Jan Przewoźnik


fot. Danuta Przewoźnik (2019)

 

Jan Przewoźnik

Zobacz: wybrane partie Jana Przewoźnika

 Wspomnienie Mirosława Gnieciaka

5 sierpnia 2023 r. najbliższa rodzina, przyjaciele i społeczność szachowa towarzyszyli Jankowi Przewoźnikowi w Jego ostatniej drodze. Było mi bardzo przykro, że mój stan zdrowia nie pozwolił mi na takie pożegnanie. W naszych relacjach było kilka epizodów, które w jakimś stopniu czynią nasze relacje – w moim odczuciu – istotnymi dla drogi życiowej Janka. W poniższych wspomnieniach wspomnę o trzech…

1. Rozmowa w katowickim Pałacu Młodzieży.

22 kwietnia 1972 r., jako działacz sekcji szachowej katowickiego „START”-u, obserwowałem w Pałacu Młodzieży rozgrywki XIX edycji Szkolnej Olimpiady Szachowej w części dotyczącej młodych adeptów ze szkół ponadpodstawowych. Głównym celem była obserwacja młodzieży zrzeszonej w katowickim „START”-cie, którzy przygotowywali się do III Drużynowych Mistrzostw Polski Juniorów: Karol Zieleźnik, Jan Polakowski, Janusz Ciesielski, Zofia Burda i Krystyna Dziadek, ale również szukałem młodzieży mogącej zasilić szeregi naszego zespołu.

Gdy w pewnym momencie podszedłem do stolika na którym grał Janusz Ciesielski z niedowierzaniem zauważyłem, że pozycja na jego szachownicy jest eufemistycznie mówiąc gorsza, a jego przeciwnik – dużo młodszy. Dość szybko młodzieniec zrealizował przewagę i wówczas zainteresowałem się kto zacz – był to uczeń I klasy Technikum Górniczego z Katowic, Jan Przewoźnik (młodszy od Janusza o 3 lata). Umówiłem się z nim na rozmowę po zakończeniu rozgrywek. Okazało się, że jest zrzeszony w tyskiej sekcji „RZEMIOSŁO”, prowadzonej przez mecenasa szachów Pawła Chwalczyka – lecz również gra w piłkę nożną w drużynie „PODLESIANKI” Katowice (tej, w której kilkanaście lat wcześniej grał Emil Olej) i ta pasja przeszkadza mu na poważniejsze zainteresowanie się szachami. W trakcie rozmowy przekazałem Mu całą gamę informacji o sekcji – zarówno o zespole juniorów, jak i drużynie I-ligowej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na wielokrotną mistrzynię Polski Krystynę Radzikowską i jej trenera Adama Dzięciołowskiego oraz mistrza Polski z roku 1950 – Wiktora Balcarka. Pomimo tego, że był sceptyczny co do udziału w szkoleniu klubowym przekazałem mu informacje o adresie i terminach otwarcia świetlicy klubowej. Ziarno zostało zasiane …

O tej rozmowie Janek pisze na str. 308 II wyd. „Śląskich ciekawostek szachowych”: „Mirek organizował życie szachowe w klubie, dbał o coś, co dziś nazwalibyśmy logistyką. Miał też wpływ na strategię działania klubu. Ja szczególnie zapamiętałem go podczas pewnej rozmowy podczas zawodów w Pałacu Młodzieży. Tak opowiadał o ludziach, treningach, atmosferze, perspektywach w Starcie Katowice, że wracałem do domu z mocnym postanowieniem: – Ja tam muszę grać! – I Start mnie ukształtował.”

Cieszy mnie ta opinia, ale … Minęło kilka tygodni od naszej rozmowy i praktycznie pogodziłem się z tym, że górę wzięła piłka nożna… Aż któregoś dnia, pod koniec roku szkolnego, w świetlicy w Katowicach przy Mariackiej 13 pojawił się przyszły Mistrz Polski. Na Ligę Juniorów w roku 1972 jeszcze nie pojechał, ale w następnych czterech edycjach już uczestniczył i jako lider wraz z resztą drużyny zdobywał 3-krotnie tytuł Drużynowego Mistrza Polski Juniorów.

