Wybrane partie Jacka Bednarskiego

Wybrane partie Jacka Bednarskiego

wyboru dokonał Przemysław Jahr, komentarze przepisał Ulrich Jahr

zobacz: partie polskich szachistów

Po kliknięciu na dowolne posunięcie otworzy się okienko z szachownicą (można je dowolnie przesuwać oraz zmieniać jego rozmiar).

1. G.Barcza – J.Bednarski, 1967

[Site "Hawana, Memoriał José Raúla Capablanki (B27)"] [Date "1967.??.??"] [Round "15"] [White "Barcza, Gedeon"] [Black "Bednarski, Jacek"] [Result "0-1"] [ECO "B27"] [Annotator "Jacek Bednarski (Szachy 2/1968)"] 1. Nf3 g6 2. e4 c5 3. d4 {Jeszcze jedno posunięcie i powstaną ulubione warianty arcymistrza Barczy. A sytuacja w turnieju zmusza mnie do gry na wygraną. Lecz, gdybym teraz pobił na d4? Jeśli 3. Sxd4, to 4… Sf6 i powstaje wariant smoczy z posunięciem Sc3, w którym białe mogą osiągnąć cokolwiek, jedynie decydując się na ostry, kombinacyjny atak, grę obfitującą w taktyczne zwroty – bardziej odpowiadające moim zamiarom i chyba mniej mojemu przeciwnikowi… Ale przecież wiadomo, że tak się nie grywa, gdyż 3. Hxd4 daje białym wyraźną przewagę pozycyjną!} cxd4 $1 { Wykrzyknik? Tak, gdyż szachy to przede wszystkim walka, w której czynniki psychologiczne odgrywają rolę częstokroć pierwszoplanową. I choć posunięcie to obiektywnie nie posiada większej wartości niż normalne Gg7, daje mi ono już w debiucie przewagę psychologiczną, decydującą w efekcie o wyniku partii. Poza tym jest znacznie silniejsze w tej właśnie partii, bo w każdej następnej gra czarnych nie będzie już mieć atutu świeżości. Po prostu każdy się dowie, że tak grać nie można, gdyż jest to tylko zwykłe przestawienie posunięć, którego obalić nie można, a każdy grający białymi będzie się z nią liczyć. Barcza, by uniknąć pozycji nie w swoim stylu, już nigdy tak nie zagra. A przeciwko graczowi innego stylu i repertuaru debiutowego będzie tylko zwykłym zdarzeniem. Tyle o względnej sile posunięć, o ich zmiennej wartości, w zależności od momentu zagrania, od przeciwnika, od konkretnej sytuacji turniejowej i o tym, jak można uzyskać przewagę w partii z przeciwnikiem, który jeszcze nie popełnił szachowego błędu.} 4. Qxd4 Nf6 5. e5 Nc6 6. Qa4 Nd5 7. Qe4 {[#]} Ndb4 $1 { Właśnie to jest ta niedoceniana możliwość prawdopodobnie rehabilitująca trzecie posunięcie czarnych. Białe muszą się zgodzić na rewizję pozycji swoich figur, tracąc przewagę w centrum.} 8. a3 d5 9. Qe2 ({Jeżeli} 9. exd6 {to oczywiście} Bf5 {.}) 9... Na6 10. b4 Nc7 11. Bb2 Bg7 {Tę właśnie pozycję miałem na widoku, grając 3… cxd4. Czarne szybciej kończą rozwój i przechwytują inicjatywę, łącząc groźby dla pola e5 oraz osłabionemu skrzydłu hetmańskiego przeciwnika. Przewaga czarnych ma charakter dynamiczny. Gdyby białym udało się skonsolidować pozycję i zakończyć rozwój, stałyby dobrze, a wysunięte pionki e5 i b4 już siłą ich pozycji.} 12. g3 {Nowe, tym razem już decydujące osłabienie pozycji. Lecz jak inaczej rozwiązać problem gońca na f1?} Bg4 13. Nbd2 Ne6 $1 14. Qd3 {Tu zagrałbym raczej 14. Hb5, co jest szansą zamącenia do reszty skomplikowanej pozycji. Gracz klasy arcymistrzowskiej nie powinien przecież iść na dno bez jednego wystrzału.} O-O 15. Bg2 Bf5 16. Qb3 a5 $1 {To praktycznie rozstrzyga.} 17. O-O ({Jeżeli} 17. b5 {to} a4 {Straty materialne białych są już nieuniknione, a pozycja ich figur również pozostawia wiele do życzenia. Próba kontrataku kończy się fiaskiem.}) 17... a4 18. Qa2 Bxc2 19. Ne1 Bf5 20. Qxd5 Nxe5 21. Bxe5 Qxd5 22. Bxd5 Bxe5 23. Ra2 Rab8 {To spokojne posunięcie podkreśla słabość pozycji białych. Pasywna obrona nie daje szans na ratunek, więc…} 24. Nc4 Bf6 25. Na5 b5 26. Nc6 Rb6 27. Nf3 $2 {Błąd w przegranej pozycji. Białe tracą jeszcze figurę.} Nc7 28. g4 Nxd5 0-1 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

