[Event "Mem Rubinsteina"] [Site "Polanica-Zdrój"] [Date "1971.08.28"] [Round "11"] [White "Pytel, Krzysztof"] [Black "Doroshkievich, Vladimir K"] [Result "1-0"] [ECO "D58"] [PlyCount "63"] [WhiteElo "2320"] {Komentarz: Krzysztof Pytel (Szachy 1/1972).} 1. d4 d5 2. c4 e6 3. Nf3 Nf6 4. Nc3 Be7 5. Bg5 O-O 6. e3 h6 7. Bh4 ({W meczu Petrosjan – Spasski, Moskwa 1969, grający białymi Petrosjan dwukrotnie stosował kontynuację W meczu Petrosjan – Spasski, Moskwa 1969, grający białymi Petrosjan dwukrotnie stosował kontynuację} 7. Bxf6 Bxf6 8. Qd2 $1 b6 9. cxd5 exd5 10. b4 {i w tym miejscu drogi rozchodziły się.} ({Natomiast w 22 partii nastąpiło} 10. Rd1 {(zamiast 10.b4) i po} Be6 $1 11. g3 Nd7 12. Bg2 Be7 13. O-O c6 14. Qc2 Rc8 {powstaje pozycja z równymi perspektywami.}) { W 20 partii Spasski zagrał} 10... Bb7 {i po} 11. Rb1 c6 12. Bd3 Nd7 13. O-O Re8 14. Rfc1 a5 15. bxa5 $1 Rxa5 16. Bf5 {białe uzyskały lepszą pozycję.}) 7... b6 8. Be2 {Zwykle grywa się 8.Gd3, 8. Wc1 lub 8.cd5, co prowadzi do pozycji dokładnie zbadanych przez teoretyków. Ruchem w partii białe, w oczekiwaniu na Gb7, przygotowały manewr umożliwiający im, za cenę tempa, uzyskanie analogicznej struktury jak w 20 partii meczu Petrosjana ze Spasskim.} Bb7 9. Bxf6 $1 Bxf6 10. cxd5 exd5 11. O-O {Krytyczna sytuacja. Mimo tempa więcej w stosunku do uprzednio cytowanej partii, szanse czarnych na pełne wyrównanie są dość problematyczne. Zadaniem czarnych jest ożywić parę gońców ruchem c7-c5. Jest to trudne do zrealizowania, bo przy stabilnym łańcuchu pionków skoczki białych będą aktywne, a ponadto będzie istnieć perspektywa nacisku na linii „c”.} Qd6 {Ruch ten nie rozwiązuje problemów debiutowych.} ({Nie przechodzi oczywiście} 11... c5 12. dxc5 bxc5 13. Qb3 {itd.}) 12. a3 $1 Re8 ({Istotna profilaktyka. Białe przygotowują ruch b2-b4, zapobiegając jednocześnie posunięciu} 12... c5 13. dxc5 bxc5 ( 13... Qxc5 14. Rc1) 14. Ne4 {itd.}) 13. b4 c6 ({Białe groziły ruchem b4-b5, aby zafiksować słabość czarnych na polu c7. Nadal nie przechodzi} 13... c5 14. bxc5 bxc5 15. Rb1 $1 Bc6 16. Nb5 Qe7 17. dxc5 $1) 14. Qb3 {Ten ruch na długo wyklucza perspektywę zagrania przez czarne c6-c5, ponieważ po b4xc5 wisi czarny goniec na polu b7.} Nd7 15. Bd3 $1 {Goniec białych przechodzi na korzystniejszą placówkę.} Bd8 $2 {Ruchem w partii czarne zamierzają przegrupować swoje figury w następujący sposób: Sf6, Gc7, Se4 i ewentualnie g7-g5-g4 z kontratakiem. Mistrz Doroszkiewicz nie wziął jednak pod uwagę faktu, że czarne figury chwilowo zajmują pasywne pozycje, a białe otwierając centrum uzyskują silną inicjatywę.} ({Co prawda po} 15... a5 {nastąpi} 16. bxa5 $1 Rxa5 17. a4 {z korzystną grą białych, jednak była to jedyna realna możliwość czarnych.}) 16. e4 $1 dxe4 ({Na} 16... Qg6 {białe grały} 17. Rfe1 Bc7 (17... Nf6 18. Ne5) 18. Rad1 {z groźbą ed5 (ponieważ na 19… Wxe1 nastąpiłoby 20. Sxe1).}) 17. Nxe4 Qf8 ({Na} 17... Qe6 {następowało} 18. Bc4 Qxe4 (18... Qe7 19. Nd6) 19. Bxf7+ Kf8 20. Rae1 { itd.}) ({Po} 17... Qf4 {białe grały} 18. Rfe1 c5 ({Czarnym trudno rozwiązać zagadnienia koordynacji działań swych figur} 18... Nf6 19. Ne5) 19. d5 {z ideą Wa3 i Wae1.}) 18. Rfe1 a5 $2 ({Przegrywający błąd, choć odpowiedź białych była trudna do przewidzenia. Dobrego wyboru jednak czarne nie miały. Na} 18... Nf6 {silne było} 19. Ne5) ({zaś po} 18... Bc7 19. Bc4 {z dalszym We3 i Wae1.}) {[#]} 19. Nd6 $3 {Nietypowość kombinacji białych leży głównie w tym, że wszystkie posunięcia tematyczne są ciche, a zaproponowana ofiara figury jest czysta (bez bicia!).} Rxe1+ 20. Rxe1 Qxd6 { Wobec gróźb 21. We8 i 21. Sxb7, przyjęcie ofiary jest konieczne.} 21. Re8+ Qf8 $6 {Sprowadza grę do prozaicznej końcówki.} ({Puenta kombinacji białych leżała w wariancie} 21... Nf8 22. Ne5 $1 {i teraz} Qf6 $2 (22... Qd5 23. Bc4 $1 Qxd4 (23... Qe4 24. Bxf7+ Kh7 25. Bg6+ $1 Qxg6 26. Nxg6) 24. Bxf7+ Kh7 25. Bg6+ Nxg6 26. Qg8#) (22... Qc7 23. Nxf7 {(można i 23. Gc4) itd.}) 23. Rxf8+) 22. Rxf8+ Kxf8 23. Bf5 $1 {Białe, atakiem na króla wykorzystują pasywność czarnych figur, realizując swą przewagę. Zakończenie jest prozaiczne, choć nie pozbawione pikanterii.} Nf6 24. Ne5 Nd5 25. b5 cxb5 26. Be4 ({Słabsze było} 26. Qxb5 {(grozi Hd7)} Nf6 $1 27. Nd7+ (27. Qc4 Bd5 28. Nd7+ Ke7) 27... Kg8 {i czarne jeszcze się bronią.}) 26... Rc8 27. h3 Rc3 28. Qxb5 Ne3 $6 {Ostatnia próba oporu. Daremna, gdyż białe policzyły wszystko dokładnie.} 29. Qb2 $1 Nd1 30. Qa2 Rc7 31. Bxb7 Rxb7 32. Qd5 1-0 [Event "Mem Rubinsteina"] [Site "Polanica-Zdrój"] [Date "1972.08.15"] [Round "9"] [White "Razuvaev, Yuri S"] [Black "Pytel, Krzysztof"] [Result "0-1"] [ECO "A58"] [PlyCount "54"] [WhiteElo "2490"] [BlackElo "2380"] {Komentarz: Krzysztof Pytel (Szachy 6/1973).