2. Rozmowa w świetlicy katowickiego „Startu”.

Janek łączył naukę w Technikum Górniczym z grą w piłkę nożną – już w drużynie seniorów – w „Podlesiance” i grą w szachy. W roku 1977 kończy naukę w Technikum Górniczym, zdając egzamin maturalny i ku ogólnemu zaskoczeniu próbuje dostać się – co prawda bez powodzenia – na studia dziennikarskie na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego. Wobec czego już w okresie wakacji podejmuje pracę w wyuczonym zawodzie miernika górniczego w pobliskiej kopalni „Boże Dary” (w roku 1976 połączoną z kopalnią „Murcki”). Praca miernika górniczego wiązała się w większości przypadków z pracą na zmianie nocnej i tak Janek był zatrudniony. W okresie 18–28 października 1977 r. w Katowicach odbyły się rozgrywki I ligi seniorów. Kłopoty kadrowe Startu spowodowały konieczność gry Janka na IV szachownicy. Pomimo nocnej pracy Janek uzyskał najlepszy wynik w drużynie. Po roku pracy na kopalni Janek postanowił ponownie rozpocząć studia. Tym razem na psychologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie. Tym razem z powodzeniem i z początkiem października wyjechał do Lublina, wobec czego Jego kontakt z katowickim Startem uległ naturalnemu osłabieniu. Jednakże po zaliczeniu pierwszego semestru przyjechał do Katowic i pojawił się w świetlicy klubowej. Ucieszony sukcesami na uczelni sprowadził rozmowę do dylematu jak z Szekspirowskiego „Hamleta” – „grać albo nie grać w finale Mistrzostw Polski ?” Nie pretenduję do osoby, która Go ostatecznie przekonała do wzięcia udziału, lecz byłem zdecydowanym zwolennikiem tego, aby na fali pozytywnych egzaminów semestralnych pojechał do Tarnowa. Klub dokonał stosownych zgłoszeń i opłat i Janek, jak Cezar po bitwie pod Zelą, 26 lutego 1979 r. mógł ogłosić światu „Veni, vidi, vici” – został Mistrzem Polski.

3. Informacja o ogłoszeniu w „Rzeczypospolitej”.

Po zdobyciu Mistrzostwa Polski Janek przeniósł się do lubelskiego „Start”-u i Jego kontakty z katowickim środowiskiem stały się coraz rzadsze. Ukończył psychologię na KUL-u, zawarł związek małżeński z koleżanką z uczelni i szachistką „Lech”-a Poznań. W roku 1985 drużyna lubelskiego „Start”-u opuszcza I Ligę i dopiero w roku 1990 znajdujemy Go w I-ligowym zespole gorzowskiego „Stilon”-u. W tym czasie za namową i staraniami dr Konrada Tołkacza przeprowadza się do Gorzowa Wielkopolskiego i tam zamieszkuje wraz z rodziną do dnia śmierci.

W roku 1994 przeszedłem na urlop górniczy i zmieniłem charakter mojego zatrudnienia. W spółce, do której trafiłem, zajmowałem się leasingiem i ubezpieczeniami, i codziennie dość szczegółowo czytałem zielone strony „Rzeczypospolitej”. Tam też trafiłem na ogłoszenie informujące, że angielska firma szkoleniowo-doradcza ogłasza nabór kandydatów na szkolenie i zatrudnienie osób posiadających wykształcenie wyższe psychologiczne i znających biegłe język angielski. Nie posiadałem w tym czasie kontaktu z Jankiem, dlatego też skontaktowałem się dr Tołkaczem i poprosiłem, aby tę informację przekazał Jankowi. Janek zgłosił się i ukończył to szkolenie uzyskując znaczne podniesienie kwalifikacji potwierdzonych stosownymi certyfikatami, pozwalającymi na prowadzenie specjalistycznych szkoleń psychologiczno-biznesowych w instytucjach finansowo-bankowych.

