym Emil Olej zajął V miejsce (zdobywając 14½ pkt z 21) i zapewnił sobie udział w rozgrywkach centralnych. Zawody odbywały się w Sali Koncertowej obok pijalni oraz na wolnym powietrzu w parku. Zawody centralne rozegrano na dystansie 7 rund systemem szwajcarskim, gdzie do wyniku drużyny zaliczano wyniki 4 chłopców i 2 dziewcząt. Emil Olej z wynikiem 5 pkt zajął w swojej grupie VIII miejsce. Na zakończenie mistrzostw 40 czołowych uczestników zagrało w symultanie z kandydatem na mistrza Zbigniewem Bolesławskim – jednym z uczestników, który odniósł zwycięstwo, był Emil Olej. Za osiągnięte wyniki w tych mistrzostwach Emil Olej uzyskał III kategorię szachową. W trakcie wakacji podjął próbę uzyskania II kategorii szachowej w turnieju rozegranym w świetlicy TPPR w Katowicach. Próbę niestety nieudaną, co na krótki okres osłabiło jego zainteresowanie szachami.
Od początku kariery Emilowi Olejowi przez cały czas towarzyszyły szachy korespondencyjne. Pierwszym turniejem, w którym uczestniczył już w 1951, była Grupa 34 zorganizowana przez „Sztandar Młodych”. Ciekawostką jest fakt, że w tej 6-osobowej grupie spotkali się Emil Olej, Jan Eberle (późniejszy Sekretarz Generalny PZSzach) i Brunon Grela (działacz i sędzia szachowy z Rydułtów). Emil Olej wygrał tę grupę, gubiąc tylko pół punktu w partii z Brunonem Grelą. Mimo tego wyniku początkowo w tej odmianie gry szachowej nie odnosił wielu sukcesów, lecz metodyczne podejście do gry pozwoliło mu w przyszłości najpierw awansować do 6. finału Korespondencyjnych Mistrzostw Polski (6½ pkt z 18 – XVII miejsce), a przede wszystkim zdobyć brązowy medal w 7. finale Korespondencyjnych Mistrzostw Polski (10½ pkt z 16). Emil Olej z zamiłowaniem grał w wielu korespondencyjnych turniejach krajowych i międzynarodowych, jak również w wielu meczach, zarówno na poziomie reprezentacji Polski, Śląska jak i klubowych, a także rozegrał bardzo wiele partii towarzyskich.
W 1962 rozpoczął się najważniejszy epizod w życiu szachowym Emila Oleja. Na początek rozpoczął pościg za tytułem kandydata na mistrza, który zdobył w 1966, stając się jednocześnie jednym z filarów drużyny KS „Dąb” Katowice. Kolejne wzmocnienia składu spowodowały, że w 1966 drużyna ta awansowała do I Ligi (najwyższa klasa rozgrywek drużynowych), lecz brak doświadczenia i nie dość silny jednak skład spowodowały, że zespół zajął XII miejsce i powrócił do II Ligi. Drużyna KS „Dąb” Katowice jeszcze trzykrotnie – w latach 1970, 1971 i 1973 – grała w I lidze, a Emil Olej stanowił zawsze silny punkt zespołu.
Oprócz gry w drużynie Emil Olej odniósł również wiele sukcesów indywidualnych, a mianowicie:
- Finał Mistrzostw Śląska, Wisła-Malinka 1965 – VII-IX m. (9/16); wygrane m.in. z Wiesławem Judyckim i Wacławem Łuczynowiczem,
- Finał Mistrzostw Śląska, Ustroń-Jaszowiec 1967 – XI m. (6/15); wygrana m. in. ze Stanisławem Kornasiewiczem,
- III Memoriał Emila Sojki, Katowice 1968 – X m. (5½/13); wygrana m. in. z Krystyną Radzikowską,
- V Memoriał Emila Sojki, Katowice 1970 – IX m. (9/16); wygrane m. in. z Jackiem Bielczykiem, Henrykiem Fronczkiem i Krystyną Radzikowską,
- VI Memoriał Emila Sojki, Katowice 1971 – dz. II m. z Jackiem Bielczykiem (13½/19); wygrane m. in. z Henrykiem Fronczkiem i wypełniona norma na tytuł mistrza krajowego – sam Emil Olej oceniał ten wynik jako swój życiowy sukces,
- VIII Memoriał Emila Sojki, Katowice 1973 – III m. (7/11); wygrana m. in. z Jackiem Bielczykiem,
- Finał Mistrzostw Śląska, Katowice 1974– VII m. (5/10),
- Finał Mistrzostw Śląska, Katowice 1975 – IV m. (6/11); wygrane m. in. z Karolem Pinkasem i Janem Przewoźnikiem,
- XXXII Szachowe Mistrzostwa Polski mężczyzn, Poznań 1975 – XLII m. (7/13); system szwajcarski (dz. XXVIII-XLIII m.).