} 1. d4 Nf6 2. c4 c5 3. d5 b5 {Poświęcając pionka, czarne już od pierwszych posunięć walczą o inicjatywę. Przed partią założyłem, że z młodym mistrzem radzieckim, finalistą mistrzostw ZSRR i agresywnym graczem, najważniejszym zadaniem będzie uchwycenie inicjatywy.} 4. cxb5 a6 5. bxa6 e6 $1 ({Najczęściej w tej pozycji spotykamy kontynuację} 5... Bxa6 6. Nc3 d6 7. Nf3 g6 8. e4 Bxf1 9. Kxf1 Bg7 10. g3 O-O 11. Kg2 Nbd7 12. Re1 Ng4 13. Re2 Qc7 14. Rc2 Rfb8 15. h3 Nge5 16. Nxe5 Nxe5 17. Qe2 Qb7 18. f4 Nd7 19. Bd2 Qa6 $1 20. Qf3 {i teraz, zamiast e6? proste} Rb7 {dawało czarnym doskonałą grę (Holm – Pytel, Polanica-Zdrój 1972.}) 6. Nc3 ({Ruchem w partii czarne proponują grę w duchu gambitu Blumenfelda, np.} 6. dxe6 $5 fxe6 7. e3 Be7 ( 7... d5 8. Bb5+) 8. Nf3 O-O 9. Nc3 d5 10. Be2 Nxa6 {i silne centrum, w połączeniu z otwartymi liniami dla figur, daje czarnym szansę na uzyskanie inicjatywy. Ponieważ Razuwajew jest absolwentem tzw. Szkółki Botwinnika, jest uważany za świetnego teoretyka, więc postanowiłem przekonać się na własnej skórze o wartości systemu, stosując go dla odmiany czarnymi.}) 6... Nxd5 7. Nxd5 exd5 8. Qxd5 Nc6 9. e4 {Posunięcie to Razuwajew wykonał prawie bez namysłu, co świadczyło, że pozycja jest mu znana. Podobnie jak Mikenas i am. Gipslis, podczas analiz domowych, miałem sceptyczny pogląd na ten ruch z uwagi na nadmierne osłabienie centralnych pól w obozie białych.} Be7 10. Bc4 O-O 11. Ne2 Bxa6 12. Bxa6 ({Oczywiście nie} 12. O-O $2 {z uwagi na} Nb4 { z uwagi na Sb4 i białe tracą gońca.}) 12... Qa5+ $1 {Ten szach, w połączeniu z następnym posunięciem, wprowadza czarnego hetmana na przekątną f1-a6, gdzie spełnia wiele ważnych funkcji.} 13. Qd2 Qxa6 14. O-O Bf6 {Białe zachowały przewagę pionka i zabezpieczyły króla. Najbliższymi posunięciami powinny teraz rozwiązać problem rozwoju skrzydła hetmańskiego. Czarne, bazując na aktywności swych figur, będą starały się przeszkodzić białym w realizacji tego zamierzenia.} 15. Nc3 ({ Oczywiście nie przechodziło} 15. Qxd7 $2 {licząc na naiwne} Qxe2 ({z uwagi na} 15... Rfd8 16. Qg4 Ne5 17. Qh5 g6 {i białe tracą skoczka.}) 16. Qxc6) 15... Nb4 $6 ({Lepsze było} 15... Bd4 16. Nd5 Qb7 {z dalszym Wfb8 lub 18. Se2 Wfb8 17. Sxd4 Sxd4 i białe mają trudności z neutralizacją nacisku na lewym skrzydle.}) 16. Qxd7 $1 ({Ten ruch również rozważałem, choć nie doceniłem faktycznej jego siły. Obecnie białe figury rozwijają się swobodnie, a czarne muszą grać precyzyjnie i energicznie. Wykonując swe 13 posunięcie liczyłem na następujące kontynuacje:} 16. Nd5 Nxd5 17. exd5 Rfb8 ) ({lub} 16. Rd1 Rfd8 17. a3 Qc4 18. Qe1 Bxc3 19. bxc3 Nd3 {z inicjatywą czarnych w obu przypadkach.}) 16... Nc2 ({W przypadku} 16... Rfd8 17. Qf5 Nc2 { białe grając} 18. e5 $1 Nd4 19. Qe4 {uzyskują znaczną przewagę.}) 17. Rb1 Rfd8 18. Qg4 ({Na} 18. Qf5 {zamierzałem zagrać} g6 $1 {i nie wolno} 19. Qxc5 {albowiem po} Rac8 $1 {biały hetman ginie na środku szachownicy.}) 18... Na3 $1 19. bxa3 (19. Ra1 Nc2 {prowadziło do remisu przez powtórzenie posunięć.} ) 19... Bxc3 20. h4 $5 {Licząc się ze stratą pionków na linii „a” białe chcą zyskać atuty pozycyjne. Pionek „h” zdąża do pola h6 celem osłabienia pozycji czarnego króla. Wówczas wtargnięcie ciężkich figur na siódmą linię nabierze decydującego znaczenia. Jak się okaże, czarne mają wystarczające kontrargumenty. [#]} Qd3 $1 {Interesująca sytuacja zasługująca na szczegółowe rozważenie. Białe dysponują przewagą dwóch pionków, jednak ich pionki na linii „a” nie przedstawiają większej wartości. Wolny pionek na polu d4 zapewnia czarnym figurom punkt oparcia na polu d4 i tym samym spełnia ważniejsze zadanie od białego pionka na polu e4. Pozornie nie współdziałające ze sobą czarne figury, w rzeczywistości tworzą dużą siłę, a biała wieża na polu f1 dotychczas nie uczestniczy w walce.} 21. Bg5 ({Przykładem tego jest np. kontynuacja} 21. Rb7 Ra4 $1 { i ginie pionek e4.} 22. f3 $2 Bd4+) ({Grając 20… Hd3, czarne musiały rozważać ruch} 21. Rb3 {na co przygotowałem} Ra4 $1 {i jeśli} 22. Bh6 {to} Rxe4 $1 23. Rxc3 (23. Qg5 Qxf1+ 24. Kxf1 Re1#) 23... Qxf1+ 24. Kxf1 Rxg4) 21... Re8 $1 {Ten ruch również ilustruje potencjał możliwości czarnych.} 22. f3 Bd4+ 23. Kh2 Qxa3 24. Rfd1 Qxa2 {Materialnie siły wyrównały się. Czarne jednak nadal są aktywniejsze, ich pionek na polu c5 może stanowić duże zagrożenie dla białych.} 25. Rb6 $6 ({W przypadku} 25. Rxd4 $6 cxd4 ({ Z tych względów na 25. Wxd4 zamierzałem odpowiedzieć} 25... h5 $1 {i jeśli } 26. Qg3 (26. Qxh5 cxd4) 26... cxd4 27. Bf6 g6 28. Qg5 Kh7 {czarne uzyskają przewagę.}) 26. Bf6 g6 27. Qg5 Re6 28. e5 {sytuacja mocno się komplikowała.