Tadeusz Gniot
- ur. 20 stycznia 1913 we wsi Wielkie
- zm. 18 maja 1978 w Szczecinie
- mistrz krajowy (1955)
- trener szachowy
Pochodził z rodziny o tradycjach muzycznych. Po stracie majątku przez rodzinę, w czasie I wojny światowej, wychowywał się u krewnych we wsi Sitaniec, niedaleko Zamościa. Uczęszczał do gimnazjum, a następnie liceum zamojskiego, a po jego ukończeniu rozpoczął naukę na Politechnice Warszawskiej. Studia przerwane zostały z powodu wybuchu II wojny światowej. W czasie kampanii wrześniowej, w stopniu podporucznika pełnił funkcję dowódcy pododdziału w armii generała Tadeusza Piskora. Dostał się do niewoli, z której zbiegł. Ukrywał się w Biłgoraju, a następnie przedostał się do Warszawy, gdzie pod pseudonimem „Blicharz” służył w Armii Krajowej. Z powodu organizowania tajnego nauczania poszukiwany był przez gestapo. Walczył w powstaniu warszawskim, a po jego upadku ponownie dostał się do niewoli i został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Dzięki wyniesionym z domu talentom muzycznym stworzył orkiestrę obozową, co pomogło mu w przetrwaniu niewoli. Pod koniec wojny został uratowany przez żołnierzy armii amerykańskiej. W latach 1945—47 mieszkał w Jägerslust, gdzie stworzył polską szkołę średnią.
Po powrocie do kraju osiadł w Szczecinie, gdzie był nauczycielem w Szkole Inżynieryjnej, a następnie w technikum przy ul. Racibora. Z powodu cech charakteru (nonkonformizm, cięty i ironiczny język oraz uczciwość), pochodzenia i przeszłości żołnierza AK był szykanowany przez władze szkoły, a następnie aresztowany przez UB. Z tej sytuacji, która dla wielu niewinnych ludzi skończyła się śmiercią, uratował go spryt i przytomność umysłu. Podczas przesłuchania, zapytany o wysokiego funkcjonariusza radzieckiego (prywatnie miłośnika szachów), odpowiedział, iż jest jego „przyjacielem od szachownicy”, co oczywiście mijało się z prawdą, ale wystarczyło do szybkiego uwolnienia. Przez następne lata miał problemy ze znalezieniem pracy nauczyciela, zmuszony nawet został do dokończenia studiów w nadziei, iż nie podoła temu zadaniu. Wrodzona ambicja pomogła mu w realizacji kolejnego życiowego celu — ukończył Uniwersytet Poznański z bardzo wysokimi ocenami.
Zasady gry w szachy poznał w wieku 9 lat. Często przebywał w lokalach Warszawskiego Klubu Szachistów i Warszawskiego Towarzystwa Zwolenników Gry Szachowej. Jednak na poważnie szachami zajął się po zakończeniu II wojny światowej i zamieszkaniu w Szczecinie. W 1948 r. był współorganizatorem pierwszego na Pomorzu Zachodnim związku szachowego. Zaczął również osiągać sukcesy turniejowe, co było wyjątkowe, zważywszy na niemłody już wiek. Jako pierwszy zawodnik w regionie zdobył tytuł mistrza krajowego. W latach 1951–61 pięciokrotnie uczestniczył w finałach indywidualnych mistrzostw Polski, najlepszy wynik osiągnął w 1955 we Wrocławiu, gdzie zajął V miejsce, w jednej z partii pokonując najlepszego ówcześnie polskiego szachistę, Bogdana Śliwę. Należał do kadry narodowej i reprezentował Polskę w turniejach międzynarodowych, m.in. w Krynicy, Nowym Sadzie, Vrnjackiej Banji i Puli. Był również członkiem kadry Polski nauczycieli i Wojska Polskiego. Wielokrotnie zdobył tytuły mistrza kraju nauczycieli, mistrza Szczecina i Pomorza Zachodniego. Uczestniczył także w rozgrywkach szachów korespondencyjnych, aż do samej śmierci. W 1978 brał udział w III korespondencyjnych mistrzostwach Polski nauczycieli, nie zdążył jednak ukończyć tego turnieju. Spośród 15 partii miał 2 niedokończone, a w pozostałych uzyskał 8½ pkt.
Był wychowawcą wielu szczecińskich szachistów. W czasie swojej pracy nauczyciela zyskał sobie opinię człowieka o wysokiej kulturze osobistej i dużej wiedzy, serdecznego, uśmiechniętego, pełnego szacunku dla młodzieży, koleżanek i kolegów. Swoje lekcje prowadził w sposób prosty, przejrzysty i zrozumiały, czym zapisał się w pamięci swoich uczniów.
Od 1989 w Policach rozgrywany jest festiwal szachowy (od 1992 w obsadzie międzynarodowej), poświęcony pamięci Tadeusza Gniota.
Tekst mojego autorstwa opublikowany
w Wikipedii 20 września 2008
Osiągnięcia szachowe:
Reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych
- Warszawa 1956 – trójmecz Polska–Czechosłowacja–Węgry (w zespole Polska „B”, II szach., ½/4)
Indywidualne Mistrzostwa Polski (5 finałów w latach 1951–1961)
- Łódź 1951 – XIII m. (4½/15) [dz. XIII-XIV m.]
- Łódź 1954 – XII m. (7½/17) [dz. XII-XIII m.]
- Wrocław 1955 – V m. (10½/18) [dz. V-VI m.]
- Częstochowa 1956 – XVII m. (7½/19) [dz. XVI-XVII m.]
- Katowice 1961 – XVII m. (5/17)
Indywidualne Mistrzostwa Polski nauczycieli (m.in. 3 medale)
3 złote (1971, 1976, 1977)
Wybrane sukcesy w innych turniejach
- 1950 – dz. III m. w Bydgoszczy (półfinał MP, grupa A)
- 1951 – II m. w Szczecinie (półfinał MP, grupa A – awans)
- 1954 – dz. III m. w Szczecinie (półfinał MP, grupa D – awans)
- 1955 – III m. w Łodzi (półfinał MP, grupa B – awans)
- 1956 – dz. I m. w Kielcach (półfinał MP, grupa D – awans)
- 1957 – dz. V m. w Łodzi (półfinał MP, grupa B)
- 1960 – IV m.w Lublinie (półfinał MP, grupa B – awans)
Ranking Chessmetrics
- najwyższy ranking w karierze – 2467 (wrzesień 1955)