Eugeniusz Zahorski

 

Eugeniusz Zahorski

  • ur. 18 kwietnia 1881 w Teklomirze
  • zm. 24 czerwca 1947 w Krakowie
  • szachista i działacz szachowy
 Szachowa biografia

Urodzony na Kresach Wschodnich (majątek rodzinny Teklomir na terenie późniejszego powiatu Wilejka) w rodzinie ziemiańskiej, był synem Michała i Heleny ze Stankiewiczów. Lata dziecinne i młodzieńcze spędził na terenie Rosji, do gimnazjum uczęszczał w Moskwie, tam zdał maturę i rozpoczął studia. Dyplomu uniwersyteckiego nie uzyskał ze względu na zaangażowanie polityczne w szeregach narodników, antycarskiego, a zarazem antymarksistowskiego ruchu liberalnego. Działalność ta pociągnęła za sobą represje polityczne, przez jakiś czas Zahorski przebywał jako zesłaniec polityczny na Syberii, był również więziony w Moskwie. Był również związany bliżej z polskimi socjalistami (należał do Polskiej Partii Socjalistycznej), ale ograniczył aktywność w tym ruchu, zniechęcony radykalizmem rewolucji 1905, koncentrując się jedynie na nurcie niepodległościowym. W latach I wojny światowej uczestniczył w walkach na Dalekim Wschodzie. W 1918 osiadł w Warszawie, gdzie pracował w instytucjach państwowych w charakterze radcy prawnego. Od 1928 w tym charakterze zatrudniony był w Najwyższej Izbie Kontroli Państwa.

W latach międzywojennych Eugeniusz Zahorski udzielał się jako publicysta i redaktor jednego z pism katolickich. Kontynuował także pisanie wierszy religijnych, rozpoczęte jeszcze za caratu (poemat Powrót wraz z wierszem Przymierze, zbiór sonetów Różaniec), których jednak nie ogłaszał drukiem. Zajmował się ponadto tłumaczeniami, głównie z języka rosyjskiego. Z racji dawnej współpracy w środowisku socjalistów m.in. z Józefem Piłsudskim i Ignacym Daszyńskim bywał zapraszany na uroczystości państwowe w Belwederze i na Zamku Królewskim. Po latach wielkiej estymy dla Piłsudskiego, którego uważał za twórcę niepodległej Polski, odstąpił od grona jego zwolenników po zamachu majowym w 1926.

Należał do najaktywniejszych działaczy warszawskiego środowiska szachowego. Umiejętności szachowe wyniósł z jednego z pobytów w moskiewskim więzieniu. W pierwszych latach powojennych uczestniczył w pracach nad ożywieniem działalności Warszawskiego Towarzystwa Zwolenników Gry Szachowej, a w latach 30. był w gronie współzałożycieli Warszawskiego Klubu Szachistów. W 1933 został wybrany prezesem tego klubu; miał możliwość współpracować m.in. z Emilem Grossem, Jerzym Jagielskim, Leonem Tuhan-Baranowskim, Izaakiem Towbinem, Kazimierzem Makarczykiem, Janem Kleczyńskim, wraz z którymi doprowadził w kwietniu 1935 do otwarcia nowej siedziby klubu przy ulicy Marszałkowskiej 66 (wcześniej klub miał siedzibę na Wilczej). W uroczystej inauguracji lokalu klubowego 9 kwietnia 1935 wziął udział znany gracz Salomon Flohr.

Zahorski próbował także swoich sił jako zawodnik. Grywał głównie w turniejach dla szachistów II kategorii, notując sporadyczne sukcesy; miał m.in. na koncie zwycięstwa nad Henrykiem Pogoriełym i Leonem Kremerem. W 1933 wygrał nieduży, czteroosobowy turniej Warszawskiego Klubu Szachistów. Bardziej znany był z organizowania w siedzibie tegoż klubu swoistych maratonów szachowych, „w których 36 godzin gry bez przerwy nie było niczym nadzwyczajnym” (Tadeusz Czarnecki). Zahorski zajmował się popularyzacją szachów w Wojsku Polskim, uczestniczył w partiach konsultacyjnych, symultanicznych, popisach „gry na ślepo”. W 1930 w warszawskim cyrku brał udział w pokazie gry „na pamięć”, wspólnie m.in. z Kazimierzem Makarczykiem i Dawidem Przepiórką.