} ) 25... Re6 26. Rb7 ({Proponując po} 26. Rxe6 Qxe6 27. Qxe6 fxe6 {przejście do końcówki wygodnej dla czarnych, jak się okaże było to dla białych najmniejszym złem.}) 26... h6 $1 {Wykonując ten ruch=, odrzuciłem propozycję remisu.} 27. Rd2 $2 {Przegrywa natychmiast.} ({Możliwości obrony pozostawiało tylko} 27. Bd2) ({Natomiast po} 27. Bf4 Rg6 28. Qh3 Qe2 29. Rdb1 Ra2 30. Bg3 Bf2 ({ale nie} 30... Be5 $2 31. Bxe5 Rxg2+ 32. Kh1 {itd.}) 31. Bxf2 Qxf2 32. Rg1 c4 $1 {i białe powinny przegrać.}) 27... Qa6 0-1 [Event "DME"] [Site "Bath"] [Date "1973.07.08"] [Round "3"] [White "Petrosian, Tigran V"] [Black "Pytel, Krzysztof"] [Result "1/2-1/2"] [ECO "A20"] [PlyCount "72"] [WhiteElo "2640"] [BlackElo "2390"] {Komentarz: Krzysztof Pytel (Szachy 2/1974).} 1. c4 Nf6 2. g3 e5 3. Bg2 c6 4. Nf3 $1 e4 5. Nd4 d5 6. cxd5 Qxd5 7. Nb3 ({To jest silniejsze od dotychczas często stosowanego} 7. Nc2) 7... Qh5 8. h3 Qg6 9. Nc3 Bb4 $1 {Nowe posunięcie w tej sytuacji, ideą którego Petrosjan, sądząc po szybkiej odpowiedzi, nie docenił.} ({W granej kilka dni wcześniej partii Larsen – Korcznoj, Leningrad 1973) było:} 9... Nbd7 10. Qc2 e3 11. Qxg6 exf2+ 12. Kxf2 hxg6 13. d4 Nb6 14. e4 Be6 15. Bf4 Bb4 16. Nc5 O-O-O 17. Nxe6 fxe6 18. a3 Be7 19. Rad1 Rhf8 20. Ke2 Nc4 21. h4 Nh5 22. Bh3 Rxf4 { i Korcznoj uzyskał decydującą inicjatywę. Znałem tę partię, ale do gry Larsena miałem wiele zastrzeżeń, które wzrosły na skutek zdecydowania, z jakim Petrosjan szedł na ów wariant. W tej sytuacji po 15 posunięciach obmyśliłem ruch Gb4.}) 10. a3 Be7 $1 {W tym układzie wymiana na polu c3 (Hg6 chwilowo poza grą) dawała białym inicjatywę, tak w centrum, jak i na skrzydle hetmańskim.} 11. d3 $1 exd3 12. e4 {Głównie z uwagi na ten manewr nie zagrałem 9… Sbd7.} Na6 {Korzystając z osłabienia pola b3, wywołanego manewrem Gf8-b4-e7, czarne uzyskują kontrgrę.} 13. Qxd3 Be6 14. Na5 Rd8 15. Qe2 Nc5 16. O-O Nb3 $1 17. Nxb3 Bxb3 {[#] Po kilku forsownych posunięciach wytworzyła się sytuacja, którą można ocenić jako wyrównaną. Białe mają przewagę pionków w centrum. Czarne, wyzyskując słabość pola b3 kontrolują dostęp do centralnej linii „d”. Ważne jest też znaczne skrępowanie skrzydła hetmańskiego białych. Obecnie Petrosjan był mniej zadowolony niż w momencie, gdy wykonywał posunięcia 10.a3 i 11.d3. Rozpoczyna się teraz walka podjazdowa – manewry o poprawę własnej pozycji i jednocześnie popsucie jej przeciwnikowi…} 18. Be3 a6 19. Kh2 Nd7 $1 { Czarne budują obronną pozycję w centrum.} 20. f4 Qe6 21. Qf2 f6 22. Ne2 $1 c5 23. Nc3 $1 {Typowa maniera gry. Groźbą Sd4 białe wymusiły osłabienie pola d5 i kierują tu skoczka. Jednak równowaga nie została naruszona, gdyż czarne odebrały białym figurom pole d4.} O-O 24. Nd5 Bd6 25. Bd2 b5 26. Rfe1 Qf7 27. Bc3 Rfe8 {Figury obu stron przeszły na lepsze placówki. Bardziej widoczne staje się znaczenie kontroli linii „d” przez czarne. Bez pomocy wieży białym trudno będzie liczyć na utrzymanie dotychczasowej niewielkiej inicjatywy, która systematycznie wygasa. Skoczek na polu d5 ma dobrą placówkę, ale białe z tego nie maja korzyści. Pozycję skoczka można by wykorzystać w przypadku sforsowania przełomu e4-e5. Czarne jednak zapobiegają tej groźbie.} 28. Ne3 {Białe szukają korzystniejszego rozstawienia figur. Jak się okaże, w tym względzie większymi perspektywami dysponują czarne, próbując przejawiać aktywność na skrzydle hetmańskim. W konsekwencji, opanowanie pola d5 pozwala tylko na podtrzymanie równowagi.} Nb6 29. Nf5 Bf8 30. Ba5 Rb8 31. Qf3 {Forsuje uproszczenia.} ({Jeżeli} 31. Re2 {to czarne grałyby} Nc4 {przejmując inicjatywę (a6-a5 i następnie b5-b4 z utworzeniem oddalonego wolniaka.}) 31... Nc4 ({Oczywiście nie} 31... c4 $2 {bo } 32. Nd4 Ba4 33. Nc6 Rb7 34. e5 $1 {i pozycja czarnych trzeszczy.}) 32. Qxb3 ( 32. Bc3 Nd6 33. Nxd6 Bxd6 {było dla czarnych korzystne, wobec możliwości prowadzenia akcji zaczepnej na skrzydle hetmańskim.}) 32... Nxa5 33. Qc3 Nc4 34. Re2 {Oczywiście b2-3 nie wchodzi w rachubę, gdyż osłabia pionki i daje czarnym obiekty do ataku.} Rbd8 35. Ne3 Nxe3 36. Qxe3 c4 {Remis na propozycję białych. Czarne stoją nieco lepiej, jednak po 37. Wd2 Gc5 38. He2 niczego konkretnego nie widać, a wymiana ciężkich figur po linii „d” jest nieunikniona.} 1/2-1/2 [Event "DDR-POL m"] [Site "Zinnowitz"] [Date "1973.10.08"] [Round "4"] [White "Pytel, Krzysztof"] [Black "Vogt, Lothar"] [Result "1-0"] [ECO "E99"] [PlyCount "73"] [WhiteElo "2390"] [BlackElo "2440"] {Komentarz: Krzysztof Pytel (Szachy 5/1974).} 1. d4 Nf6 2. c4 g6 3. Nc3 Bg7 4. e4 d6 5. Nf3 O-O 6. Be2 e5 7. O-O Nc6 8. d5 Ne7 9. Ne1 ({Ostatnio najczęściej grywano} 9. Bd2 {(mecz Fischer – Tajmanow, Vancouver 1971), aczkolwiek najlepsze dni przeżywały kontynuacje 9.b4 i 9. Sd2.