2. J.Bednarski – A.Hennings, 1967

[Site "Hawana, Memoriał José Raúla Capablanki (B89)"] [Date "1967.??.??"] [Round "16"] [White "Bednarski, Jacek"] [Black "Hennings, Artur"] [Result "1-0"] [ECO "B89"] [Annotator "Jacek Bednarski (Szachy 2/1968)"] 1. e4 c5 2. Nf3 Nc6 3. d4 cxd4 4. Nxd4 Nf6 5. Nc3 d6 6. Bc4 e6 ({W partii Hennings – Tajmanow, granej w XIII rundzie, nastąpiło:} 6... Bd7 7. O-O ({ Grę białych można jednak wzmocnić, np. już roszada była niedokładnością, lepsze jest} 7. Bb3 $1 {i jeżeli} g6 ({a po} 7... a6 8. O-O {lub nawet ostrzej 8. Ge3?!}) {to} 8. f3 {itd.}) 7... g6 8. h3 Bg7 9. Be3 O-O 10. Bb3 Rc8 $1 {i po} 11. Qd3 $2 Ne5 12. Qe2 Rxc3 $1 {czarne uzyskały przewagę.}) 7. Be3 Be7 8. Qe2 Qa5 ({A więc modny ostatnio plan Velimirovicia, w którym białe mają zamiar po długiej roszadzie atakować na skrzydle królewskim poprzez Wg1 z następnym g2-g4-g5 itd. Atak ten jest dla czarnych niebezpieczny, co potwierdza praktyka ostatnich lat. Dlatego wydaje się, że czarne powinny w tym wariancie powstrzymać się z roszadą i próbować szybkiej kontrgry na skrzydle hetmańskim, np.:} 8... a6 9. O-O-O Qc7 10. Bb3 Na5 $1 11. g4 b5 $1 12. g5 Nxb3+ 13. axb3 Nd7 14. Nf5 $6 {, gdyż rezultaty tej ofiary nie są przekonywujące. Mój przeciwnik gra nieco inaczej.}) 9. O-O-O a6 10. Bb3 O-O 11. Rhg1 $1 ({W partii Tal – Bolbochan, Olimpiada 1966, nastąpiło} 11. Kb1 {, Tal obawiał się po posunięciu} Nxd4 12. Bxd4 b5 { Jednak chyba niepotrzebnie:} 13. e5 $1 dxe5 14. Qxe5 {daje białym wyraźną przewagę.}) 11... Bd7 12. g4 Nxd4 13. Bxd4 Bc6 14. g5 Nd7 {Białe mają teraz idealną, atakującą pozycję, jednak natychmiastowa akcja przeciwko czarnemu królowi napotyka na trudności. Dlatego nastąpiło: [#]} 15. Kb1 $3 ({Najtrudniejsze posunięcie w partii. Pionek g5 jest oczywiście nietykalny, grozi 16. Hh5 Sc5 17. Gf6 Hd8 18. Hh6!! Gh6 19. Gh6 mat., np.} 15. Qh5 Nc5 16. Bf6 $2 Bxf6 $1 17. gxf6 Nxb3+) ({lub} 15. f4 e5 $1 {itd.}) {Pozostaje gra w partii, również niewystarczająca:} 15... Rfe8 ({Jeżeli teraz} 15... Nc5 {to} 16. Bf6 $1 Qd8 17. e5 $1 d5 18. Qh5 {z groźbami 19. Hh6 lub 19. Wd4 i 20. h4 przeciwko czemu nie widać ratunku.}) ({Wreszcie jeśli} 15... e5 {to} 16. Be3 {i straszny goniec b3 nie pozwala zorganizować obrony króla.}) 16. Rd3 $1 Nf8 $2 ({ Jedynie} 16... Nc5 {dawało jeszcze pewne szanse na ratunek, jednak teraz białe wygrywają forsownie.}) 17. Qh5 Qc7 {Dla obrony pola f7; groziło bowiem 18. Wf3.} 18. f4 $1 Bd8 ({Jeśli} 18... g6 {to} 19. Qh6 e5 20. f5 { z następnym 21. f6.}) 19. f5 exf5 ({Jeśli} 19... e5 {to} 20. g6 $1) 20. exf5 Be4 21. g6 $1 {Najprostsze..} Nxg6 ({Jeżeli} 21... hxg6 {to} 22. Rh3 $3 { z nieuchronnym matem. Tutaj czarne mogły już spokojnie złożyć broń. Dalszą bezcelową grę można objaśnić jedynie chęcią uniknięcia „Działu miniatur”.}) 22. Nxe4 Rxe4 23. fxg6 hxg6 24. Qxg6 Re1+ 25. Rxe1 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

