Wybrane partie Ksawerego Tartakowera

Wybrane partie Ksawerego Tartakowera

wyboru dokonał Wojciech Gryciuk

zobacz: partie polskich szachistów

Po kliknięciu na dowolne posunięcie otworzy się okienko z szachownicą (można je dowolnie przesuwać oraz zmieniać jego rozmiar).

Przy opracowaniu poniższego materiału korzystałem z różnych źródeł, przede wszystkim z następujących książek:

Stanisław Gawlikowski „Sto zwycięstw polskich szachistów”, Penelopa, 1997
Stefan Witkowski „Ksawery Tartakower”, Penelopa, 1994

Partie pochodzą z MegaBase 2018, a ponieważ niektóre z nich były komentowane, połączyłem je z komentarzami powyższych autorów
(z podaniem ich nazwisk). Wszystkie partie zostały też przeanalizowane programem Fritz 15 i zamieszczone są w kolejności chronologicznej.

Wojciech Gryciuk

1. G.Maróczy – K.Tartakower, 1922

[Site "Teplitz-Schönau (A85)"] [Date "1922.??.??"] [Round "4"] [White "Maróczy, Géza"] [Black "Tartakower, Ksawery"] [Result "0-1"] [ECO "A85"] [Annotator "Rainer Knaak, Stefan Witkowski, Fritz 15"] {A85: Obrona holenderska. Zbyt duże ryzyko? Szachy po I wojnie światowej wróciły do łask dopiero w 1921 r., kiedy to Capablanca zastąpił Laskera na tronie mistrza świata. Od 1922 r. duże i ważne turnieje odbywały się już regularnie. Jeden z nich odbył się w Teplitz-Schönau, a zwycięzcami zostali Reti i Spielmann. Poniższa partia niesłusznie otrzymała tylko trzecią nagrodą za piękność – uznano bowiem, że czarne podjęły w niej zbyt duże ryzyko. Geza Maroczy, słynny węgierski szachista, odnosił swoje największe sukcesy kilkanaście lat wcześniej, zwyciężając w Monte Carlo (1902) i Ostendzie (1905) oraz zajmując czołowe lokaty w wielu innych turniejach. Po 1920 r. Maroczy ograniczył starty turniejowe, ale w dalszym ciągu był zaliczany do ścisłej czołówki światowej. Po porażce w poniższej partii węgierski arcymistrz obiecał, że w przyszłości będzie w partiach z Tartakowerem grał ze zdwojoną uwagą i spróbuje nigdy więcej już z nim nie przegrać. Udawało mu się to przez 8 lat.} 1. d4 e6 2. c4 f5 3. Nc3 (3. g3) 3... Nf6 4. a3 {żeby nie dopuścić do Gb4} Be7 5. e3 O-O 6. Bd3 d5 {„Kamienna ściana” była wtedy bardzo popularna. Nowe idee związane z ruchem d6 weszły w modę później.} (6... b6 7. Nge2 Bb7 8. O-O c5 9. d5 Bd6 10. h3 Qe7 11. Qc2 Kh8 12. dxe6 dxe6 13. e4 e5 14. f4 Nbd7 15. fxe5 Nxe5 16. exf5 Nxd3 17. Qxd3 Rad8 18. Qc2 Ne4 19. Nd5 Bxd5 20. cxd5 Rde8 21. a4 {Kopylov, A (2444)-Kuzubov,Y (2623) St Petersburg 2011 0-1}) 7. Nf3 c6 8. O-O Ne4 9. Qc2 (9. Bd2 Nd7 10. c5 Ndf6 11. Ne5 Qe8 12. f4 Qh5 13. Be2 Qe8 14. b4 Nxc3 15. Bxc3 Ne4 16. Be1 Bf6 17. Bf3 Bxe5 18. fxe5 Bd7 19. Bxe4 fxe4 20. Rxf8+ Qxf8 21. Bg3 Qf7 22. Qf1 Rf8 23. Qxf7+ Rxf7 {Elashvili,G-Biliseishvili,I Batumi 2010 1/2}) 9... Bd6 $5 {wstęp do sygnalizowanego, lecz groźnego ataku} 10. b3 {zbyt powolne} Nd7 11. Bb2 Rf6 {Z ideą 12… Wh6, 13… Gxh2+ i jeśli 14.Sxh2 to 14… Hh4 -+. „Czarne daną pozycję mogą uznać za problem szachowy pod nazwą: mat w 25 posunięciach” (Tartakower)} 12. Rfe1 Rh6 13. g3 (13. h3 Rg6 $11) 13... Qf6 (13... Ndf6 14. c5 Bc7 15. Bf1 $11) 14. Bf1 $14 (14. Nd2 $2 Nxf2 15. Kxf2 Rxh2+ 16. Kg1 Bxg3) 14... g5 15. Rad1 $2 {Szablonowe posunięcie, które miałoby sens tylko wtedy, gdyby udało się w przyszłości otworzyć centrum. Po 15.Gg2 biały król byłby wystarczająco bezpieczny. To zadziwiające, że tak słabe posunięcie wykonał jeden z najlepszych graczy wszechczasów. Obecnie poczucie zagrożenia jest na tyle rozwinięte, że nawet słabszy gracz by się na nie nie zdecydował.} (15. Be2 Rh3 $11 { (Fritz 15)}) 15... g4 $11 16. Nxe4 (16. Nd2 $2 Nxf2 17. Kxf2 Rxh2+ 18. Kg1 (18. Bg2 Bxg3+) 18... Bxg3 19. Re2 Rh6) 16... fxe4 17. Nd2 {Tartakower stanął teraz przed alternatywą: przygotowywać nadal atak, czy uderzyć od razu? Przygotowywać tzn. zagrać Sd7-f8-g6 i Gc8-d7. Uderzyć, to ofiarować całą wieżę, bez natychmiastowego efektu. Rezultatu wynikających tu komplikacji nie da się bowiem przewidzieć. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że wysokiej klasy szachiści nie zawsze obliczają warianty do końca. Często liczą tylko kilka posunięć, oceniając wynikłą pozycję. Nawet przy nierównym materiale. Czynnikiem decydującym jest tutaj szachowa intuicja. [#]} Rxh2 $3 {Mając wybór pomiędzy kombinacją a pozycyjnym potraktowaniem gry, Tartakower nigdy się nie wahał. Zawsze wybierał atak i komplikacje, czyli piękno szachów.} 18. Kxh2 Qxf2+ 19. Kh1 (19. Bg2 Nf6 $1 20. Qc3 Qxg3+ 21. Kg1 Qh2+ 22. Kf1 Nh5 23. Nxe4 dxe4 24. d5 e5 25. dxc6 Ng3+ 26. Kf2 Be6 {z decydującą przewagą czarnych (Tartakower)}) 19... Nf6 $1 {Prawie we wszystkich wariantach ten skoczek zmierza na h5.} 20. Re2 Qxg3 {Ryzyko związane z ofiarą wieży nie było zbyt duże – większość białych figur jest poza grą, a czarnym wystarczy wycofać hetmana, żeby ruszyć dwoma pionami na pozycję białego króla.} 21. Nb1 (21. Qc3 Nh5 22. Rg2 Qh4+ 23. Kg1 Ng3 24. Rh2 Qg5 25. Rf2 Nf5 {(Tartakower)}) 21... Nh5 22. Qd2 Bd7 $1 23. Rf2 ( 23. Qe1 Qf3+ 24. Rg2 Qh3+ 25. Kg1 Rf8 26. Nd2 (26. Rc2 Rxf1+ 27. Qxf1 Qxe3+ 28. Qf2 Qxb3) 26... Bg3 27. Rxg3 Qxg3+ 28. Qxg3 Nxg3 29. Bc3 Nf5 30. Re1 h5 { „i dwa związane pionki są więcej warte niż figura” (Tartakower)}) (23. Qe1 Qf3+ 24. Kg1 Ng3 $11) 23... Qh4+ $15 24. Kg1 ({Po} 24. Rh2 Qg5 {białe też są bezbronne}) 24... Bg3 ({Jeszcze lepsze było} 24... Ng3 25. Rh2 Qg5 { z następnym Sf5}) 25. Bc3 $4 (25. Rh2 {pozwalało stawić większy opór (Teschner)} Bxh2+ 26. Qxh2 Qg5 27. Bc1 g3 28. Qh1 Kh8 {rekomendował Tartakower, ale} ({faworyzowane przez Fritz} 28... Rf8 $1 {[%emt 0:00:15] jest lepsze} 29. Be2 (29. Bg2) 29... Ng7 30. Rf1 Rxf1+ 31. Bxf1 Nf5 {z atakiem na pionki e3 i d4}) 29. Be2 Nf6 30. Rf1 Rg8 31. Rf4 e5 32. dxe5 Qxe5 33. Qh4 Rg6 34. Bd2 d4 35. exd4 Qxd4+ 36. Kg2 Qb2 {nie daje przewagi, jak sądził Tartakower, bo} 37. Rxf6 Rxf6 38. Qxf6+ Qxf6 39. Bc3 {(Reti)}) ({Od ruchu w tekście lepsze było też} 25. Rg2 $11 Rf8 26. Qe2 Rf3) 25... Bxf2+ $17 26. Qxf2 g3 27. Qg2 Rf8 28. Be1 $4 (28. Rd2 $5 $17 Rf3 29. Re2 Qg5 30. Be1 h6 31. Bd2 Nf6 32. Nc3 Ng4 33. Nd1 Nh2 34. Re1 h5 (34... Rf8 $1 {z ideą Sf3+ (Fritz)} ) 35. Be2 h4 {(Tartakower)}) (28. Qh1 Qg5 29. Re1 Rf2 30. Bg2 Nf6 31. Nd2 h5 32. Nf1 h4 33. Bb4 e5 34. dxe5 Ng4 35. Bd6 Rxf1+ 36. Bxf1 Nh2 37. Bg2 Bg4) 28... Rxf1+ $1 (28... Qh2+ $6 {pozwalało odzyskać figurę} 29. Qxh2 gxh2+ 30. Kxh2 Rxf1 31. Nd2 Rf8 32. Bh4 {ale wtedy białe mają rekompensatę za ofiarowany materiał}) (28... e5 $5 {(Tarrasch)} 29. Rd2 exd4 30. Rf2 {zdaniem Tartakowera dawało białym duże szanse na ratunek, ale} Rf3 $1 $19) (28... e5 29. Nd2 Qg5 30. Nxe4 Qxe3+ 31. Kh1 dxe4 $19) 29. Kxf1 e5 $1 {Teraz wszystkie czarne figury są w grze} 30. Kg1 $2 ({jeśli teraz} 30. dxe5 {to} Qg5) ({ nie ratowało} 30. Bxg3 Nxg3+ 31. Kf2 Bg4 32. Re1 Ne2+ 33. Kf1 Kh8 {z groźbą Gh3}) ({równie słaby był marsz króla do centrum} 30. Ke2 Bg4+ 31. Kd2 Qh2 32. Qxh2 gxh2) 30... Bg4 31. Bxg3 (31. Rd2 Bf3 (31... exd4 32. exd4 Bf3 33. Bxg3 Nxg3 34. Qh2 Qxh2+ 35. Rxh2 Ne2+ 36. Kf2 Nxd4) 32. Bxg3 Nxg3 33. Qh2 Qg5 $19) (31. Nd2 Bxd1 32. Nf1 exd4 33. Nxg3 Kf7 34. Qf2+ Bf3 $19) 31... Nxg3 32. Re1 (32. Rd2 Nf5 33. dxe5 Qe1+ 34. Kh2 h5 $19) 32... Nf5 $1 33. Qf2 (33. Rf1 Nxe3 34. Qf2 Qxf2+ 35. Rxf2 exd4 $19) 33... Qg5 34. dxe5 ({znaleziono również radę na} 34. Kf1 Qh5 (34... exd4 35. exd4 $19) 35. Qg1 Qh4 36. Nc3 Ng3+ 37. Kg2 Nh1 38. Kf1 Qf6+) 34... Bf3+ 35. Kf1 Ng3+ {„Wyższej nagrody nie przyznano, ponieważ w tamtych czasach taka gra nie zasługiwała na zachętę”. Dziś jest dokładnie na odwrót. Tak czy inaczej, powyższa partia przyniosła Tartakowerowi dużą popularność, a on sam uważał ją za najlepszą w swojej karierze.} 0-1 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