}) 9... Nd7 10. f3 ({Popularniejsze jest} 10. Nd3 f5 11. Bd2 Nf6 12. f3 f4 13. c5 $1 {z bardzo skomplikowaną i trudną do oceny grą.}) 10... f5 11. g4 $1 Nf6 {Nad tym, uważanym za najlepszy, ruchem przeciwnik myślał bardzo długo.} ({Tak czasem grywa am. Gipslis, a pewien rozgłos uzyskał po partii Larsen - Tal, Bled 1965, gdzie grano} 11... h5 12. g5 h4 13. Nd3 f4 14. Kh1 $1 Kf7 15. c5 $1 {z dużym naciskiem białych. Ruch w partii wygląda antypozycyjnie „nie należy grać na obszarze, gdzie przeważa przeciwnik” głosi jedna z zasad strategii. Inna zasada jednak mówi, że „należy przeciwdziałać planom przeciwnika” i wszystko jest w porządku.}) 12. Nd3 c5 ({Plusy pozycji z Sd3 uwidacznia partia Gipslis – Bukić (Olot 1973), gdzie grano:} 12... c6 13. Be3 cxd5 14. exd5 f4 15. Bf2 g5 16. a4 h5 17. h3 Kf7 18. a5 Rh8 19. a6 bxa6 $1 20. Nb4 {dawał wyraźną inicjatywę.}) 13. Bd2 Bd7 14. Rb1 b6 15. b4 $6 { Właściwe było profilaktyczne posunięcie 15. Kh1 i potem b2-b4. Nie doceniłem mogącej teraz nastąpić kontrgry przeciwnika.} cxb4 $5 { Zazwyczaj takie zagranie zasługuje na pytajnik, ale czasem bywa inaczej…} 16. Rxb4 Qc8 17. Nf2 Rf7 $2 ({Należało kontynuować grę rozpoczętą wymianą cb4 i zagrać} 17... Qc5 $1 {Po} 18. Rb3 Rf7 19. Kg2 Raf8 {zarówno} 20. Nd3 ({Z tych względów białe muszą grać} 20. Nb5 $5 {z niejasnymi komplikacjami, np.} fxe4 21. Be3 ({ale nie} 21. fxe4 Nxg4 $1 22. Nxg4 Rxf1 $1 { itd.}) 21... exf3+ 22. Bxf3 {i czarne mają pionka za jakość, przy dużych możliwościach taktycznych.}) 20... Qd4 {jak 20.g5 Sh5 daje czarnym przewagę. }) 18. Kg2 $1 Qc5 19. Nb5 {Obecnie, gdy skoczek na polu f2 uniknął związania, białe nie muszą tracić tempa na odejście wieżą. Groźba 20. Sd3 ze zdobyciem pionka na polu d6 dyktuje grę.} Ne8 (19... Bxb5 20. cxb5 { z dalszym We4 pozbawiało czarne jakichkolwiek kontr szans.}) 20. Rb3 $1 { Z groźbą 21. Gb4.} Qc8 21. a4 a6 22. Nc3 Qc5 {Główny problem czarnych to brak perspektywy na koordynację działania figur.} 23. Qc1 $1 {Teraz grozi 24. Ge3.} f4 24. Qb1 Nc8 25. Nd3 Qc7 {[#]} 26. a5 $1 {Przy pełnej stabilizacji na skrzydle królewskim (idea 11.g4) białe figury świetnie rozegrały się na przeciwległym krańcu.} bxa5 27. Rb7 Qd8 28. Be1 $5 ({Obiektywnie najlepsze było} 28. c5 dxc5 29. Nxc5 Ncd6 30. Rxd7 Rxd7 31. Nxd7 Qxd7 32. Qb3 {i czarne wobec licznych słabości (e5, a5, a6) przy podpartym wolniaku d5 i perspektywie dalszej aktywizacji (Wb1, Sa4) muszą zginąć. Ponieważ przeciwnik był w lekkim niedoczasie, postanowiłem nie forsować gry, a jedynie dążyć do powiększenia przewagi.}) 28... h5 $2 {Teraz czarne przegrywają szybko. Być może opór przedłużało} (28... Bf6 {i po} 29. Bf2 Bh4 30. Bxh4 Qxh4 31. c5 $1 h5) 29. gxh5 $1 gxh5 30. Kh1 Bh3 31. Rxf7 Kxf7 32. Rg1 {Wszelkie żywotne arterie są opanowane przez białe figury.} Qc7 33. Bf2 Bf8 34. Qa2 $1 ({Przez moment rozważałem kontynuacje} 34. Nxf4 exf4 35. e5 $1 {np.} dxe5 36. Qg6+ Ke7 37. d6+ Qxd6 38. Bh4+ Nf6 39. Ne4 {ponieważ jednak pozycja jest tak dobra, że można wygrać wzmacniającymi posunięciami, więc odrzuciłem zbędne ryzyko i postawiłem hetmana na pole, z którego może zagrozić czarnemu królowi.}) 34... Na7 35. Na4 $1 ({Po} 35. c5 Nb5 36. Nxe5+ dxe5 37. d6+ Be6 38. dxc7 Bxa2 39. Nxa2 {z uwagi na pasywnego skoczka, białe jeszcze muszą się starać dla wykazania swej przewagi.}) 35... Rb8 { Grając na wiszącej chorągiewce, trudno nie wykonać tego posunięcia.} ({ Dodatkowo, ruch w partii zawiera pułapkę. Białe czekają na posunięcie Wb8. Obrony jednak nie widać. Na} 35... Bd7 {nastąpi} 36. Nb6 {i po} Rb8 37. c5 ({ lub} 37. Nxd7 Qxd7 38. c5 {itd.})) 36. c5 Nb5 37. Nxe5+ 1-0 [Event "PKWN"] [Site "Lublin"] [Date "1974.07.27"] [Round "11"] [White "Estrin, Yakov Borisovich"] [Black "Pytel, Krzysztof"] [Result "0-1"] [ECO "B91"] [PlyCount "82"] [WhiteElo "2450"] [BlackElo "2405"] {Komentarz: Krzysztof Pytel (Szachy 12/1974).} 1. e4 c5 2. Nf3 d6 3. d4 cxd4 4. Nxd4 Nf6 5. Nc3 a6 6. g3 e5 $1 ({Najaktywniejsza odpowiedź. Można też grać} 6... e6 {lub 8... g6.}) 7. Nde2 Be7 8. Bg2 O-O 9. a4 Be6 ({Bolesławski poleca} 9... b6 {z rozwojem Gb7.}) 10. O-O Nc6 $6 ({Eksperymentalne zagranie. Zazwyczaj w tej sytuacji grywano} 10... b6 {(10... Sbd7 jest słabsze z uwagi na 11.a5). Wówczas trzeba liczyć się z dwiema ideami:} 11. Nf4 $5 ({lub} 11. b3 $1 Nbd7 12. Ba3 { Zauważyłem, że Estrin nie najlepiej rozwiązuje nowe, oryginalne problemy debiutowe i ta okoliczność zrodziła ostatni dość wątpliwy ruch czarnych.} ) 11... exf4 12. e5) 11. h3 {Diagnoza sprawdza się. Białe grają szablonowo. } ({Przewagę dawało} 11. Nd5 $1 {np.} Bxd5 12. exd5 Na5 (12... Nb4 $4 13. c3) 13. b3 $1 {z dalszym f4 co podkreślało fatalną pozycję Sa5.