Stanisław Wojnarowicz
- ur. 10 września 1897 w Warszawie
- zm. 7 lipca 1970 w Nałeczowie
- prezes Polskiego Związku Szachowego (1947–1950, 1957)
- działacz szachowy
Wspomnienie |
Autor Krzysztof Groniowski, emerytowany profesor historii PAN, interesuje się szachami od dawna, grywał przed laty w indywidualnych i drużynowych turniejach w Warszawie i zdobył wtedy III kategorię szachową (red.).
Do klubu szachowego warszawskich wodociągów trafiłem we wrześniu 1948 r. dzięki Stanisławowi Gawlikowskiemu, który redagował kącik szachowy w PPS-owskiej gazecie „Robotnik”. W ostatniej rundzie drużynowych mistrzostw Warszawy wystąpiłem (16-latek z liceum Batorego) na drugiej szachownicy, zastępując nieobecnego dyrektora wodociągów Stanisława Wojnarowicza. Swoją partię z Korzeniowskim z zespołu Ministerstwa Poczt zremisowałem, a na analizę przyszedł sam redaktor miesięcznika „Szachy” Tadeusz Czarnecki, przypuszczam, że poproszony o to.
Tak zapamiętałem początek 10-miesięcznej znajomości z inżynierem Wojarowiczem, dziś zupełnie zapomnianym, którego zasługi dla szachów wymagają bezwzględnie utrwalenia.
Stanisław Wojnarowicz urodził się w Warszawie 10 września 1897 r. w wielodzietnej rodzinie Rocha Jacentego i Pelagii Janiny z Rychterów. Roch, liczący sobie wówczas 41 lat należał do średniego personelu Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, był nadkonduktorem. Wcześnie osierocony Stanisław rozpoczął naukę w technicznej szkole kolejowej, maturę uzyskał w szkole Wróblewskiego.
Studiował z przerwami w Szkole Technicznej im. Wawelberga i Rotwanda, po rewolucji lutowej na Politechnice w Nowoczerkasku, wreszcie na wydziałach inżynierii lądowej i budownictwa Politechniki Warszawskiej. Pracę dyplomową o wodociągach i kanalizacji Włocławka obronił w 1926 roku. W 1920 r. był ochotnikiem w formacji saperów, ranny dostał się do niewoli.
W 1927 r. ożenił się z wywodzącą się z Litwy Kowieńskiej Janiną Ginett, urzędniczką. Po studiach projektował urządzenia wodociągowe dla Kruszwicy i Białegostoku. W latach 1930-1937 był dyrektorem wodociągów i kanalizacji w Toruniu. Zracjonalizował m.in. odczyt wodomierzy. Sporo pisał na ten temat, był entuzjastą metod twórcy tego kierunku, inżyniera z Filadelfii Fredericka Winslowa Taylora (1856-1915). W 1937 r. został wybrany do władz Naczelnej Organizacji Inżynierów R. P.
Jako podporucznik rezerwy walczył w 1939 r. w Modlinie. Po klęsce wrześniowej powrócił do Warszawy, prowadząc bez powodzenia własną firmę materiałów budowlanych i instalacyjnych na ul. Koszykowej. Następnie został kierownikiem działu w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym na Żoliborzu , a jego zwierzchnikiem był Stanisław Tołwiński , jeden z pierwszych powojennych prezydentów Warszawy. W 1945 r. wstąpił do PPR i rozpoczął pracę w Biurze Odbudowy Stolicy. Pierwsza próba racjonalizacji pracy BOS-u spowodowała konflikt z politykami.
Przez pewien czas próbował związać przyszłość ze Szkołą Główną Handlową, pisał podręczniki dla techników i szkół zasadniczych.