2. K.Tartakower – J.Bogolubow, 1927

[Site "Bad Homburg (C58)"] [Date "1927.??.??"] [Round "1"] [White "Tartakower, Ksawery"] [Black "Bogolubow, Jefim"] [Result "1-0"] [ECO "C58"] [Annotator "Stanisław Gawlikowski, Fritz 15"] {C58: Obrona dwóch skoczków. Bogolubow w drugiej połowie lat 20. poprzedniego wieku przeżywał okres swoich największych sukcesów, wygrywając m.in. turnieje w Moskwie (1925) oraz w Bad Kissingen (1928), jak również 2-kołowy turniej z udziałem 6 zawodników, z którego pochodzi poniższa partia. Dwa lata później zmierzył się z Alechinem w meczu o mistrzostwo świata, ale przegrał. Spośród 5 zwycięstw Tartakowera nad Bogolubowem to było drugie z kolei. Ostre zwroty taktyczne przeplatają się z głębokimi koncepcjami strategicznymi, a ostatnie stadium partii, wygrane przez naszego arcymistrza przy równym materiale i różnobarwnych gońcach, jest doskonałym materiałem szkoleniowym.} 1. e4 e5 2. Nf3 Nc6 3. Bc4 Nf6 4. Ng5 {Ruch nazywany przez Tarrascha partackim, ale wg Tartakowera sprzyjający walce} d5 5. exd5 Na5 6. d3 h6 7. Nf3 e4 8. Qe2 Nxc4 9. dxc4 Bc5 ({W partii Tartakower-Reti z tego samego turnieju nastąpiło} 9... Bd6 10. h3 O-O 11. Nd4 c6 12. dxc6 bxc6 13. Nc3 Qb6 14. Nb3 Be6 15. O-O Qa6 {z remisowym zakończeniem }) 10. Nfd2 O-O 11. Nb3 Bg4 12. Qf1 Bb4+ 13. c3 Bd6 14. h3 Bh5 15. g4 Bg6 16. Be3 Nd7 17. N1d2 f5 (17... Ne5 18. O-O-O Nd3+ 19. Kb1 Qf6 20. h4 Bf4 21. Qg2 Bxe3 22. fxe3 Qf2 23. Qh3 h5 24. Rdf1 hxg4 25. Qxg4 Qxe3 26. h5 Ne5 27. Qg2 Bh7 28. h6 Bg6 29. hxg7 Kxg7 30. Rh3 Nf3 31. Ka1 Rae8 32. Nxf3 {Fossan,E (2360) -Arvola,B (2279) Sandefjord 2012 1-0 (56)}) (17... Ne5 $5 18. O-O-O c5 $11) 18. gxf5 $16 {[#]} Bh5 (18... Rxf5 19. Rg1 Ne5 20. O-O-O $16) 19. Nxe4 (19. Nd4 Qe7 20. Qg2 Bc5 $18) 19... Ne5 ({Po} 19... Bf3 20. Nxd6 Bxh1 21. Nxb7 Qc8 22. Qxh1 Qxb7 23. Qf3 {białe mają 4 piony za jakość}) 20. Nd4 Nf3+ 21. Nxf3 Bxf3 22. Nxd6 Qxd6 ({Jeśli} 22... Bxh1 {to} 23. Qxh1 Qxd6 24. O-O-O Rxf5 25. Qg2 {z silnym naciskiem na punkt g7}) 23. Rg1 Rxf5 24. Qd3 Raf8 25. Kd2 b5 26. Bd4 (26. cxb5 Rxd5 27. Bd4 g5 $16) 26... g5 27. cxb5 Bxd5 28. Rae1 Rf3 (28... Bxa2 $5 29. Re8 Qf4+ 30. Be3 Qd6 31. Qxd6 cxd6 $16) 29. Be3 Rxh3 30. Qd4 (30. Kc1 Bxa2 31. Qxd6 cxd6 32. Bxa7 Bc4 $16) 30... Rf5 (30... Bxa2 31. Qxd6 cxd6 32. Rh1 Rxh1 33. Rxh1 $16) 31. Kc1 Bxa2 32. Qxd6 (32. Qxa7 $5 Be6 33. Qa6 $16) 32... cxd6 $14 33. Bxa7 (33. f4 $5 $14) 33... Rxb5 $11 34. f4 Bb3 35. fxg5 hxg5 36. Be3 Rh5 37. Bf4 Rd5 38. Bg3 Rh3 39. Bf4 Rh5 40. Rg2 Kf7 41. Bg3 Rh3 $4 (41... Rd3 42. Rf1+ Ke7 43. Bf2 $11) 42. Bf2 Rhd3 43. Bd4 Rf5 44. Rh2 Kg6 45. Reh1 Rd5 46. Rh6+ Kf5 47. Rf6+ Kg4 48. Rg1+ Rg3 $2 (48... Kh5 49. Rh1+ Kg4 50. Re1 $11) 49. Rxg3+ Kxg3 50. Kd2 g4 51. Kd3 Kg2 ({Lepsze było} 51... Rh5 $5 $11) 52. c4 $16 Rh5 53. Kc3 Rh3+ 54. Kb4 d5 $2 ({Lepsze było} 54... Rd3 55. Rxd6 Kf3 $16) 55. c5 $18 Bc4 (55... Rd3 56. Be5 Rf3 57. Rg6 $18) 56. c6 Rb3+ (56... Ba6 57. c7 Rh7 58. Be5 $18) 57. Kc5 Ba6 58. c7 Bb7 (58... Rb5+ 59. Kc6 Rb4 60. Kxd5 Rb5+ 61. Kc6 Rb4 $18) 59. Rf8 Rh3 (59... Ba6 60. Ra8 Rb7 61. Be5 Rb5+ 62. Kc6 $18) 60. Rb8 Ba6 61. b4 Rh1 (61... Rh7 62. Be5 Rxc7+ 63. Bxc7 $18) 62. b5 Rc1+ 63. Kd6 {Precyzyjne rozegranie końcówki pozwoliło odnieść Polakowi piękne zwycięstwo.} 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

