Mojżesz Łowcki
- ur. w 1881 w Kamieńcu Podolskim
- zm. 22 stycznia 1940 w Palmirach [data wg IPN]
- szachista
Szachowa biografia |
Lata młodzieńcze Łowcki spędził w Kijowie, tamże uczęszczał do gimnazjum i studiował na uniwersytecie. Od 1903 studia kontynuował w Niemczech. Miał już wówczas za sobą debiut turniejowy, wystąpił bowiem w 1903 w III wszechrosyjskim turnieju w Kijowie. W udanym występie debiutant pokonał m.in. Akibę Rubinsteina, Abrama Rabinowicza, Fiodora Duz-Chotomirskiego i w końcowej klasyfikacji uplasował się na dzielonym VI-VII miejscu (wspólnie z Jewgienijem Znosko-Borowskim) wśród 19 uczestników; najlepszy okazał się Michaił Czigorin.
Występy turniejowe Łowcki kontynuował w Niemczech. W 1903 w Dreźnie był IV w ośmioosobowej stawce imprezy amatorskiej, rok później na festiwalu szachowym w Koburgu zajął II miejsce. Występował z powodzeniem w kolejnych turniejach: w 1910 wygrał eliminacje w Hamburgu, a w imprezie głównej uplasował się na III miejscu, w tym samym roku w Lipsku podzielił I-III miejsce, wreszcie w 1911 triumfował w turnieju amatorów w Kolonii. Wyniki te przyniosły Łowckiemu nieoficjalny tytuł mistrzowski, który otworzył mu wstęp na prestiżowe turnieje dla czołówki europejskiej. W 1911 w San Remo Łowcki zajął II miejsce, również wicemistrzem został na turnieju lipskim na przełomie 1911 i 1912. W 1912 uplasował się na V miejscu (niemal w środku stawki) na turnieju gambitowym w Abbacji, wygranym przez Rudolfa Spielmanna. Nieco słabiej wypadł na dwóch turniejach mistrzowskich rozegranych w tymże roku – był XII w Pieszczanach oraz XVIII we Wrocławiu. Wszechrosyjski turniej w Petersburgu z przełomu 1913 i 1914 ponownie przyniósł Łowckiemu wysoką lokatę – był IV w 18-osobowej stawce, za Aleksandrem Alechinem, Aronem Nimzowitschem i Aleksandrem Flambergiem.
W 1913 Łowcki osiadł na stałe w Warszawie. Niebawem wstąpił do Warszawskiego Towarzystwa Zwolenników Gry Szachowej i już w kwietniu 1913 rywalizował w małym, trzyosobowym turnieju; musiał uznać wyższość zarówno gracza warszawskiego Aleksandra Flamberga, jak i Czecha Oldřicha Durasa, ale z tym ostatnim obie partie zdołał zremisować. Wartościowe rezultaty uzyskał w dwóch turniejach o mistrzostwo Warszawskiego Towarzystwa Zwolenników Gry Szachowej w 1916 i 1917; w obu zajął II miejsce za Akibą Rubinsteinem, ale w 1916 uległ utytułowanemu rywalowi dopiero w meczu barażowym (dwie partie przegrał, jedną zremisował).
Starty Łowckiego w niepodległej Polsce były nieco mniej udane. Na kolejnych klubowych mistrzostwach w Warszawie w 1919 zajął ostatnie, VIII miejsce (turniej skądinąd był silnie obsadzony). W 1923 na podobnym turnieju był V, dwa lata później – III-V. Reprezentował barwy stolicy w potyczkach z ekipą Łodzi (1924), grywał także złożone z kilku partii mecze z krajowymi przeciwnikami (m.in. w 1922 zremisował z łodzianinem Dawidem Daniuszewskim, a w 1923 pokonał Aleksandra Flamberga). Najbardziej wartościowy rezultat okresu międzywojennego uzyskał w 1926, na pierwszych indywidualnych mistrzostwach Polski, kiedy wspólnie z czterema graczami podzielił III-VII miejsce; wcześniej dobrze wypadł w turnieju eliminacyjnym do mistrzostw, plasując się na III miejscu. Na przełomie 1926 i 1927 był również III w kolejnym turnieju Warszawskiego Towarzystwa Zwolenników Gry Szachowej. Mistrzostwa Polski w Łodzi w 1927 przyniosły mu dzielone XI-XII miejsce.
W latach 1928-1932 kilkakrotnie grał w Mistrzostwach Warszawy, regularnie kończąc rywalizację w czołówce: 1928 – V miejsce, 1930 i 1931 – IV miejsce, 1932 – II-III miejsce; w tej ostatniej imprezie zdołał wyprzedzić takich rywali, jak m.in. Leon Kremer, Kazimierz Makarczyk czy Mieczysław Najdorf. Wkrótce na kilka lat wycofał się z życia turniejowego, kontakt z szachami ograniczając do gier kawiarnianych na umówione zakłady oraz pokazów gry symultanicznej i „na pamięć”. W 1937 w Juracie jeszcze raz wystąpił w mistrzostwach Polski, zajął jednak odległe miejsce (dzielona XVII-XVIII lokata). Mimo to przewidywany był jego występ w wielkim turnieju mistrzowskim w Warszawie jesienią 1939, do którego nie doszło z powodu wybuchu II wojny światowej.
Pozostając aktywnym uczestnikiem kawiarnianego życia szachowego w okupowanej Warszawie, w styczniu 1940 Łowcki został aresztowany przez hitlerowców. Razem z nim zatrzymano dużą grupę szachistów, zgromadzonych w kawiarni Jana Kwiecińskiego; uwięzieni gracze, w liczbie około trzydziestu, zdołali rozegrać w areszcie turniej, którego zwycięzcą został Łowcki. Wkrótce część szachistów została zamordowana, m.in. Dawid Przepiórka, Achilles Frydman, Stanisław Kohn. Ofiarą zbrodni padł również Mojżesz Łowcki, prawdopodobnie rozstrzelany w Palmirach między styczniem a marcem 1940 (data śmierci według IPN: 22 stycznia 1940 – www.straty.pl); Litmanowicz i Giżycki podają, że śmierć poniósł w jednym z obozów koncentracyjnych.
Przemysław Zieliński
Tekst opublikowany w Wikipedii 8 kwietnia 2009
Bibliografia:
● Tadeusz Wolsza, Arcymistrzowie, mistrzowie, amatorzy… Słownik biograficzny szachistów polskich, tom 2, Wydawnictwo DiG, Warszawa 1996 |
● Władysław Litmanowicz, Jerzy Giżycki, Szachy od A do Z, tom I: A-M, Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa 1986 |
Najważniejsze sukcesy szachowe |
Indywidualne Mistrzostwa Polski (3 finały w latach 1926–1937)
- Warszawa 1926 – V m. (11½/17) [dz. III-VII m.]
- Łódź 1927 – XII m. (5/14) [dz. XI-XII m.]
- Jurata 1937 – XVIII m. (7½/21) [dz. XVII-XVIII m.]
Ranking Chessmetrics |
Najwyższy ranking w karierze
- szachy klasyczne – 2568 (1916-11)
- najwyższe miejsce TOP 100 – 22 (1916-01)
Strony internetowe |