Ostatni raz spotkałem Janka 24 marca br. w Cafe CHOPIN, w Dolinie Trzech Stawów w Katowicach. Inicjatorem spotkania był Janek, z okazji pobytu w Katowicach, a uczestniczyli w nim jeszcze koledzy – Karol Pinkas, Zbyszek Hurnik, Rysiek Dors i Marian Twardoń. Wspominaliśmy spotkania w świetlicy klubowej i więzy, które tam były kształtowane. W pewnym momencie rozmowa zeszła na temat historii sekcji szachowej założonej w roku 1905 jako Kattowitzer Schachclub, której spadkobiercą była sekcja szachowa klubu Start Katowice, powstałego w roku 1953. I wtedy Janek skonstatował, że przecież w tym roku jest 70. rocznica założenia klubu i warto zorganizować spotkanie byłych członków sekcji szachowej. Umówiliśmy się wstępnie na 10 listopada i aby przybliżyć historię tej sekcji w formie pisanej, zamierzaliśmy wydać okolicznościową jednodniówkę – ja miałem dostarczyć materiały historyczne, a Janek miał dokonać składu i druku.

JANKU, na to się umawialiśmy !!!
W imieniu kolegów obiecuję, że zorganizujemy to spotkanie. Jesteśmy Tobie to winni !!!

Mirosław P. Gnieciak (06.08.2023)

 Szachy klasyczne

Reprezentant Polski w turniejach drużynowych

  • Olimpiady szachowe (1 raz)
  • Drużynowe Młodzieżowe Mistrzostwa Świata U26 (1 raz)
    • Graz 1981 – II szach. (5½/10)
  • Drużynowe Mistrzostwa krajów nordyckich (1 raz, 1 medal)
    • Pohja 1985 – IV szach. (5/7), brązowy medal wspólnie z drużyną

Reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych

  • Zakopane 1980 – mecz Polska–NRD (IV szach. ½/4)
  • Słupsk 1986 – mecz Polska–Szwecja (VIII szach., 2/2)

Indywidualne Mistrzostwa Polski (7 finałów w latach 1976–1992, 1 medal) – zobacz szczegółowe zestawienie

Drużynowe Mistrzostwa Polski (10 medali)

Indywidualne Mistrzostwa Polski juniorów (4 finały w latach 1974–1977, najlepsze wyniki)

Drużynowe Mistrzostwa Polski juniorów (3 medale)

Indywidualne Mistrzostwa Polski seniorów (3 medale)

  • w kategorii 55+ (3 medale)
    • złoty (Ustroń 2020)
    • 2 brązowe (Ustroń 2019, Karpacz 2021)

Indywidualne Mistrzostwa Grupy Wyszehradzkiej seniorów (1 medal)

  • w kategorii 55+ (1 medal)
    • złoty (Ustroń 2021)

Indywidualne Mistrzostwa Polski niepełnosprawnych (1 medal)

  • srebrny (Karpacz 2022)

Wybrane sukcesy w innych turniejach

  • 1977 – I m. w Mistrzostwach Śląska
  • 1983 – dz. II m. w Rzeszowie
  • 1984 – I m. w Warszawie (Turniej Kadry Nadziei Olimpijskich)
  • 1985 – dz. I m. w Warszawie (Puchar Wyzwolenia Warszawy), I m. w Gdyni (Turniej Kadry Nadziei Olimpijskich), IV m. w Nałęczowie (PKWN)
  • 1986 – dz. II m. w Katowicach (Puchar Wyzwolenia Katowic), dz. II m. w Nałęczowie (PKWN), dz. III m. w Żarkach-Letnisku (półfinał MP, grupa B)
  • 1987 – dz. II m. w Nałęczowie (PKWN)
  • 1988 – III m. w Nałęczowie (PKWN), dz. III m. w Łańcucie
  • 1989 – dz. I m. w Lubniewicach (półfinał MP)
  • 1991 – dz. I m. w Espoo, dz. II m. w Międzybrodziu Żywieckim (półfinał MP)
  • 1995 – dz. II m. w Policach (Memoriał Tadeusza Gniota)
  • 2001 – dz. I m. w Göteborgu
 Szachy szybkie

Indywidualne Mistrzostwa Polski w szachach szybkich

Indywidualne Mistrzostwa Polski niepełnosprawnych w szachach szybkich (3 medale)

  • 3 złote (Gorzów Wielkopolski 2018, Bydgoszcz 2019, Bydgoszcz 2023)