}) 11... Nb4 $1 {Czarne przejmują inicjatywę.} 12. f4 $2 {Białe nadal kontynuują swój plan gry.} ({Na} 12. Nd5 {nastąpi} Nfxd5 13. exd5 Bf5 14. c3 Nd3 {itd.}) ({ Oczywiście to nie znaczy, że białe stoją gorzej. Po} 12. Be3 {z dalszym Hd2 i Wfd1 nic specjalnego im nie groziło. Czarne zapewne łatwo doszłyby do d5, dzięki pozycji Sb4, ale po następujących wówczas wymianach sytuacja tylko się upraszczała.}) 12... Rc8 13. Be3 Bc4 {Okazuje się, że aktywność białych skończyła się, bo można nawet już teraz ponieść duże straty.} 14. Rf2 ({. Np. po zagraniu} 14. b3 {jedynym kłopotem czarnych będzie wybór między} Bxe2 ({lub} 14... Nxc2 $1)) 14... Qa5 {Gdy grając czarnymi w obronie sycylijskiej uzyskuję tak dobrą grę, natychmiast żałuję, że na 1.e4 odpowiedziałem inaczej niż 1… c5.} 15. Rc1 d5 { Na pełną mobilizację przez Wfd8 brak czasu. Białe odpowiedziałyby wówczas 16. He1, konsolidując wówczas swe szeregi.} 16. fxe5 Nxe4 17. Nxe4 dxe4 18. b3 Be6 19. Bxe4 ({Wchodziło w rachubę} 19. Nf4 {wówczas czarne miały wybór między narzucającym się} Rfd8 ({czego obawiał się przeciwnik, a manewrem} 19... Na2 $1 20. Ra1 Nc3 21. Qe1 Qxe5 {z zyskiem pionka.})) 19... Rfd8 $1 {Tylko ofiarowując pionka, czarne mogą utrzymać inicjatywę.} (19... Qxe5 {po} 20. Qd4 {prowadziło do wyrównania szans.}) 20. Bd4 Nc6 21. c3 ({Lub} 21. Bxc6 Rxc6 22. c3 Bxh3 23. Nf4 Bf5 {z widoczną przewagą czarnych.}) 21... Bg5 {[#] Białe mają przejściowo pionka przewagi, ich figury jednak zajmują dość przypadkowe placówki. Charakterystycznym momentem jest okoliczność, że pseudoaktywna gra białych (12.f4) po kontruderzeniu w centrum (15… d5) beznadziejnie osłabiła pozycję ich króla i to będzie się mścić do końca partii. Obecnie Wc1 nie może odejść z uwagi na ruch Ge3.} 22. Bxc6 Bxc1 23. Bxb7 Be3 $1 24. Bxc8 Bxc8 25. Qf1 Bxf2+ 26. Qxf2 { Podsumowując operację rozpoczętą przez 21… Gg5 można stwierdzić, że białe stoją nieźle, mając materialnie aż dwa pionki za jakość. Nie bardzo widać jak czarna wieża ma wejść do akcji, Grozi Gb6. To prawda i jeszcze, gdyby biały pionek stał na polu g2, a nie na g3, to pewnie czarnym byłoby trudno nawet zremisować tę partie.} Qd5 {Teraz widać, że kłopoty białego króla nie tylko nie skończyły się, ale dopiero na dobre się rozpoczynają.} 27. b4 Bb7 28. Kf1 Qb3 {Białe figury są związane funkcjami obronnymi, co pozwala czarnemu hetmanowi na swobodną zabawę w harcownika.} 29. a5 Qb1+ 30. Qe1 Qf5+ 31. Qf2 Qxh3+ 32. Ke1 Qh1+ 33. Qf1 Qe4 34. Qf4 Qb1+ { Oczywiście, czarne nie zamierzają wymienić najaktywniejszej swojej figury.} 35. Kf2 Re8 {Wieża też zamierza uczestniczyć w końcowej batalii.} 36. g4 Bd5 37. Qf5 Qh1 38. Qd7 Bc6 39. Qf5 f6 $1 40. e6 ({Natychmiast przegrywało} 40. exf6 $4 Qg2+ {itd.}) 40... Be4 ({Wskazany przez Estrina wariant} 40... g6 { po} 41. Qxf6 Rf8 42. g5 $1 {prowadził do niepotrzebnych komplikacji.}) 41. Qf4 Qg2+ ({Ten ruch zapisałem do koperty. Dogrywki nie było, ponieważ białe poddały się bez wznawiania gry. Po} 41... Qg2+ 42. Ke1 Rxe6 43. Qb8+ (43. Be3 Re8 $1 { i białym brak zadowalających posunięć}) 43... Kf7 44. Qc7+ Re7 45. Qc4+ Bd5 46. Qd3 Qxg4 47. Qxa6 h5 {wygrana czarnych byłaby prosta.}) 0-1 [Event "DMP I liga"] [Site "Poznań"] [Date "1974.11.??"] [Round "10"] [White "Schmidt, Wlodzimierz"] [Black "Pytel, Krzysztof"] [Result "0-1"] [ECO "A88"] [PlyCount "132"] [WhiteElo "2500"] [BlackElo "2405"] {Komentarz: Krzysztof Pytel (Szachy 4/1975).} 1. Nf3 f5 2. g3 Nf6 3. d4 g6 4. Bg2 Bg7 5. O-O O-O 6. c4 d6 7. Nc3 c6 $1 ({Po} 7... Nc6 8. d5 Na5 9. Qa4 $5 {Schmidt ma na koncie m.in. ładne zwycięstwo nad am. Matuloviciem.}) 8. d5 cxd5 {Teoria rozpatruje tylko 8...e5 lub 8...Hc7. } 9. cxd5 Na6 10. Nd4 Nc5 11. b3 ({W partii Pytel – Eising, Wijk aan Zee 1974, było} 11. h3 Bd7 12. Kh2 Rc8 13. Be3 Qa5 $6 14. Nb3 $1 Qa6 15. Nxc5 {z korzystniejszą pozycją białych.}) 11... Bd7 12. Bb2 Qb6 13. Rc1 a5 14. Ba1 Rfc8 15. Qd2 Qb4 16. Rfd1 Ng4 $6 ({Zagrane „pod przeciwnika” tj. licząc na jego długi namysł. Normalną kontynuacją było} 16... a4 $1 17. bxa4 Bxa4 18. Rb1 Qa5 {z wyrównaną grą.}) 17. h3 Bh6 18. e3 Nf6 19. Qe2 Qb6 20. Qe1 Bg7 $6 {W tym momencie białym pozostało już tylko 20 minut do kontroli czasu.} 21. Nce2 Nfe4 22. Nf4 Qb4 23. Qe2 Qb6 24. Rc4 Qa6 25. g4 $6 ({Schmidtowi, mającemu tylko kilkanaście minut do namysłu, trudno było przewidzieć kontrgrę przeciwnika. Właściwe było} 25. h4 {z zachowaniem minimalnej przewagi.}) 25... fxg4 26. hxg4 {[#]} Ng5 $1 {Związanie na przekątnej a6-f1 i słabość pionka na polu g4, dają szansę czarnym figurom.} 27. Rdc1 Nf7 28. Nfe6 Bxe6 $1 {Z miny przeciwnika wywnioskowałem, że tego ruchu poważnie nie brał pod uwagę.