3. K.Tartakower – R.Réti, 1927

[Site "Londyn (A48)"] [Date "1927.??.??"] [Round "11"] [White "Tartakower, Ksawery"] [Black "Réti, Richard"] [Result "1-0"] [ECO "A48"] [Annotator "Stanisław Gawlikowski, Fritz 15"] {A48: Debiut Colle’a. Rok 1927 należał do najbardziej udanych w karierze Tartakowera. Rozpoczął się od zwycięstwa w noworocznym w turnieju w Hastings, potem były sukcesy w Łodzi, Hamburgu, Kecskemecie, Niendorfie, Londynie i na zakończenie znowu w Hastings. W żadnym z tych turniejów Polak nie był dalej niż na 3. pozycji, a pierwszą nagrodę zdobył aż w 5. Przytoczona poniżej partia z Retim rozgrywana była w ostatniej rundzie międzynarodowego turnieju „British Empire Club” i zakończyła się bardzo szybko, bo już po 3 godzinach gry. Samodzielne zwycięstwo odebrał jednak Tartakowerowi Nimzowitsch dzięki przypadkowej wygranej z Collem. Richard Reti, znakomity czeski arcymistrz, spotykał się z Tartakowerem wielokrotnie, m.in. w latach 1914-1920 rozegrali 4 mecze, z których 3 wygrał Tartakower, a jeden zakończył się remisem. Z kolei w dużych turniejach nieco lepszy był Reti, szczególnie w I poł. lat dwudziestych XX w. Po pewnym załamaniu formy właśnie rok 1927 zwiastował powrót Retiego do dobrej dyspozycji szachowej. Tym cenniejsze jest zwycięstwo Tartakowera, zwłaszcza, że zostało odniesione w wielkim stylu.} 1. d4 Nf6 2. Nf3 g6 3. Nbd2 {cichy i mało energiczny ruch, ale ponieważ Tartakower lepiej czuł się w trudnych pozycjach od swojego partnera, to posunięcie było psychologicznie uzasadnione } c5 4. e3 Bg7 5. Bd3 O-O 6. O-O b6 7. b3 Bb7 8. Bb2 cxd4 (8... d6 9. c4 (9. Qe2 Nbd7 10. Rad1 Re8 11. c4 Qc7 12. d5 b5 13. e4 bxc4 14. Nxc4 e6 15. dxe6 Rxe6 16. Ng5 Re7 17. f3 h6 18. Nh3 d5 19. Bxf6 Nxf6 20. Nd2 dxe4 21. Nxe4 Nxe4 22. Bxe4 Rae8 23. Nf2 Bxe4 {Stroganov,A (1697)-Slugin,Y (1990) St Petersburg 2017 0-1 (40)}) 9... e6 10. Qe2 Nbd7 11. Rfe1 Qc7 12. e4 cxd4 13. Nxd4 a6 14. N4f3 Rad8 15. Rad1 Qb8 16. Nf1 Nh5 17. Bxg7 Kxg7 18. Bc2 Ne5 19. Nd4 Qc7 20. Rd2 Rd7 21. Ng3 Nxg3 22. hxg3 Qc5 23. Red1 {Letov,A (2300)-Gyimesi,Z (2505) Pardubice 1998 1/2 (41)}) 9. exd4 (9. Nxd4 e5) 9... Nc6 10. a3 Nh5 (10... Rc8 11. Re1 d5 12. Qe2 Rc7 13. Rad1 Nh5 14. g3 Bc8 15. Nf1 Nf6 16. Ne3 Ng4 17. Ng2 Bf5 18. Bxf5 gxf5 19. Nf4 Nf6 20. Ne5 Qc8 21. Rc1 e6 22. Nfd3 Na5 23. Nb4 Qb7 24. Qd3 Rfc8 25. Re2 {Lebel,P (2165)-Calzetta Ruiz,M (2352) Cannes 2007 0-1 (32)}) 11. Re1 Nf4 12. Bf1 d5 13. g3 Ne6 14. c3 Nc7 15. a4 Ne8 16. Bd3 Nd6 17. Ne5 e6 18. Nxc6 Bxc6 19. Qe2 { uniemożliwia b5} Rc8 20. Nf3 Rc7 (20... Bb7 21. Rac1 $11) 21. Rac1 Re7 $2 {[#]} 22. Ba3 $1 Kh8 $2 (22... Rc7 $5 $11) 23. Ne5 $16 Bb7 $2 (23... Rfe8) 24. c4 f6 ( 24... dxc4 25. bxc4 f6 26. Nxg6+ hxg6 27. Bxg6 $18) 25. Nf3 (25. Nxg6+ $5 hxg6 26. Bxg6 Bh6 $18) 25... dxc4 26. bxc4 Rd7 $2 ({Lepsze było} 26... Bh6 $5 27. Rb1 Rfe8 $16) 27. c5 $18 bxc5 28. dxc5 Bxf3 29. Qxf3 Nf5 $4 ({Lepsze było} 29... Nf7 30. Bb5 Ne5 $18) 30. Bxf5 exf5 31. c6 (31. c6 Rc7 (31... Rd3 32. Re3 Rxe3 33. Qxe3 Rg8 (33... Re8 34. c7) 34. c7 Qc8 35. Qe7) 32. Bxf8 Bxf8 33. Red1 $18) 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

4. M.Euwe – K.Tartakower, 1928

[Site "Bad Kissingen (A04)"] [Date "1928.??.??"] [Round "3"] [White "Euwe, Max"] [Black "Tartakower, Ksawery"] [Result "0-1"] [ECO "A04"] [Annotator "Stanisław Gawlikowski, Fritz 15"] {A04: Obrona holenderska. Max Euwe wystartował w Bad Kissingen jako mistrz świata amatorów po zwycięstwie odniesionym w Hadze w tym samym roku. Oprócz niego do walki o wysokie nagrody (I – 1200 marek) stanęło 11 zawodowców z eksmistrzem świata Capablanką na czele, a wśród nich dwóch Polaków: Rubinstein i Tartakower. Zwyciężył Bogolubow, prowadząc od startu do mety, przez Capablanką, a trzecie miejsce podzielili Euwe i Rubinstein. Dla 27-letniego Holendra był to wielki sukces, tym większy, że miał najlepszy wynik z pierwszą szóstką tabeli (w tym zwycięstwa nad Rubinsteinem i Retim). Tartakower podzielił VII-IX miejsce i trudno ten start zaliczyć do udanych, ale z Euwem wygrał bezdyskusyjnie.} 1. Nf3 f5 2. g3 b6 3. Bg2 Bb7 4. O-O Nf6 5. d3 e6 6. e4 fxe4 7. Ng5 Be7 8. Nc3 O-O 9. Ncxe4 Nxe4 10. Nxe4 Nc6 11. Bd2 Qe8 12. Bc3 (12. Qg4 Qf7 13. Bc3 Kh8 14. h4 h6 15. Rae1 Rae8 16. f4 Bb4 17. Ng5 Qe7 18. Qh5 Bxc3 19. Qg6 Qc5+ 20. Kh2 Qf5 21. Qxf5 Rxf5 22. bxc3 hxg5 23. hxg5 Nd8 24. Bh3 Ra5 25. g6 Kg8 26. Bg4 Kf8 {Nogueiras Santiago,J (2528)-Bauer,C (2579) Dos Hermanas 2003 0-1}) 12... Qg6 13. f4 h5 14. h4 Bb4 ({Gorsze było} 14... Rab8 15. Kh2 $1) ({Jeśli} 14... Nb4 {to} 15. Ng5 $1 Bxg2 16. Kxg2 Nd5 17. Bd2 {z wyraźną przewagą białych}) (14... e5 { prowadziło do} 15. fxe5 $1 Rxf1+ 16. Qxf1 Rf8 17. Qe2 {również z wyraźną przewagą Euwego}) 15. Ng5 (15. Bxb4 Nxb4 16. Qd2 a5 $14) 15... Bxc3 $11 16. bxc3 Nd8 17. Be4 $1 {znakomite posunięcie jeszcze raz pokazujące siłę centrum białych} Bxe4 ({Lepsze było} 17... Qh6) ({lub} 17... Qe8) 18. dxe4 d6 (18... Nf7 $5 $11) 19. f5 $14 exf5 20. Qd5+ Nf7 21. exf5 ({Bezpieczniejsze było} 21. Rxf5 c6 22. Qe6 Qxe6 23. Nxe6 Rfc8 $14) 21... Qf6 $11 22. Rae1 $2 ( 22. Rf3) 22... Qxc3 23. Nxf7 $4 ({Lepsze było} 23. Kg2 $11) 23... Qxg3+ $17 24. Kh1 c6 $1 25. Nh6+ Kh7 26. Qg2 Qxg2+ 27. Kxg2 {[#]} Rf6 $3 (27... Kxh6 28. Re6+ Rf6 29. Rxf6+ gxf6 30. Re1 $17) 28. Ng4 hxg4 29. Kg3 Raf8 30. Kxg4 g6 $1 31. Re7+ (31. fxg6+ Rxg6+ 32. Kh3 Rxf1 33. Rxf1 Kg7 $17) 31... Kh6 32. Rxa7 Rxf5 33. Rxf5 Rxf5 34. Ra6 Rb5 35. a4 $2 ({Lepsze było} 35. c3 $17) 35... Ra5 $3 $19 {Doskonałą pointę do tej partii znalazł w swoim komentarzu Tartakower pisząc, że była to „okrutna gra, gdyż wyobraźnia i energia zademonstrowane przez białe zasłużyły na lepszy los”.} (35... Ra5 36. Rxb6 Rxa4+ 37. Kg3 Rc4 $19) 0-1 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