Latem 1939 Zahorski wybrany został w skład Rady Naczelnej Polskiego Związku Szachowego. Po wybuchu wojny włączył się do okupacyjnego życia szachowego Warszawy, uczestnicząc w towarzyskich rozgrywkach w kawiarniach Kwiecińskiego i Leżeńskiego. W 1940 w kawiarni Kwiecińskiego gestapo dokonało aresztowania warszawskich szachistów, którym zezwolono później na rozegranie w areszcie turnieju; był wśród zatrzymanych Zahorski. W odróżnieniu od graczy o korzeniach żydowskich (m.in. Dawid Przepiórka, Mojżesz Łowcki, Stanisław Kohn, Achilles Frydman), którzy niebawem ponieśli śmierć z rąk Niemców, Zahorski został zwolniony z więzienia po około tygodniu. Nie zaprzestał aktywności szachowej, uczestniczył w serii turniejów rozegranych w Warszawie w latach 1942-1944, nazywanych nieoficjalnymi mistrzostwami miasta (na potrzeby jednego z turniejów udostępnił swoje mieszkanie). W pierwszym takim turnieju, rozegranym na przełomie 1942 i 1943, Zahorskiemu przypadła III lokata, a zwyciężył Andrzej Pytlakowski. W latach okupacyjnych najwięcej grywał z Zygmuntem Szulce, jego przeciwnikami byli też m.in. Tadeusz Gniot, Jan Gadaliński, Henryk Rewkiewicz junior, Jerzy Jagielski.

Po wojnie Eugeniusz Zahorski przeniósł się na Śląsk. Pracował w katowickim zjednoczeniu węglowym, nie zaniedbując szachów; był współzałożycielem Centralnej Sekcji Szachowej przemysłu węglowego (zrzeszającej w 1947 300 członków). Na przełomie 1945 i 1946 sięgnął po wicemistrzostwo Katowic, w kolejnych mistrzostwach miasta podzielił IV-V miejsce. W 1946 wystąpił w mistrzostwach Polski w Sopocie (bez powodzenia walczył w warszawskich eliminacjach mistrzostw kraju już na przełomie 1925 i 1926); jako nestor turnieju podzielił XV-XVIII lokatę, zdobywając 9 punktów. Odnotował zwycięstwa nad graczami czołówki turnieju – Bogdanem Śliwą, Stanisławem Gawlikowskim, Izaakiem Grynfeldem.

Był dwukrotnie żonaty. W 1906 poślubił poznaną w Moskwie Annę Antoninę z Elzenbergów (1882-1942), znaną później poetkę i pisarkę, używającą pseudonimu Savitri. Żona uczestniczyła również w działalności socjalistycznej, potem była zaangażowaną działaczką katolicką. Niemal od pierwszych dni okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej uczestniczyła w konspiracji, zginęła w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Być może w nawiązaniu do szachowej pasji męża Anna Zahorska napisała w 1932 nowelę Szach królowej, w której zaangażowanie mężczyzny w szachy prowadzi do rodzinnej tragedii. Zaraz po wojnie Zahorski zawarł drugi związek małżeński, z dużo młodszą od siebie kobietą.

Z pierwszego małżeństwa miał sześcioro dzieci: synów Bronisława (1907-1984, absolwenta dwóch fakultetów: prawnika i romanistę, urzędnika Najwyższej Izby Kontroli), Jerzego Dominika (1917-2005, inżyniera, w czasie II wojny światowej lotnika RAF-u, pozostałego na emigracji w Anglii), Józefa Zygmunta (zmarłego w dzieciństwie w latach międzywojennych) oraz córki Wandę Zofię (1913-1945?, zamężną Skirmuntową, zmarłą w jednym z obozów koncentracyjnych w nieznanych bliżej okolicznościach), Elżbietę Marię (1915-1939, u progu okupacji rozstrzelaną za zrywanie niemieckich plakatów propagandowych) i Krystynę Klarę Wiktorię (1921-1944, uczestniczkę konspiracji, zamężną Zaremba-Celińską, zmarłą tragicznie wraz z mężem i rocznym synem w wyniku bombardowania stolicy w czasie powstania warszawskiego).

Bratem Eugeniusza był Bolesław Zahorski (1887-1922), działacz Polskiej Partii Socjalistycznej, drukarz i bibliotekarz, oficer Legionów, poeta, natomiast bratem stryjecznym ksiądz Tadeusz Zahorski (1862-1907), proboszcz kilku parafii na Wileńszczyźnie, dziekan w Wornianach, budowniczy kościoła św. Jana Chrzciciela w Bieniakoniach. Dalszym krewnym był Władysław Zahorski (1858-1927), lekarz wileński, autor prac historycznych.

Zahorski zmarł nagle 24 czerwca 1947 w Krakowie, gdzie przebywał u ciotecznej siostry.

Przemysław Zieliński
Tekst opublikowany w Wikipedii 20 września 2008

Bibliografia:

Tadeusz Wolsza, Arcymistrzowie, mistrzowie, amatorzy. Słownik biograficzny szachistów polskich, tom I, Wydawnictwo DiG, Warszawa 1995
 Najważniejsze sukcesy szachowe

Indywidualne Mistrzostwa Polski (1 finał)


Drużynowe Mistrzostwa Polski w szachach (1 medal)

 Strony internetowe

Ta strona korzysta z plików cookies (ciasteczka). Pozostając na niej, wyrażasz zgodę na korzystanie z cookies. Więcej informacji

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close