} 29. Nxe6 Bxa1 30. Rxa1 Ne5 31. Qb2 Nxe6 32. Rxc8+ Rxc8 33. dxe6 Nxg4 34. Rd1 Rc5 35. Rd2 b6 36. Rc2 Qd3 37. Rc4 Qd1+ 38. Bf1 Ne5 39. Rxc5 bxc5 40. Qc3 Qg4+ 41. Bg2 Qb4 ({Szybciej wygrywało} 41... Nf3+) 42. Qc2 g5 43. Qe2 g4 44. Kh2 c4 45. bxc4 Qxc4 46. Qd2 a4 47. Qa5 Kg7 48. a3 h5 49. Qa8 h4 50. Qe8 Qxe6 51. Qxa4 Qf5 52. Qf4 { Zapisane, najlepsze posunięcie.} Kf6 53. Qxf5+ Kxf5 54. a4 Nc4 55. Bc6 e6 56. Bb5 d5 57. Bxc4 $2 {To przegrywa szybko. W przypadku pasywnej obrony przeciwnika czarne realizowały plan: Kf5-e5-d6, Sc4-e5-d7-f6 oraz e6-e5.} dxc4 58. a5 c3 59. a6 c2 60. a7 c1=Q 61. a8=Q Qc7+ 62. Kg1 Qd6 $1 63. Qc8 Qd1+ 64. Kh2 g3+ $1 65. Kg2 Qd5+ 66. Kg1 Kg4 {Z nieuchronną groźbą 67...Kh3.} 0-1 [Event "Open"] [Site "Istres"] [Date "1975.??.??"] [Round "?"] [White "Pytel, Krzysztof"] [Black "Todorcevic, Miodrag"] [Result "1-0"] [ECO "E90"] [PlyCount "63"] [WhiteElo "2420"] [BlackElo "2395"] {Komentarz: Krzysztof Pytel (Szachy 3/1976).} 1. d4 g6 2. c4 Bg7 3. Nc3 c5 4. d5 d6 5. e4 Nf6 6. Nf3 O-O 7. h3 a6 $5 ({ Odnośnie kontynuacji} 7... e6 8. Bd3 exd5 9. exd5 Re8+ 10. Be3 Bh6 {(Pytel – Damjanović, Szachy 10/1974).}) ({Ciekawą możliwością jest} 7... Na6 {np.} 8. Bd3 Nc7 9. O-O e5 10. dxe6 Nxe6 11. Bd2 {z obustronnymi szansami Pytel – Gulko, Moskwa 1975.}) 8. a4 ({Po} 8. Bd3 {obiecująco dla czarnych wygląda gambitowa gra} b5) 8... e5 9. g4 {Zobowiązujące zagranie, które utrudnia czarnym kontrgrę związaną z ruchem f5, gdyż wówczas białe figury zyskują pole e4 w niepodzielne władanie. Jednocześnie białe uzyskują szanse ataku na pozycję roszady przeciwnika. Jest jednak i minus, bo biały monarcha zostaje pozbawiony trwałej kryjówki. Cóż, nic za darmo!} b6 10. Be3 Ne8 11. Bd3 Ra7 12. Qc2 Rb7 $1 {Jak dalej kontynuować grę białymi? Zdałby się ruch Wag1, aby przez pole g5 oraz h3-h4-h5 przejść do szturmu. Niestety, zasady gry podobnej „roszady wieżowej” nie dopuszczają.} 13. Ke2 $1 ({Atak skrzydła hetmańskiego} 13. Rb1 Nd7 14. b4 cxb4 15. Rxb4 a5 16. Rb1 Nc7 { z dalszym Sa6, Sb4, Sc5 niczego dobrego białym nie wróżył.}) 13... Bd7 14. Rab1 {Tylko tak!} ({Jeśli teraz} 14. Rag1 {to} b5 {i czarne pierwsze zawiązują akcję.}) 14... b5 $5 ({Obecnie na} 14... Nc7 {nastąpi} 15. b4 { i po} cxb4 16. Rxb4 {(uwaga na pionka b6!)} Na8 17. a5 {z inicjatywą białych na skrzydle hetmańskim.}) ({Jeśli} 14... a5 {to} 15. Rbg1 {przygotowując natarcie na króla. Nie chcąc pozostać w defensywie, czarne muszą grać gambitowo.}) 15. cxb5 axb5 16. Nxb5 Qe7 17. b4 cxb4 18. Rxb4 f5 $5 {Innej możliwości ożywienia figur nie było. Chcąc odkryć ze wszystkich stron białego monarchę, czarne są zmuszone do jednoczesnego obnażenia i swojej pozycji. Jak w życiu: każdy kij ma dwa końce.} 19. gxf5 Na6 {[#]} 20. Rc4 $1 { Na czwartej linii wieża spełnia aktywne funkcje oraz ogranicza możliwości czarnych.} ({Np. ne} 20. Rbb1 {mogło nastąpić} gxf5 21. exf5 Nf6 {z groźbami e4 i Wc8.}) 20... gxf5 21. exf5 Nf6 22. Rg1 {Czarne stoją przed trudnym wyborem.} Nc5 $6 ({Jeśli} 22... Nxd5 {to} 23. Rcg4 Rf7 (23... Nf4+ 24. Bxf4 exf4+ 25. Kf1 Rf7 26. Bc4) 24. Bc4 Nab4 25. Qb3 Bc6 26. Qxb4 $3 Nxb4 27. Rxg7+ {i 28. Wg8#}) ({W przypadku} 22... Kh8 {białe mogą zagrać} 23. Ng5 { i jeśli} Nxd5 {to} 24. Rh4 Nf6 25. Nxh7 $1 Nxh7 26. Rxh7+ Kxh7 27. f6+ { itd. Warto zwrócić uwagę na ważną rolę jaką odgrywa nietypowo rozwinięta, przed lekkimi figurami, biała wieża na czwartej linii.}) ({ Ofiara jakości} 22... Rxb5 23. axb5 {była niewystarczająca z uwagi na 24. Sg5.}) 23. Nxd6 $6 ({Spokojne} 23. Bxc5 dxc5 24. d6 Qe8 25. Rxc5 e4 26. Bc4+ Kh8 {było lepsze. Obie strony znajdowały się jednak w niedoczasie i chyba tylko to spowodowało impulsywną decyzję.}) 23... Nxd3 ({Inną możliwością było} 23... Bxa4 $5 24. Rxa4 Nxa4 25. Nxb7 e4 26. Bxe4 Nxe4 27. Qc6 {zachowując przewagę.} (27. Qxa4 Nc3+)) 24. Nxb7 Bxf5 25. Rc7 $1 Nd7 26. Qb3 Qf7 27. Ng5 Qh5+ 28. Kd2 Kh8 29. Nd6 Nf4 {Kontynuowanie gry przez czarne można tłumaczyć jedynie wielkim niedoczasem.} 30. Bxf4 exf4 31. Nxf5 Rxf5 32. Rxd7 Bf8 {Czarne przekroczyły czas.} 1-0 [Event "MP-m"] [Site "Kraków"] [Date "1978.02.??"] [Round "6"] [White "Pytel, Krzysztof"] [Black "Sznapik, Aleksander"] [Result "1-0"] [ECO "A34"] [WhiteElo "2390"] [BlackElo "2430"] [PlyCount "65"] {Komentarz: Krzysztof Pytel (Szachy 8/1978).} 1. c4 Nf6 2. Nc3 c5 3. g3 g6 4. Bg2 Bg7 5. e3 O-O 6. Nge2 d6 7. d4 Na6 $2 { Jak się okaże w dalszej grze, ten skoczek nie znajdzie dla siebie pożytecznego zajęcia i będzie głównym sprawcą kłopotów, które spadną na czarne.} ({Po} 7... Nc6 {czarne mają prawo liczyć na kontr szanse np} 8. O-O Bd7 9. f4 $6 a6 10. d5 Na5 11. Qd3 b5 $1 12. b3 Rb8 13. Bd2 b4 14. Na4 Nxc4 $3 15. Nxc5 Nxd2 16. Nxd7 {z korzyścią czarnych, Djordjević – Pytel, Kikinda 1976.