5. F.Marshall – K.Tartakower, 1930

[Site "Liege (A82)"] [Date "1930.??.??"] [Round "2"] [White "Marshall, Frank"] [Black "Tartakower, Ksawery"] [Result "0-1"] [ECO "A82"] [Annotator "Stanisław Gawlikowski, Fritz 15"] {A82: Obrona holenderska (gambit Stauntona). Rok 1930 był dla Tartakowera niezwykle udany. Na turniej w Liege przyjechał po zdobyciu przez Polskę złotego medalu olimpijskiego w Hamburgu. Występ w Belgii to jeden z najbardziej błyskotliwych triumfów Polaka, który wyprzedził następnego w klasyfikacji Sultan Khana o całe dwa punkty. Dla Marshalla był to ostatni turniej w Europie. Potem grał jeszcze w barwach USA na Olimpiadach 1931-1937 oraz wziął udział w turnieju nowojorskim w 1931 r. Jednak do Marshalla Tartakower zawsze miał „lekką rękę”. Wygrywał z nim wielokrotnie i nigdy nie przegrał.} 1. d4 f5 2. e4 fxe4 3. Nc3 g6 4. Nxe4 d5 5. Ng3 ({Zbyt pasywne. Lepsze} 5. Ng5) 5... Bg7 6. h4 Nc6 (6... Qd6 7. h5 Nc6 8. c3 e5 9. hxg6 hxg6 10. dxe5 Qxe5+ 11. Qe2 Rxh1 12. Nxh1 Bg4 13. f3 Be6 14. Bf4 Qxf4 15. Qxe6+ Kf8 16. Ne2 Qh6 17. Nf2 Nf6 18. Ng4 Nxg4 19. Qxg4 Re8 20. Kd1 Ne5 21. Qf4+ { Tsatsalashvili,K (2280)-Muzychuk,A (2537) Tbilisi 2011 1/2 (46)}) 7. Bb5 ({ Lepsze było} 7. c3) 7... Qd6 8. Bxc6+ (8. c3 e5 9. dxe5 (9. N1e2 Nge7 10. Be3 Bd7 11. dxe5 Nxe5 12. Bxd7+ Qxd7 13. Qc2 Qb5 14. O-O-O O-O-O 15. Bg5 Rd7 16. Nd4 Qa6 17. Kb1 h6 18. Bc1 c5 19. Nb3 Qc6 20. h5 g5 21. f4 gxf4 22. Bxf4 b6 23. Rhe1 Nc4 {Mas Recorda,P (2164)-Galiana Salom,J (2233) Barcelona 2000 0-1 (40)}) 9... Bxe5 10. N1e2 Nge7 11. h5 Bd7 12. hxg6 hxg6 13. Rxh8+ Bxh8 14. Bf4 Qc5 15. Bxc6 Qxc6 16. Nd4 Qb6 17. Qd2 c5 18. Nf3 O-O-O 19. Kf1 Bg4 20. Re1 Bf6 21. Ne5 Be6 22. Bg5 Bg8 {Liew Chee Meng,J-Leow,L (2400) Thessaloniki 1984 1-0 (32)}) 8... bxc6 {Pozornie antypozycyjny ruch, ale w stylu Tartakowera i z takich posunięć właśnie słynął. I ostatecznie dał mu on przewagę.} 9. h5 $6 e5 10. dxe5 $6 Qxe5+ 11. N1e2 Ne7 12. c3 Nf5 13. Bf4 Qe7 14. hxg6 Nxg3 ({ Po automatycznym} 14... hxg6 {nastąpiłoby} 15. Rxh8+ Bxh8 16. Nxf5 Bxf5 17. Qd2 O-O-O 18. Bg5 Bf6 19. Bxf6 Qxf6 20. O-O-O {co, zdaniem Tartakowera, prowadziło do zbytnich uproszczeń i właściwie równej gry.}) 15. Bxg3 {[#]} Ba6 $1 {Dzięki przejściowej ofierze piona czarne uzyskały silny nacisk, który utrzymały do końca pojedynku.} 16. Bf4 ({Lepsze było} 16. Qc2 $5 O-O-O 17. Bh4 $11) 16... O-O-O 17. Be3 ({Jeśli} 17. gxh7 {to} d4 18. cxd4 Bxd4 {z groźną inicjatywą czarnych}) 17... hxg6 18. Rxh8 Rxh8 19. Ng3 Rh4 20. Qf3 ( 20. Qd2 d4 21. cxd4 Rxd4 $17) 20... d4 $19 21. cxd4 Qb4+ 22. Bd2 Qxb2 23. Bc3 Qc2 24. Rd1 $2 ({Lepsze było} 24. Qe3 $19) 24... Qxa2 25. Bd2 (25. Qxc6 $4 Rh1+ $3 26. Nxh1 Qe2#) 25... Qc4 (25... Qe6+ 26. Be3 $19) 26. Be3 (26. Bg5 Rxd4 27. Rxd4 Bxd4 28. Bd2 $19) 26... Bb5 27. Rc1 Qb4+ 28. Bd2 Qxd4 29. Qf7 (29. Rc2 $19) 29... Qe5+ (29... Be5 30. Kd1 Rf4 31. Qe6+ Kb7 32. Qxe5 Ba4+ 33. Rc2 Qxe5 34. Bxf4 Qxf4 35. Ke1 Bxc2 36. Ke2 Ba4 37. Kf1 Qc1+ 38. Ke2 g5 39. Kf3 Qf4+ 40. Ke2 Bb5+ 41. Kd1 Qxf2 42. Kc1 Bd3 43. Kd1 a6 44. Nh5 Qe2+ 45. Kc1 Qc2#) 30. Be3 Qb2 31. Bd2 Bh6 ({Lepsze było} 31... Be5 32. f4 Bxf4 33. Qe8+ Kb7 34. Bxf4 Rxf4 $19) 32. Qe6+ Kb7 33. Rd1 (33. Bxh6 Rxh6 34. Qe3 $19) 33... Bxd2+ 34. Rxd2 Qc1+ 35. Rd1 Qc3+ 36. Rd2 Rd4 37. Ne4 (37. Qe2 Bxe2 38. Ne4 Rxe4 39. f3 Bxf3+ 40. Kf1 Qxd2 41. gxf3 Re1#) 37... Qc1+ (37... Qc1+ 38. Rd1 Rxd1#) 0-1 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