Brał udział również w wielu spotkaniach międzynarodowych, zarówno w turniejach (m. in. Podebrady 1976 – Czechosłowacja – II miejsce), jak i drużynowych meczach klubowych (m. in. Frankenberg – NRD, Budapeszt i Utasellato – Węgry) i okręgowych (m.in. Trzyniec – Czechosłowacja).
Grę Emila Oleja cechowała przede wszystkim bardzo dobra znajomość debiutów, będąca efektem gry korespondencyjnej, i duży zmysł taktyczny.
 źródło: archiwum Emila Oleja |
W ostatnim okresie życia Emila Oleja najbardziej aktywną formą działalności szachowej było pełnienie funkcji sędziego. I należy bezwzględnie dodać, że czynił to bardzo dobrze, ku zadowoleniu zawodników i organizatorów imprez szachowych. Pierwsze kroki jako sędzia klas okręgowych stawiał w latach siedemdziesiątych XX wieku, sędziując turnieje klubowe i lokalne turnieje klasyfikacyjne. W 1980 uzyskał pierwszą klasę sędziowską i powoli wdrażał się w obowiązki sędziego imprez krajowych i międzynarodowych. Na kursie sędziowskim w Poznaniu (10 – 12 lutego 1984) uzyskał tytuł sędziego klasy państwowej i to stało się początkiem znakomitej kariery – o ile tak to można nazwać – sędziego szachowego. W tym miejscu pozwolę sobie na małą osobistą dygresję – prowadziłem jako sędzia główny wiele dużych imprez szachowych i zawsze stawałem przed dylematem doboru sędziów rundowych (to stara nazwa – obecnie sędziów asystentów) i doceniając potencjał oraz zdolności organizacyjne Emila Oleja, zaproponowałem mu współpracę przy sędziowaniu. Pierwszym krokiem naszej długoletniej współpracy był II Międzynarodowy Turniej Szachowy (Katowice 1984), a następnym – Drużynowe Mistrzostwa Polski I Liga (Ustroń-Jaszowiec 1984). W 1987 Kongres FIDE w Sewilli nadał Emilowi Olejowi tytuł sędziego klasy FIDE (International Arbiter). Zdobył uznanie w środowisku sędziowskim, które w latach 1988 – 1992 powołało go do najwyższego gremium – Kolegium Sędziów Polskiego Związku Szachowego. Kierował także pracami Kolegium Sędziów Śląskiego Związku Szachowego, a w ramach współpracy – przez krótki okres – był także członkiem Komisji Klasyfikacji i Ewidencji PZSzach. Corocznie sędziowaliśmy wspólnie wiele imprez, a ukoronowaniem tej współpracy były Mistrzostwa Świata juniorów U-10, U-12 i U-14 (Warszawa 1991). Przyjmując obowiązki sędziego głównego postawiłem warunek, że podejmę się tego zadania pod warunkiem, że organizator zaprosi również Emila Oleja. To była bardzo ważna i przewidująca ewentualne kłopoty decyzja. Miałem rację, gdyż dzięki niemu – mimo wielu trudności – mistrzostwa nie poniosły organizacyjnej klapy. Wykorzystując swoje zdolności wyręczył organizatora w przygotowaniu całego arsenału informacyjnego. Jego wiedza, takt i zdolności współpracy zostały zauważone i wysoko ocenione przez organizatora kolejnych Mistrzostw Świata U-16 i U-18 (Duisburg 1992), w postaci osobistego zaproszenia, a po zakończeniu mistrzostw – listu pochwalnego. Wyliczenie wszystkich imprez, które sędziował byłoby niezwykle trudne, ponieważ był sędzią, którego bardzo chętnie zapraszano. Sędziował szczególnie wiele imprez dziecięcych i młodzieżowych, które sprawiały mu najwięcej radości. Jego sposób kontaktu z młodymi ludźmi był tak bezpośredni i emocjonalny, że był przez nich uwielbiany.
Pamięć o Emilu Oleju jest szczególnie kultywowana w rodzinnym Podlesiu, gdzie rokrocznie rozgrywane są turnieje memoriałowe.
Strony internetowe |