}) 8. O-O Rb8 9. b3 Bd7 10. Bb2 Nc7 11. Qd2 {Prostymi, rozwijającymi posunięciami, białe podkreśliły mankamenty manewru Sb8-a6-c7.} cxd4 ({Na} 11... b5 {nastąpi prozaiczne} 12. dxc5) 12. Nxd4 a6 13. Rac1 b5 $2 {Decydujący błąd w trudnej pozycji.} 14. Nd5 $1 Nfe8 (14... Ncxd5 15. cxd5 {i słabość skrzydła hetmańskiego ma decydujące znaczenie,}) ( 14... bxc4 15. Nxc7 Qxc7 16. Rxc4 {i plusy białych, czyli linia „c”, para gońców (którą uzyska się przez Sd4-c6) oraz pionki „dwa przeciw jednemu” na skrzydle hetmańskim, muszą wystarczyć do zwycięstwa.}) 15. Nb4 Bxd4 {Przykra, ale konieczna, decyzja wobec groźby Sc6.} ({Na} 15... Rb6 { mogło nastąpić} 16. Nbc6 Bxc6 17. Nxc6 Qd7 18. Bxg7 Nxg7 (18... Kxg7 $4 19. Qd4+) 19. Qa5 $1 Na8 (19... Rxc6 20. Bxc6 Qxc6 21. cxb5) 20. Nxe7+ Qxe7 21. Bxa8 {itd.}) ({Także} 15... Rc8 {wygląda bardzo nieestetycznie.}) 16. Qxd4 Nf6 17. cxb5 Rxb5 18. Rfd1 a5 19. Nc6 Bxc6 20. Rxc6 {Prostymi środkami białe aktywizują swe figury.} Ne6 21. Qd3 Rf5 {Inaczej po 22. Gxf6 ginął pionek na polu d6.} 22. e4 Rc5 23. Rxc5 Nxc5 {[#]} 24. Qc4 $1 {Wymieniając aktywne figury przeciwnika, białe powiększyły swą przewagę. To, że jeszcze przez pewien czas czarne zachowują równowagę materialną, jest ich jedynym sukcesem w tej grze.} Ncd7 25. e5 $1 Ne8 (25... dxe5 {po} 26. Bc6 {kosztowało materiał.} ) 26. Bh3 Nb8 27. Qd4 f6 ({Albo} 27... Nc6 28. Qc3 Nxe5 $2 29. Qxe5) 28. Rc1 { Stwarza kolejną groźbę, tym razem złapania hetmana przez Wc8.} fxe5 29. Qd5+ Kg7 ({Odejście} 29... Kh8 {po} 30. Bxe5+ Nf6 31. Rc8 {niczego nie zmieniało.}) 30. Qb7 a4 31. b4 $1 a3 32. Ba1 {Czarne znalazły się w zugzwangu!} d5 33. Bxe5+ 1-0 [Event "Mem Petrosjana"] [Site "Erywań"] [Date "1984.10.15"] [Round "11"] [White "Pytel, Krzysztof"] [Black "Prandstetter, Eduard"] [Result "1-0"] [ECO "E18"] [WhiteElo "2390"] [BlackElo "2430"] [PlyCount "105"] {Komentarz: Krzysztof Pytel (Szachy 9/1985).} 1. d4 Nf6 2. c4 e6 3. Nf3 b6 4. g3 Bb7 5. Bg2 Be7 6. O-O O-O 7. Nc3 Ne4 ({Najsolidniejsza kontynuacja. Modne ostatnio} 7... d5 $3 {popada w zapomnienie. W partii Pytel – Scholz, Cao d’Adge 1985, po} 8. Ne5 Na6 ({ (od dawna wiadomo, że po} 8... c6 9. e4 Nbd7 $2 10. Nxc6 $1 {czarne tracą pionka)}) 9. cxd5 exd5 10. Bf4 c5 11. Rc1 Nc7 ({Nieco silniej grały ona w partii Pytel – Farago, Zemun 1989, w której nastąpiło} 11... Ne4 {jednak po } 12. dxc5 Naxc5 13. Nb5 {i w tym przypadku białe zachowały przewagę debiutową.}) 12. dxc5 Bxc5 ({(jeśli} 12... bxc5 {to} 13. Nc4) 13. Nd3 Bd6 14. Qa4 Ne6 15. Rfd1 Re8 16. Bxd6 Qxd6 17. Nb4 $1 {czarne popadły w tarapaty.}) 8. Bd2 $1 {Ten ruch, zawierający pozycyjną groźbę 9.d5! aktualnie jest w modzie. Już na Olimpiadzie w Skopje 1972, grałem tak przeciwko Matanoviciovi i Timmanowi.} Bf6 9. Rc1 Nxd2 ({Alternatywą było} 9... c5) 10. Qxd2 d6 11. e4 g6 12. Rfe1 Bg7 13. Rcd1 Qe7 {Czarne mają przysłowiową przewagę pary gońców. Uzyskały ją za cenę oddania przestrzeni. Kolejny ruch wyjaśnia sytuację, w której inicjatywa należy do białych. [#]} 14. e5 $1 {Białe chcą utworzyć słabe punkty w obozie przeciwnika, a następnie, mając przewagę w centrum, zmierzać będą do ich zaatakowania.} Nd7 ({Po} 14... dxe5 15. Nxe5 Bxg2 16. Kxg2 c5 17. Qe3 Qb7+ 18. Qf3) 15. exd6 cxd6 ({Nie można grać} 15... Qxd6 {z uwagi na} 16. Nb5) 16. d5 Bxc3 17. Qxc3 e5 {Po pewnym namyśle znalazłem właściwy plan.} 18. Qa3 $1 {Nadal grozi Sf3-d4-c6, dodatkowo czarne zostały postawione przed problemem, jak rozwiązać kwestię braku koordynacji figur. Nie wolno ani 18… Sf6, bo 19. Sxe5, ani 18. Hf6 z uwagi na 19. Sd2.} ({Narzucało się} 18. Nd4 {Czarne mogły jednak odpowiedzieć} Rac8 $1 {i jeśli} 19. Nc6 ({a po} 19. b4 {jest możliwe} exd4) {to} 19... Bxc6 20. dxc6 Nb8 $1) 18... Rfc8 $1 19. Nd4 Qf8 ({Nie miało sensu przyjęcie ofiary pionka, gdyż po} 19... Rxc4 $1 20. Nc6 {czarna wieża zostałaby odcięta od pozostałych figur.}) 20. Nc6 Nb8 21. b3 $1 Nxc6 $2 ({Dotychczas czarne broniły się prawidłowo. Niestety, swym ostatnim posunięciem ułatwiają zadanie białym. Być może nie doceniły niebezpieczeństw tkwiących w wynikłej końcówce, albo też nie dostrzegły paradoksalnego ruchu} 21... a5 $1 {który pozwalał egzystować, np.} 22. f4 Nxc6 $1 23. dxc6 Bxc6 24. Qxd6 Bxg2 25. Kxg2 exf4 26. Qxb6 fxg3 27. hxg3 a4 $1 {itd.}) 22. dxc6 Bxc6 23. Qxd6 Bxg2 24. Kxg2 Rc5 ({Albo} 24... Qxd6 25. Rxd6 Re8 26. Rd7 { i opanowanie przez białe 7-mej linii powinno zdecydować.}) 25. Qxf8+ Kxf8 26. Rd7 Ra5 27. a4 Re8 28. Ra1 {Pomimo równowagi materiału pozycja czarnych jest przegrana. Białe wieże grają z większą siłą niż czarne.} Re7 29. Rxe7 Kxe7 30. b4 Ra6 31. Kf3 f5 32. Ke3 Kd7 33. Kd3 Kc7 34. Kc3 b5 $5 {Akt rozpaczy. Trudno jednak spokojnie czekać na egzekucję z zablokowana wieżą.