6. I.Kashdan – K.Tartakower, 1931

[Site "Bled (D32)"] [Date "1931.??.??"] [Round "13"] [White "Kashdan, Isaac"] [Black "Tartakower, Ksawery"] [Result "0-1"] [ECO "D32"] [Annotator "Stanisław Gawlikowski, Hans Kmoch, Fritz 15"] {D32: Obrona Tarrascha. W latach trzydziestych XX w. Isaac Kashdan należał do najsilniejszych graczy świata, grając m.in. na I szachownicy w drużynie USA na zwycięskich dla niej olimpiadach w 1931 i 1933 r. Wygrał również turniej w Sztokholmie, a w wielkim, dwukołowym turnieju w Bledzie podzielił ostatecznie IV m., cały czas będąc w czołówce. Dwie porażki z Tartakowerem przekreśliły szanse na wyższą lokatę. XIII runda, w której doszło do poniższego pojedynku, okazała się pechowa dla zawodnika amerykańskiego. Sama partia była jedną z najlepszych w turnieju dzięki genialnej grze czarnych. Bezpośrednio po jej zakończeniu ani Kashdan, ani kibice nie potrafili powiedzieć, gdzie białe zagrały źle.} 1. d4 d5 2. c4 e6 3. Nc3 c5 4. cxd5 cxd4 5. Qxd4 Nc6 6. Qd1 exd5 7. Qxd5 Be6 8. Qxd8+ Rxd8 9. f3 ({Wątpliwy ruch. Należało grać} 9. e3) 9... Nb4 10. Kf2 Nc2 11. Rb1 Bc5+ 12. e3 Nh6 13. Bb5+ Ke7 14. g4 f5 15. g5 f4 (15... Nf7 16. Nh3 h6 17. Nf4 Ne5 18. a3 Bb3 19. Ba4 Bxa4 20. Nxa4 hxg5 21. Nxc5 gxf4 22. exf4 Nd3+ 23. Nxd3 Rxd3 24. Ke2 Rhd8 25. b3 b5 26. a4 b4 27. Rb2 Rc3 28. Rd1 Nd4+ 29. Kf2 Rxf3+ 30. Kg2 {Stadler,S (2179)-Fuchsgruber,H Niederbayern 2001 1/2 (42)}) (15... Nf7 16. Nh3 a6 17. Be2 $11) 16. gxh6 $14 {Niejasna, wg Euwego, pozycja, w której białe mają ogromne problemy z uaktywnieniem swoich figur.} fxe3+ 17. Kf1 gxh6 18. b3 $2 ({Bardziej aktywne było} 18. Ba4 Bc4+ 19. Nge2 Nb4 20. Bb3 Ba6 21. Rg1) 18... Rhg8 19. Rb2 (19. Bc4 e2+ 20. Bxe2 Bxg1 21. Rxg1 Bh3+ 22. Kf2 Rxg1 23. Ba3+ Nxa3 24. Rxg1 Kf6 $14) (19. Bb2 Rxg1+ 20. Kxg1 (20. Rxg1 Bh3+ 21. Ke2 Rd2# ) 20... e2+ 21. Kg2 Rg8#) (19. Be2 Rxg1+ 20. Rxg1 (20. Kxg1 Rg8+ 21. Kf1 Bh3#) 20... Bh3+ 21. Rg2 Rg8) (19. Nge2 Bh3#) 19... Na3 20. Bc4 ({Lepsze było} 20. Be2 $5 Rxg1+ 21. Rxg1 Bh3+ 22. Ke1 $11) 20... Nxc4 $17 21. bxc4 Bxc4+ 22. Nge2 $4 {Pozwala czarnym podciągnąć pionka „b” bez straty tempa. Należało grać:} (22. Ke1 $1 {i jeśli} b5 {to} 23. Nxb5 Rg2 24. Nc3 $1 {(ale nie 24. Wxg2 Gb4+ z wygraną) i czarne nie mają możliwości wzmocnienia ataku. Dlatego zamiast 22… b5 czarne musiałyby bronić tego piona inaczej, przez co białe wygrywały ważne tempo do wzmocnienia obrony i, wg Kmocha, figura więcej musiałaby w końcu przynieść im ostateczny sukces.}) 22... b5 23. Ke1 Bb6 ({Lepsze było} 23... Rg2 $17) {[#]} 24. Rg1 $2 ({Białe bronią się przed wtargnięciem wieży na drugą linię, ale lepsze było} 24. a4 $15) ({Jeśli} 24. Nxb5 {to} Bxe2 25. Kxe2 (25. Rxe2 Ba5+) 25... Rg2+ 26. Kf1 (26. Ke1 Ba5+ 27. Kf1 Rxb2 28. Bxb2 Rd1+ 29. Kg2 Rxh1 30. Kxh1 e2 {z szybką wygraną}) 26... Rxb2 27. Bxb2 Rd1+ 28. Kg2 Rd2+ {z wygraną}) 24... Rxg1+ $1 $19 25. Nxg1 Ba5 $1 26. Nge2 Rd3 ({Ale nie} 26... Bxe2 27. Kxe2 Bxc3 28. Rxb5 {i powstaje remisowa pozycja}) 27. Rc2 b4 (27... Kf7 $5 28. Bb2 b4 29. Ba1 $19) 28. Bb2 bxc3 (28... Kf7 $5 29. Ba1 $19) 29. Bxc3 $17 Bxc3+ 30. Rxc3 $2 ({Lepsze było} 30. Nxc3 $5 Kd6 31. f4 $17) 30... Rxc3 $19 31. Nxc3 {Czarne zachowały piona więcej przy przewadze pozycyjnej, ale zrealizowanie przewagi gońca nad skoczkiem zajęło im jeszcze 20 posunięć.} Ke6 32. Nd1 Bxa2 (32... Ke5 33. Nxe3 Bxa2 34. Kd2 $19) 33. Nxe3 (33. Ke2 a5 34. Kxe3 Bb3 $19) 33... Ke5 34. Ke2 h5 35. h4 $2 (35. Nc2 $19) 35... Kf4 (35... a5 36. Nc2 $19) 36. Kf2 Ke5 (36... a5 $5 37. Ng2+ Ke5 38. Ke3 $19) 37. Nc2 $4 (37. Ke2 a5 $19) 37... Kf4 (37... Bb3 38. Na1 Bf7 39. Ke3 $19) 38. Ne1 $4 (38. Ne3 a5 39. Ng2+ Ke5 40. Ke3 $19) 38... a5 39. Nd3+ Kf5 40. Nc5 Ke5 41. Ke3 Kd5 42. Ne4 Kc4 43. f4 a4 44. f5 (44. Kd2 a3 45. Kc2 Bb3+ 46. Kb1 Kd4 $19) 44... a3 45. Kd2 (45. f6 Kb4 46. Kd2 Bf7 $19) 45... Kb4 ({Lepsze było} 45... Bb1 $5 46. f6 a2 47. f7 $19) 46. f6 $2 ( 46. Kc2 Bd5 47. Ng3 $19) 46... Bf7 47. Kc1 Bg6 48. Nd2 Kc3 49. Nb1+ Kb3 50. Nd2+ Kb4 51. Ne4 Kc4 52. Nd2+ (52. Nd6+ Kb3 53. f7 Bxf7 54. Kb1 Bg6+ 55. Ka1 $19) 52... Kd3 53. Nb3 ({Zapisane posunięcie, ale Kashdan poddał partię bez dogrywki. Mogło jeszcze nastąpić} 53. Nb3 Kc3 54. Na1 a2 55. f7 Bxf7 56. Nc2 Bb3 57. Na1 Ba4 58. Nc2 Kb3 59. Na1+ Ka3 {Kmoch, kończąc komentarz, napisał: „Była to jedna z najtrudniejszych i najbardziej treściwych partii turnieju: rozkosz dla konesera, skarb dla analityka i męczarnia dla komentatora”.}) 0-1 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