W latach 1946-1962 był dyrektorem warszawskich wodociągów. Na okres jego kadencji przypada ich rozbudowa i nieustanna walka o wodę dla stolicy. Wraz z mgr inż. Włodzimierzem Skoraszewskim opracował metodę pobierania wody przez dreny z dna rzeki. Tę koncepcję zrealizowano, już po jego odejściu, w Wodociągu Praskim (Gruba Kaśka). Wynalazek opatentowano
Był prezesem Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych w latach 1946-1947 i 1951-1954 oraz p.o. w latach 1950-1951.
Członkiem PZPR przestał być w roku 1954, gdy zarzucono mu, iż w ankiecie personalnej zatai „ważne szczegóły” (podobno chodziło o krótki flirt z sanacyjną organizacją Obozu Zjednoczenia Narodowego).
W latach 1947–1950 był prezesem Polskiego Związku Szachowego, drugim w latach powojennych (ponownie objął stanowisko prezesa PZSzach w 1957 – dop.). Ideę umasowienia wysunął Zarząd Związku z jego udziałem już wcześniej. Wojnarowicz chciał, by szachy trafiły na wieś, do szkół i fabryk. Wraz z Tadeuszem Czarneckim i Stanisławem Gawlikowskim przygotował Kodeks Szachowy, który miał trzy wydania. Był autorem przedmowy do wydania drugiego oraz współautorem ogólnej części o zasadach gry. Przywiązywał dużą wagę do faktu, że reprezentantem kraju był Kazimierz hrabia Plater. Przejęcie szachów przez GKKF przyjął początkowo z zadowoleniem, lecz biurokratyzacja, która później nastąpiła, budziła w nim rosnące obawy. Stalinizacja szachów była już dziełem następców Wojnarowicza. O tym, że przestał pełnić funkcję prezesa PZSzach, czytelnicy „Szachów” zostali poinformowani z półrocznym opóźnieniem. Jego obowiązki przejął w tym czasie Czesław Krulisch, podwładny Wojnarowicza z wodociągów, kadrowiec.
Mieszczący się przy pl. Starynkiewicza klub wodociągów w mikroskali realizował szachowe koncepcje Wojnarowicza. W klubowym turnieju, który nie spełniał wymogów klasyfikacyjnych, grało w jednej grupie 45 zawodników, od dyrektora naczelnego do portiera Stefana Szymczaka. Wojnarowicz zajął drugie miejsce, oceniam, że grał z silą I-II kategorii. We wspomnianych już mistrzostwach Warszawy 1948/49 (wygrał KIP czyli Klub Inteligencji Pracującej przed YMCĄ i Ministerstwem Poczt, wodociągowcy zajęli czwarte miejsce z 11,5 pkt. z 30) trzon stanowili Krulisch, Wojnarowicz, Dunin-Borkowski (gospodarz klubu), Baczyński i Protasik (organizator meczu Polska – Węgry). Uzupełniali ich Adamczuk, Rossa, Samoil, autor tych słów i niekiedy Eugeniusz Rysak. W domu wczasowym wodociągów w Lądku-Zdroju odbył się turniej eliminacyjny do mistrzostw Polski. Później po rozwiązaniu KIP-u, w klubie wodociągów odbyło się szereg ważnych imprez.
Drużynę wodociągów zdominowali ludzie z kręgów PPR, w instytucji dochodziło do ostrych sporów międzypartyjnych. Protasik był ostatnim przewodniczącym zakładowego kola PPS. Następnie szachiści z wodociągów połączyli się z pocztowcami tworząc klub „Ogniwo”. Wojnarowicz był jego członkiem, ale jako zawodnik już nie występował (relacja mm Mirosławy Litmanowicz). Mimo braku legitymacji partyjnej, aż do emerytury pozostał dyrektorem warszawskich wodociągów.
Inżynier Stanisław Wojnarowicz zmarł podczas pobytu w sanatorium w Nałęczowie 7 lipca 1970 r. i został pochowany na tamtejszym cmentarzu.
Autor opracowania: prof. Krzysztof Groniowski
Źródło: Szachista 11/1997