} 35. cxb5 Rd6 36. f3 Rd5 37. Re1 h5 38. Re2 Rd1 39. Rxe5 Kd6 40. Re2 Ra1 41. Rd2+ Kc7 42. Rc2 Kb7 43. Kb3 Rf1 44. f4 h4 45. gxh4 Rxf4 46. Rg2 Rxh4 47. Rxg6 Rxh2 48. Rf6 Rf2 49. a5 Rf4 50. a6+ Kc7 51. Rf7+ Kb8 52. Rf8+ Kc7 53. Ra8 1-0 [Event "Open"] [Site "Metz"] [Date "1985.??.??"] [Round "?"] [White "Jansa, Vlastimil"] [Black "Pytel, Krzysztof"] [Result "0-1"] [ECO "C99"] [WhiteElo "2475"] [BlackElo "2400"] [PlyCount "100"] {Komentarz: Krzysztof Pytel (Szachy 7/1985).} 1. e4 e5 2. Nf3 Nc6 3. Bb5 a6 4. Ba4 Nf6 5. O-O Be7 6. Re1 b5 7. Bb3 d6 { Odmienny charakter może mieć gra w przypadku roszady czarnych. Często, aby uniknąć ataku Marshalla (8.c3 d5), białe odpowiadają 8.d4.} ({Dość oryginalnie przebiegała partia Sznapik – Pytel, Polanica-Zdrój 1984:} 7... O-O 8. d4 Nxd4 $5 9. Nxd4 ({teoria zaleca} 9. Bxf7+) 9... exd4 10. e5 Ne8 11. c3 dxc3 12. Nxc3 Bb7 13. Nd5 Bxd5 14. Qxd5 Kh8 15. a4 c6 16. Qe4 f5 {i białe nie uzyskały rekompensaty za pionka.}) 8. c3 O-O 9. h3 Na5 10. Bc2 c5 11. d4 Qc7 12. Nbd2 Bd7 13. Nf1 cxd4 14. cxd4 Rac8 15. Ne3 Nc6 {Na szachownicy jedna z typowych dla wariantu Czigorina pozycji.} 16. a3 $2 ({W partii Sax – Hjartarson, Saloniki 1984, grano:} 16. Bb3 Na5 $1 17. Bc2 Nc6 18. Bb1 Nxd4 19. Nxd4 exd4 20. Qxd4 Be6 21. Qd1 Nd7 22. Bc2 Bf6 23. Re2 Rfe8 {z równymi szansami, chociaż szczęście dopisało czarnym. Hjartarson rekomendował w Informatorze posunięcie 16.a3. Także encyklopedia rozważa to posunięcie i przytacza kontynuację, z której wynika, że białe stoją lepiej. Przygotowując się do partii, poddałem analizie to posunięcie.}) 16... Nxd4 17. Nxd4 exd4 18. Qxd4 {[#]} d5 $3 {Nadarzyła się okazja sprawdzenie własnej analizy. Uderzenie następuje w punkcie pozornie opanowanym przez białe.} ({W encyklopedii mamy cytat z partii, w której po} 18... Be6 19. Bd2 $1 Nd7 20. Rac1 Bf6 21. e5 $1 { białe mogły zachować przewagę.}) 19. e5 ({Po} 19. exd5 Bc5 20. Qc3 ({lub} 20. d6 Qc6 ({dobre jest i} 20... Bxd6) 21. Qc3 Qxd6) 20... Rfe8 $1 {wobec dużej aktywności czarnych figur, znalezienie możliwości uratowania partii mogłoby okazać się niewykonalne dla białych.}) 19... Bc5 20. Qd1 $2 ({Półtorej godziny (!) myślał Jansa nad znalezieniem planu gry po 18...d5. Niestety przy tykającym zegarze, a zapewne zadziałał również „efekt psychologiczny" nowinki, najlepszej obrony nie znalazł. Pamiętając, że jeden błąd zazwyczaj partii nie przegrywa, przeciwnik jeszcze przez kilka dni badał powyższą pozycję i doszedł do wniosku, że ratunek krył się w wariancie} 20. Qf4 Rfe8 (20... Nh5 $2 21. Qg5 Bxe3 22. Bxh7+ $1 Kxh7 23. Bxe3 g6 24. g4 Ng7 25. Qh6+ Kg8 26. Bg5) 21. Nf5 Nh5 $1 22. Qf3 Bxf2+ 23. Qxf2 Qxc2 24. Qxc2 Rxc2 25. Ne3 {z następnym 26. Sxd5 i w końcówce można się bronić. Przy okazji zauważmy, jak uparcie arcymistrz analizował przegraną partię, w myśl zasady „uczymy się na błędach”.} ) 20... Qxe5 21. Nf5 Qc7 22. Qf3 Rfe8 ({Zdaniem mego przeciwnika, jeszcze silniejsze było} 22... Qb6 {Ja takiej pewności nie miałem, choćby z uwagi na} 23. Kh1 Bxf2 24. Re2 Bc5 25. b4 {i białe, w zamian za dwa pionki, uzyskują bogatą figurową grę.}) 23. Bg5 Ne4 $1 24. Bxe4 dxe4 25. Rxe4 Bxf2+ $1 26. Kh1 ({Puenta posunięcia 22… Wfe8. Jeśli teraz} 26. Kxf2 {to} Rxe4 27. Qxe4 Qc2+ 28. Qxc2 Rxc2+ 29. Kf3 Bxf5 30. Re1 f6 31. Bc1 Bd7 {i czarne powinny wygrać końcówkę.}) (26. Qxf2 Rxe4 27. Ne7+ Rxe7 28. Bxe7 Bxh3) 26... Rxe4 27. Qxe4 Bxf5 28. Qxf5 Qc5 {Wymiana figur, to także groźba! Dzięki niej czarne aktywizują swoje siły. Zadaniem czarnych jest wymienić jedną z ciężkich figur, zachować zaś w miarę możliwości gońce, których obecność stwarza możliwość tworzenia gróźb wokół białego króla oraz pionków na skrzydle hetmańskim.} 29. Qg4 ({Albo} 29. Qd7 Bg3 30. Rf1 Qc4 {itd.}) 29... h5 30. Qf3 ({W przypadku} 30. Qxh5 {planowałem} Be3 31. h4 g6 ({przeciwnik obawiał się wariantu} 31... f6 32. Rf1 Rf8 33. b4 Qe5 34. Qf3 Bxg5 35. hxg5 Qxg5 {itd.}) 32. Qh6 Bxg5 33. Qxg5 Qxg5 34. hxg5 Rc5 35. Rd1 a5 36. Rd8+ Kg7 37. b3 Rxg5 38. Ra8 b4 {i uważałem, że końcówkę uda się wygrać.}) 30... Bd4 31. Rc1 Qf8 32. b4 Rxc1+ 33. Bxc1 Qe7 34. Bd2 Qf6 { Wobec grożącego ataku (35. Hd3 Hf2) białe nie są w stanie uniknąć wymiany hetmanów.} 35. Bf4 ({Po} 35. Qxf6 Bxf6 {czarne wygrywały w następujący sposób:} 36. Bc1 Bd4 37. g4 hxg4 38. hxg4 f6 39. Kg2 Kf7 40. Kf3 Ke6 41. Ke4 Be5 42. Kd3 g6 43. Ke4 f5+ 44. gxf5+ gxf5+ 45. Kd3 Kd5 {itd.}) 35... g5 36. Bc1 Qxf3 37. gxf3 f6 {Ciąg dalszy nie wymaga już komentarzy.} 38. Kg2 Kf7 39. Kf1 Ke6 40. Ke2 Kd5 41. Kd3 Be5 42. Bd2 Bd6 43. Be3 Be7 44. f4 g4 45. hxg4 hxg4 46. Bf2 f5 47. Be1 Bf6 48. Bd2 Bd4 49. Be1 Bb2 50. Bd2 Bxa3 0-1