7. A.Alechin – K.Tartakower, 1933

[Site "Folkestone, Olimpiada (D58)"] [Date "1933.??.??"] [Round "2"] [White "Alechin, Aleksander"] [Black "Tartakower, Ksawery"] [Result "0-1"] [ECO "D58"] [Annotator "Stefan Witkowski, Stanisław Gawlikowski, Fritz 15"] {D58: Nieprzyjęty gambit hetmański (obrona Tartakowera). Przez wiele lat jedyne zwycięstwo odniesione przez Polaka nad mistrzem świata na którejkolwiek z olimpiad. Jednocześnie była to jedyna porażka Alechina w Folkestone i naturalnie jedna z największych sensacji tej olimpiady.} 1. d4 Nf6 2. c4 e6 3. Nc3 d5 4. Bg5 Be7 5. e3 h6 6. Bh4 O-O 7. Nf3 b6 {Wariant znany pod nazwą „ulepszona obrona Tartakowera” przetrwał próbę czasu. Był często stosowany w meczach o mistrzostwo świata pomiędzy Kasparowem i Karpowem.} 8. Qc2 Bb7 9. Rd1 Nbd7 10. cxd5 exd5 ({Współczesna teoria za lepsze uważa} 10... Nxd5 11. Bg3 c5 12. dxc5 Nxc5 13. Bc4 Rc8 14. O-O Bf6 15. Nb5 Ba6 16. e4 Nb7 17. Qe2 Na5 18. exd5 Nxc4 19. dxe6 Qe7 20. Nd6 Nxd6 21. Qxa6 Ne4 22. Rfe1 Nxg3 23. hxg3 fxe6 24. Re2 Rc6 25. Red2 {Romanishin, O (2585)-Geller,E (2575) Moscow (Russia) 1983 1/2 (32)}) 11. Bd3 Nh5 (11... Re8 12. O-O Ne4 13. Bg3 Nxg3 14. hxg3 Nf6 15. Ne5 Bd6 16. f4 c5 17. Qf2 a6 18. Qf3 c4 19. Bxc4 b5 20. Bb3 Rc8 21. Nxd5 Bxd5 22. Bxd5 Nxd5 23. Qxd5 Bxe5 24. Qxd8 Rexd8 25. fxe5 Rc4 26. Rf2 {Almagro Llamas,P (2466)-Vega Gutierrez,B (2178) Linares 2017 1-0 (43)}) 12. Bg3 (12. Bxe7 Qxe7 13. O-O Nhf6 14. Bf5 g6 15. Bh3 Rfd8 16. Rfe1 Kg7 17. b3 a6 18. Qb2 Kh7 19. Rc1 Qd6 20. Ne2 Re8 21. Nf4 Re7 22. Re2 Ne4 23. Bxd7 Qxd7 24. Ne5 Qf5 25. f3 Nd6 26. g4 {1-0 (26) Grachev,B (2510) -Biryukov,M (2189) Moscow 2006}) 12... c5 13. Bf5 c4 14. Qa4 ({Lepiej było roszować, z dążeniem do e3-e4, żeby osłabić strukturę czarnych pionów, ale na to czarne zabiłyby na g3. Z kolei Fritz 15 poleca} 14. Be5 Nhf6 $11) 14... Ndf6 15. Ne5 g6 16. Bb1 a6 (16... Nxg3 17. hxg3 h5 18. Qc2 $15) 17. Qc2 $11 b5 ({Po debiucie czarne uzyskały zadowalającą pozycję. Ważny punkt e4 jest kontrolowany, natomiast akcja na skrzydle hetmańskim wygląda zachęcająco. Jednak Fritz 15 proponuje w tym miejscu} 17... Qe8 18. Bh4 $11) 18. O-O ({Możliwą kombinację} 18. Nxg6 $5 fxg6 19. Qxg6+ Ng7 20. Qxh6 $14 { czarne uznały za niegroźną} (20. Be5 Qe8 21. Qxh6 Qh5) 20... Ne4 21. f3 Bg5 22. Qg6 Rf6) 18... b4 19. Ne2 Qe8 20. Nf4 Nxg3 21. hxg3 (21. fxg3 Bd6 $11) 21... Bd6 22. Rfe1 Rc8 ({Słabe było} 22... Bxe5 23. dxe5 Qxe5 24. Nxg6 fxg6 25. Qxg6+ Kh8 26. Qxh6+ Kg8 27. Rd4 {z matowym atakiem}) 23. e4 {[#]} dxe4 ({Ważny moment. Po} 23... Nxe4 {nastąpiłoby} 24. Ng4 {z inicjatywą u białych} Kg7 (24... Qd7 25. Rxe4 Qxg4 26. Nxd5 Qf5 27. Ne7+ Bxe7 28. Rxe7) 25. f3 Qd7 26. Ne5 Bxe5 27. dxe5 Nxg3 28. e6) 24. Nxc4 Bxf4 25. gxf4 Qe6 26. b3 Qg4 (26... Bd5 27. Qb2 $15) 27. Qd2 $11 Qh4 (27... Qxg2+ 28. Kxg2 e3+ 29. f3 exd2 30. Rxd2 $11 ) 28. Qe3 (28. f5 Rc7 $11) 28... Ng4 (28... Rc7 $5 $17) 29. Qg3 $11 Qxg3 30. fxg3 f5 31. d5 ({Chybiona decyzja. Po} 31. Ne5 $5 Nxe5 32. dxe5 $11 {powstawała równa końcówka}) 31... Rfd8 $17 32. d6 Rc5 33. Rd4 Bd5 34. Red1 (34. Bc2 $5 $17) 34... Bxc4 35. Rxc4 (35. bxc4) 35... Ne3 36. Rxc5 Nxd1 37. Rc6 Nc3 38. Bc2 Ne2+ 39. Kf2 Nd4 40. Rc4 Rxd6 41. g4 Kg7 ({Zdaniem Tartakowera zbyt subtelne. Forsownie wygrywało} 41... Nxc2) 42. gxf5 gxf5 43. Bxe4 $2 ({W przegranej końcówce Alechin kosztem figury za piona czyni jeszcze próbę aktywizacji króla. Przegrywało też} 43. Ke3 Nxc2+ 44. Rxc2 Rd3+ 45. Ke2 $19) 43... fxe4 44. Ke3 Nc6 (44... Nb5 45. Kxe4 Kf6 46. Rxb4 Nc3+ 47. Kf3 $19) 45. Kxe4 Kf6 46. g4 Ke6 47. Rc5 Kd7 48. g5 (48. Rd5 Rxd5 49. Kxd5 Ne7+ 50. Kc4 Ng6 $19) 48... hxg5 49. fxg5 (49. Rxg5 Rd4+ 50. Ke3 Rd1 $19) 49... Rd4+ 50. Ke3 Rh4 51. Rf5 Rh2 52. g6 (52. Rf2 Rxf2 53. Kxf2 Ke6 $19) 52... Rxa2 53. Rg5 Rb2 54. g7 Rxb3+ 55. Kf2 Ne7 56. Rd5+ (56. Rg6 Rb2+ 57. Kf3 Rb1 58. Rxa6 Rg1 $19) 56... Ke6 57. Rd8 Kf7 58. Rd7 Kxg7 59. Rxe7+ Kf6 60. Ra7 (60. Rb7 a5 61. Rb6+ Ke5 62. Rb5+ Kd4 63. Rxa5 Ra3 $19) 60... Ra3 61. Rb7 (61. Ke2 a5 62. Kd2 Ra2+ 63. Kd3 a4 64. Ra6+ Kf5 $19) 61... a5 62. Rb5 Ke6 63. Ke2 Kd6 64. Kd2 Kc6 65. Rh5 Kb6 66. Kc2 Rc3+ 67. Kb2 Rc5 (67... a4 68. Rh6+ Kb5 69. Rh5+ Rc5 70. Rh3 $19) 68. Rh8 Kb5 69. Rb8+ (69. Rh7 Ka4 $19) 69... Ka4 70. Rh8 (70. Rg8 $19) 70... Rg5 71. Rh2 Rg3 (71... Rg4 72. Rd2 b3 $19) 72. Rh8 (72. Re2 $19) 72... Rg2+ 73. Ka1 Ka3 74. Rh3+ b3 {Tu partia była odłożona po raz drugi, ale Alechin poddał ją dopiero wtedy, gdy Tartakower na nią się, niestety, stawił.} (74... b3 75. Rh1 a4 $19) 0-1 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