Wybrane sukcesy w innych turniejach

  • 1986 – I m. w Saltsjöbaden (Rilton Cup 1985/86, szachy szybkie)
 Szachy błyskawiczne

Indywidualne Mistrzostwa Polski w szachach błyskawicznych

Drużynowe Mistrzostwa Polski w szachach błyskawicznych (4 medale)

Indywidualne Mistrzostwa Polski niepełnosprawnych w szachach błyskawicznych (3 medale)

  • 2 złote (Gorzów Wielkopolski 2018, Bydgoszcz 2023)
  • srebrny (Bydgoszcz 2019)
 Szachy korespondencyjne

Drużynowe Mistrzostwa Polski w szachach korespondencyjnych (1 medal)

Wybrane sukcesy w grze korespondencyjnej

 Ranking FIDE i ICCF

Najwyższe rankingi w karierze

  • szachy klasyczne – 2433 (2001-10)
  • szachy korespondencyjne – 2502 (1992)
 Wybrane osiągnięcia trenerskie
  • Uprawnienia trenerskie zdobył w 1989 (II klasa) oraz 2004 (I klasa).
  • W latach 1979-1984 prowadził wspólnie z Jerzym Dybowskim drużynę juniorów „Startu Lublin”, zdobywając dwa medale DMPJ: złoty (1982) i brązowy (1984).
  • W latach 1999-2015 pełnił funkcję trenera oraz psychologa (zajęcia zawierały treningi relaksacji, wizualizacji, zagadnienia psychologii myślenia w szachach, planowania kariery, zarządzania sobą w czasie, metody pozytywnego myślenia, radzenia sobie ze stresem i kształtowania charakteru) przy Młodzieżowej Akademii Szachowej.
 Inne informacje
  • W marcu 2014 otrzymał stopień doktora, broniąc na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II pracę doktorską pt. Strategie myślenia w złożonych sytuacjach gry w szachy (promotor: prof. dr hab. Adam Biela).
  • Od 2019 członek Komisji Etyki PZSzach. Pracę w komisji zakończył 24 września 2021.
 Publikacje szachowe
  • Gambit Blumenfelda (1986)
  • Die Wiener Partie (1990, z Jerzym Konikowskim)
  • Kasparow – Karpow. Mecz piąty (1991)
  • The Blumenfeld Gambit (1991, z Malcolmem Peinem)
  • Blumenfeld Gambit (1991, z Jerzym Konikowskim)
  • Skacząc trochę inaczej (1991, z Damianem Końcą)
  • Sprawdź swoją fantazję szachową (1992, 2003 [II wyd.], 2022 [III wyd.])
  • Kandidatenfinale Short – Timman (1993, z Henrykiem Doboszem i Mariną Olbrich)
  • Einmal etwas anderes (1994, z Damianem Końcą)
  • How to Think in Chess (2002, z Markiem Soszyńskim)
  • Myśl – Działaj – Zwyciężaj! Psychologia szachów w praktyce (2003, 2011, 2022)
  • Test predyspozycji szachowych (2005)
  • Stare i nowe anegdoty szachowe (2013, we współautorstwie z Ryszardem Bernardem, Jackiem Bielczykiem, Zygmuntem Ryllem, Waldemarem Świciem, Ryszardem Więckowskim, Ferdynandem Głodzikiem, Sławomirem Tobysem)
  • Śląskie ciekawostki szachowe (2017, ze Zbigniewem Hurnikiem i Karolem Pinkasem)
  • Śląskie ciekawostki szachowe (2018, wyd. II poprawione i rozszerzone, ze Zbigniewem Hurnikiem i Karolem Pinkasem)
  • Współczesne traktowanie blokady (2019, autorskie uzupełnienie własnego tłumaczenia książki Arona Nimzowitscha Blokada)
  • Szachy w ujęciu historycznym i psychologicznym (2020, wspólnie z Jackiem Gajewskim)
  • Szachy narzędziem myślenia – gra o przyszłość edukacji (2022, wspólnie z Arkadiuszem Więcko)
 Szachowe relacje rodzinne
 Strony internetowe
Aktualizacja: 07/08/2023  
Tagi: , , , , , , ,