8. K.Tartakower – P.Keres, 1935

[Site "Warszawa, Olimpiada (A28)"] [Date "1935.??.??"] [Round "6"] [White "Tartakower, Ksawery"] [Black "Keres, Paul"] [Result "1-0"] [ECO "A28"] [Annotator "Stanisław Gawlikowski, Fritz 15"] {A28: Partia angielska. W latach trzydziestych XX w., najbardziej obfitujących w sukcesy drużynowe Polaków na arenach olimpijskich, pojawiło się również wiele wspaniałych indywidualności, gwiazd długo błyszczących na szachowym firmamencie. Na Olimpiadzie warszawskiej po raz pierwszy wystąpił Paul Keres (ur. w 1916), fenomenalny Estończyk, który grając na I szachownicy wszystkie 19 partii zdobył 12,5 pkt zajmując V m. z wynikiem 65,8%. Jednak Tartakower z wynikiem o 2% lepszym zajął na tej samej szachownicy IV m. Zamieszczona tu partia, pierwsza w ich karierze, pokazuje perfekcyjną realizację przewagi zdobytej w debiucie dzięki pewnej niedokładności przeciwnika, przy jego heroicznej, stojącej na najwyższym poziomie obronie.} 1. c4 e5 2. Nc3 Nf6 3. Nf3 Nc6 4. d4 exd4 5. Nxd4 Bb4 6. Bg5 h6 7. Bh4 Ne5 $2 ( {W partii Tal – Dworecki, Wijk aan Zee 1976) nastąpiło} 7... Bxc3+ 8. bxc3 d6 9. f3 Ne5 10. e4 Ng6 11. Bf2 O-O 12. Qd2 c6 13. Be2 d5 14. exd5 cxd5 15. O-O dxc4 16. Bxc4 Bd7 17. Bb3 Rc8 {z mniej więcej równą pozycją}) 8. Qb3 $1 Bxc3+ 9. Qxc3 Ng6 (9... O-O 10. Nb5 d6 11. Bxf6 Qxf6 12. Nxc7 Rb8 13. e3 Bf5 14. Nd5 Qd8 15. f4 Nd7 16. Be2 Be4 17. Bf3 Bxd5 18. Bxd5 Re8 19. O-O Nf6 20. Bf3 Qb6 21. Qd4 Rxe3 22. Qxb6 axb6 23. Rad1 Ne4 24. Rfe1 {Smirin,I (2625) -Hertneck,G (2565) Vienna 1996 CBM 053 Extra [Chekhov,V] 1-0 (61)}) (9... d6 10. Bxf6 (10. f3 O-O 11. O-O-O Ne4 12. Qe1 g5 13. Bg3 Nxg3 14. hxg3 Qf6 15. e4 Be6 16. Qc3 Kg7 17. Be2 a6 18. f4 gxf4 19. Rdf1 Nc6 20. Nxe6+ fxe6 21. Qd2 Qd4 22. gxf4 Rf6 23. Bd3 b5 24. Qc3 Qe3+ {Richter,E-Tartakower,S Karlovy Vary 1948 1-0 (78)}) 10... Qxf6 11. Nb5 Kd8 12. g3 a6 13. Na3 Ng4 14. Qxf6+ Nxf6 15. Bg2 Re8 16. e3 c6 17. O-O Kc7 18. Rac1 Be6 19. Rfd1 Rad8 20. b3 c5 21. Nb1 Bd7 22. Nc3 Bc6 23. Nd5+ Nxd5 24. Bxd5 {Mueller Dehn,C (2170) -Libiszewski,F (2545) Caleta 2017 1/2 (39)}) 10. Qe3+ $1 Kf8 {Jedyne posunięcie} (10... Ne7 11. Bxf6 gxf6 12. Nf5) (10... Qe7 11. Qxe7+ Kxe7 12. Nf5+ Kf8 13. Bxf6 gxf6 14. e4 $16) 11. Bg3 d6 (11... Kg8 12. O-O-O Kh7 13. f3 Re8 14. Qc3 d6 15. e4 Qe7 16. Bd3 Nh5 17. Kb1 Nhf4 18. Bc2 a6 19. h4 h5 20. Bxf4 Nxf4 21. e5+ Kg8 22. exd6 Qxd6 23. g3 Ng6 24. Nf5 Qf8 25. g4 hxg4 26. fxg4 {Ghaem Maghami,E (2575)-Khechen,N (2118) Dubai 2010 1-0 (37)}) 12. O-O-O Qe8 $2 (12... Bd7) (12... a6) (12... Kg8 13. c5 $14) 13. Qxe8+ Nxe8 14. Nb5 $1 Ke7 (14... a6 15. Nxc7 Nxc7 16. Bxd6+) 15. e4 Be6 {Strata tempa} ({Jeśli jednak} 15... Ne5 {to} 16. c5 f6 $2 17. Nxc7 Nxc7 18. cxd6+) ({należało grać od razu} 15... a6 16. Nxc7 Nxc7 17. Bxd6+ Kd8 18. Bf8+ Bd7 19. Bxg7 Rh7 20. Bf6+) ({lub} 15... Bd7 {B. Śliwa}) 16. f4 Bd7 {[#]} 17. c5 $1 {Rozpoczęcie „penetrowania twierdzy przeciwnika” (Tartakower)} f5 ({nie można} 17... dxc5 {gdyż po} 18. f5 {białe mają bardzo silny atak} Nf8 (18... Bxb5 19. Bxb5 Nf8 20. Rhe1 c6 (20... Nd6 21. Bh4+ f6 22. e5 Nxf5 ( 22... Nxb5 23. exf6+) 23. exf6+ Kf7 24. Bc4+ Kg6 25. Bd3 {z wygraną}) 21. Bh4+ f6 22. e5 cxb5 23. exf6+ Kf7 24. Re7+ Kg8 25. f7+ {z wygraną}) 19. Nxc7 Nxc7 20. Bxc7 Rc8 21. Bd6+) (17... Bxb5 18. Bxb5 Rd8 19. cxd6+ cxd6) 18. Nxc7 Rc8 19. Nd5+ (19. cxd6+ $2 Nxd6 $19) (19. Nxe8 $2 Rxc5+) 19... Kd8 20. e5 Rxc5+ 21. Kb1 Be6 $1 22. Nc3 Ke7 23. Bf2 Rc8 24. exd6+ Nxd6 25. g3 Rhd8 $2 (25... b6 26. Bd4 Rhg8 27. Bg2 (27. Ba6 {z ideą 28.Whe1 – B. Śliwa})) 26. Bxa7 Ne4 27. Rxd8 Nxc3+ 28. bxc3 Rxd8 29. Bd4 Ra8 30. a3 $1 {ten finezyjny ruch przeoczyły czarne grając 25…Whd8 i teraz po prostu zostają z pionkiem mniej w końcówce} Kf7 (30... Rxa3 $4 31. Bc5+) 31. Kb2 Bd5 32. Rg1 Ne7 33. Bd3 g6 34. Re1 Nc6 35. Bc5 b6 $1 36. Bb4 Ra7 37. Bc2 Na5 38. a4 $1 Kf6 $2 {dopuszcza wymianę figur. Należało grać} (38... Nc4+) 39. Bxa5 Rxa5 40. Re5 Bc6 41. Rxa5 bxa5 42. c4 Ke6 43. Kc3 Kd6 44. Kd4 h5 45. c5+ Ke6 46. Bb3+ Kf6 47. h4 Be8 48. c6 $1 (48. Kd5 $2 Bf7+) 48... Bxc6 49. Kc5 Be8 50. Kb6 Ke7 51. Kxa5 Kd6 52. Kb4 $1 (52. Kb6 $2 Bxa4 53. Bxa4 Kd5 54. Be8 Ke4 55. Bxg6 Kf3 56. Bxf5 Kxg3 57. Bg6 Kxf4 $10 {z planem 58… Kg3, 59… K:h4=}) 52... Kc6 (52... Bxa4 53. Kxa4 $1) 53. a5 Kb7 54. Bc4 {Wspaniały pokaz obustronnej, precyzyjnej walki.} 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

9. P.Keres – K.Tartakower, 1937

[Site "Ostenda (A53)"] [Date "1937.??.??"] [Round "3"] [White "Keres, Paul"] [Black "Tartakower, Ksawery"] [Result "0-1"] [ECO "A53"] [Annotator "Stanisław Gawlikowski, Fritz 15"] {A53: Obrona staroindyjska. Młody Estończyk, bohater i wielkie odkrycie Olimpiady warszawskiej w 1935 r. nie miał szczęścia do Tartakowera. Uległ jego ogromnej rutynie zarówno w Warszawie, jak i w poniższej partii. W przytoczonej partii ówczesny mistrz Polski wybrał stosunkowo mało popularny, ale bardzo lubiany przez siebie debiut.} 1. Nf3 Nf6 2. c4 d6 3. Nc3 Bg4 4. d4 Nbd7 5. e4 e5 6. Be2 Be7 7. O-O O-O 8. Be3 c6 9. Ne1 Bxe2 10. Qxe2 Re8 11. Rd1 (11. d5 cxd5 12. cxd5 a6 13. Nd3 Rc8 14. f3 g6 15. Rac1 Nh5 16. g4 Ng7 17. Qd2 Bf8 18. Rc2 Qe7 19. Rfc1 f5 20. Bg5 Qf7 21. Ne2 Rxc2 22. Rxc2 fxe4 23. fxe4 Nf6 24. Nf2 Be7 25. Rc7 Rf8 {Rasik,V (2410)-Nun,J (2430) Czechoslovakia 1991 1/2 (41)}) (11. Nc2) 11... Bf8 (11... Qa5 12. d5 Nc5 13. Bd2 Qa6 14. Nc2 Rac8 15. b3 h6 16. g3 Bf8 17. Be1 Qb6 18. Qf3 cxd5 19. Nxd5 Nxd5 20. Rxd5 Ne6 21. Bd2 Be7 22. Be3 Qc7 23. h4 Rf8 24. Qg4 Kh7 25. h5 Qd7 26. Qf5+ {Masic,L-Kozomara,V Sombor 1966 1-0 (43)}) 12. f3 Qa5 13. Nc2 Rad8 14. d5 cxd5 15. Nxd5 (15. cxd5) 15... Rc8 ({Czarne nie wpadły w pułapkę} 15... Qxa2 16. Ra1 Qb3 (16... Qxb2 17. Rfb1) 17. Nc7 Re7 18. Nb5 Nb6 19. Bxb6 axb6 20. Rfb1 {ze śmiertelną groźbą Wa3}) 16. Nc3 a6 17. Rc1 Qc7 18. Na3 Qa5 19. Nab1 Rc6 20. Rfd1 Rec8 21. b3 Nc5 22. Nd5 Nxd5 23. exd5 R6c7 24. Qb2 Qb4 25. Nd2 ({Z groźbą a3 Ha5 b4, ale oparte na przeoczeniu. Poprawne było} 25. Bd2 Qb6 26. Be3 a5 27. Nc3 {i Sc5}) 25... Nd3 $1 26. Qc3 Qxc3 27. Rxc3 {[#]} Nb4 $1 { podwójne uderzenie} 28. Ne4 Nxa2 29. Rc2 Nb4 30. Re2 (30. Rb2 f5 31. Nc3 b5 $11) 30... b5 31. c5 dxc5 32. d6 Rd7 33. Bxc5 a5 34. g4 Rc6 35. Bxb4 axb4 36. g5 h6 ({Przegrywa} 36... Bxd6 $4 37. Red2 Bc5+ 38. Nxc5 Rxd2 39. Rxd2 Rxc5 $4 40. Rd8#) 37. Rg2 Kh7 38. Kh1 (38. h4 $5 $15) 38... hxg5 $17 39. Rxg5 f6 40. Rg2 (40. Rgg1 $5 $17) 40... f5 $19 41. Ng5+ Kg8 ({Lepsze było} 41... Kh6 $5 42. Rg3 Rcxd6 43. Rdg1 $19) 42. Rd5 $17 Rc1+ 43. Rg1 Rxg1+ 44. Kxg1 Bxd6 45. Kf1 g6 46. Ne6 (46. Ke2 Kf8 $17) 46... Kf7 47. Nc5 $2 ({Lepsze było} 47. Ng5+ Ke7 48. Rxb5 $19) 47... Rc7 $19 48. Nd3 (48. Rxd6 Rxc5 49. Rb6 Rc3 $19) 48... Ke6 49. Rxb5 Rc3 50. Ke2 Rxb3 51. Rb6 (51. h3 $19) 51... Kd5 52. h4 (52. Nc1 Rb2+ 53. Kd1 Rxh2 $19) 52... e4 53. fxe4+ fxe4 54. Nc1 (54. Ne1 Rb2+ 55. Kd1 b3 $19) 54... Rb2+ 55. Kd1 Rh2 ({Lepsze było} 55... e3 $5 56. Ne2 Rb1+ 57. Kc2 $19) 56. Rb5+ Kc4 57. Rb6 Kc5 58. Ra6 Rxh4 59. Ne2 (59. Nb3+ Kd5 60. Ra5+ Kc4 61. Nd2+ Kd4 $19) 59... Rh2 (59... b3 60. Kc1 Rh2 61. Kb2 Rxe2+ 62. Kxb3 $19) 60. Ra5+ (60. Nc1 e3 $19) 60... Kc4 61. Rg5 ( 61. Ra4 $19) 61... b3 62. Rxg6 (62. Rg1 b2 63. Kc2 Rxe2+ 64. Kb1 e3 65. Ka2 Rd2 66. Rg4+ Kc3 67. Re4 Bc5 68. Rh4 Rd1 69. Rc4+ Kxc4 70. Kxb2 e2 71. Ka2 e1=Q 72. Kb2 Rd2#) 62... b2 63. Nc3 (63. Kc2 Rxe2+ 64. Kb1 Kc3 65. Rg1 Rd2 66. Re1 Bg3 67. Rg1 e3 68. Ka2 Rd5 69. Kb1 Ra5 70. Rc1+ bxc1=Q+ 71. Kxc1 Ra1#) 63... Kxc3 64. Rg3+ Kc4 (64... Kc4 65. Rc3+ Kxc3 66. Ke1 b1=Q#) (64... Bxg3 $4 {i pat}) 0-1 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

10. K.Tartakower – R.Fine, 1937

[Site "Kemeri (C00)"] [Date "1937.??.??"] [Round "5"] [White "Tartakower, Ksawery"] [Black "Fine, Reuben"] [Result "1-0"] [ECO "C00"] [Annotator "Stanisław Gawlikowski, Stefan Witkowski, Fritz 15"] {C00: Obrona francuska. Reuben Fine (ur. w 1914) przed wybuchem II Wojny Światowej zaliczany był do światowej czołówki. Grając w drużynie USA zdobył złote medale na Olimpiadach w Folkestone (1933) i w Warszawie (1935). Do największych swoich sukcesów mógł zaliczyć zwycięstwa w turniejach w Hastings (1935/36), Zaandvort i Amsterdamie (1936), w Sztokholmie, Margate i Ostendzie (1937) oraz podzielenie II m. w jednym z najsilniejszych turniejów w historii szachów – w Nottingham (1936), w którym wzięło udział 5 byłych, aktualnych lub przyszłych mistrzów świata. Partie rozgrywane wariantem wymiennym w obronie francuskiej są niełatwe do komentowania, gdyż albo nic się w nich nie dzieje, dokonują się szybkie wymiany ciężkich figur na linii „e” i pada remis albo następują typowe, żeby nie powiedzieć szablonowe ataki na przeciwnych skrzydłach, prowadzone przez obie strony, zależnie od położenia własnych króli. W niniejszej partii było jednak zupełnie inaczej, gdyż czarne zdziwione, a może raczej zaskoczone ruchem 2.Se2 raczej niefrasobliwie rozegrały debiut i już po kilkunastu posunięciach otrzymały dość niewygodną pozycję. Białe rozpoczęły więc atak na skrzydle królewskim, nie niepokojone żadną kontrakcją czarnych na przeciwnej flance, czy też jakąś konkretną grą w centrum. Była to jedyna porażka amerykańskiego arcymistrza jaką poniósł kiedykolwiek z jakimkolwiek Polakiem.} 1. e4 e6 2. Ne2 {W poszukiwaniu nowych dróg. Charakterystyczna maniera gry Tartakowera, który będąc jednym ze znawców obrony francuskiej, od razu zbacza z teoretycznych kontynuacji.} d5 3. exd5 exd5 4. Ng3 Nf6 5. d4 Bd6 (5... c5 6. Bb5+ Nc6 7. O-O Be7 8. Bg5 O-O 9. dxc5 h6 10. Bf4 Bxc5 11. Nc3 Re8 12. Nh5 d4 13. Nxf6+ Qxf6 14. Nd5 Qf5 15. Qf3 Ne5 16. Qg3 Re6 17. Rae1 Bd6 18. Bxe5 Bxe5 19. Bd3 Bxg3 20. Bxf5 {Matijasevic,M (2236)-Paulic,B (2165) Belgrade 2008 1-0 (39)}) 6. Bd3 O-O 7. O-O (7. Nf5 Re8+ 8. Be3 Bxf5 9. Bxf5 Bf4 10. Qf3 Bxe3 { 1/2 (10) Eskandary,J (2065)-Pamperin,G (1936) Radebeul 2016}) 7... Re8 (7... Ng4 $6 8. h3 Nxf2 9. Rxf2 Bxg3 10. Bxh7+ Kxh7 11. Qd3+ Kg8 12. Qxg3) 8. Nc3 (8. Nf5 Bf8 9. Bg5 Be6 10. Nc3 Nbd7 11. Ne2 b6 12. c3 c5 13. Neg3 c4 14. Bc2 b5 15. a3 a5 16. Nh5 h6 17. Bh4 g6 18. Nxf6+ Nxf6 19. Ne3 Bg7 20. f4 Bc8 21. Qf3 Bb7 22. Ng4 h5 {Eskandary,J (2136)-Neyman,I (2188) Germany 2001 1-0 (44)}) 8... Nc6 $6 {solidniejsze było c6} 9. Nf5 Ne4 (9... Nb4 $5 $11) 10. Nxd6 $14 Qxd6 11. Nb5 Qd8 12. Bf4 Re7 13. f3 {Właściwy plan} ({Po} 13. c4 dxc4 14. Bxe4 Rxe4 15. Bxc7 Qg5 16. Qf3 Re7 {czarne uzyskiwały kontrgrę}) 13... Nf6 14. Re1 Ne8 15. Qd2 a6 16. Nc3 Rxe1+ 17. Rxe1 Be6 {Konieczna konsolidacja} ({Na} 17... Nxd4 {nastąpiłoby} 18. Nxd5) 18. Ne2 Qd7 {[#]} 19. g4 $1 {Posunięcie zachowujące kontrolę nad polem f5} Nd6 20. c3 Re8 21. Ng3 f6 $2 {Poważna niedokładność znacznie osłabiająca pozycję czarnych. Należało grać} ( 21... Ne7 22. h4 Ng6 23. h5 Nf8 {nastawiając się na długotrwałą, ale możliwą obronę}) 22. Qc2 h6 {kolejne osłabienie pozycji, ale tym razem wymuszone} ({nie lepsze było} 22... g6 {wobec} 23. Bxg6 hxg6 24. Bxd6 cxd6 25. Qxg6+ Kf8 26. Qxf6+ Qf7 27. Qh6+ Ke7 28. f4) 23. Qd2 $1 Nd8 (23... Bf7 $5 $14) ({jeśli} 23... Nf7 {to} 24. Bc2 {i Hd3}) 24. Bxh6 $16 gxh6 $4 ({Lepsze było} 24... Bf7 25. Rxe8+ Bxe8 $16) 25. Nh5 $18 ({po} 25. Qxh6 Qg7 26. Qf4 Qg5 { czarne odbiłyby atak}) 25... Rf8 26. Qxh6 f5 (26... Qe7 $18) (26... Ne8 27. Bf5 Bxf5 28. Rxe8 $1) 27. Qg6+ Kh8 28. Nf6 {Zadziwia prostota, z jaką Tartakower rozprawił się w tej partii ze wschodzącą gwiazdą światowych szachów.} (28. Nf6 Rxf6 29. Qxf6+ Kh7 (29... Kg8 30. gxf5 Bf7 (30... Nxf5 31. Bxf5 Bxf5 32. Re7) 31. Kf2) 30. gxf5 Qg7+ 31. Qxg7+ Kxg7 32. fxe6 $18) 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

Wybrane partie Ksawerego Tartakowera