3. J.Bednarski – M.Bobocow, 1967

[Site "Warszawa, mecz drużynowy (B83)"] [Date "1967.??.??"] [Round "?"] [White "Bednarski, Jacek"] [Black "Bobocow, Miłko"] [Result "1-0"] [ECO "B83"] [Annotator "Jacek Bednarski (Szachy 6/1967)"] 1. e4 c5 2. Nf3 Nc6 {Bobocow unika wariantu Najdorfa, gdyż od lat jest on główną bronią czarnych, nie tylko jego, lecz i moją.} 3. d4 cxd4 4. Nxd4 e6 5. Nc3 d6 {A więc wariant scheveningen w nowoczesnej redakcji. Czarne starają się obejść bez posunięcia a7-a6, by wykorzystać to tempo do kontrgry w centrum, związanej najczęściej z późniejszym e6-e5. Minusem tego sposobu gry jest pozostawienie białym swobody w wyborze ustawienia figur dla późniejszego ataku na skrzydle królewskim, w szczególności możliwe staja się plany związane z długą roszadą przy pozycji hetmana na polu e3 lub f3.} 6. Be3 Nf6 7. Be2 {Dlaczego tak skromnie? Ostatnio grywa się tutaj 7. f4 z następnym Hf3 lub 7. Gc4 z następnym He2 i długą roszadą. Aktywniejsze, ale i bardziej zobowiązujące oraz, co istotniejsze, w centrum uwagi teoretyków. Dlatego wybrałem grę mniej forsowną, wątpiąc czy czarne rzeczywiście mogą obejść się bez standardowych posunięć a7-a6 i Hd8-c7. Poza tym właśnie przy gońcu na polu e2 białe nie muszą obawiać się uderzeń typu e6-e5, gdyż wówczas po możliwym Sf5, Gxf5, exf5 miejsce gońca jest na polu f3 (punkt d5!), a pole g4 znajduje się pod kontrolą. Przedwczesne b5 może spowodować katastrofę po e4-e5 z następnym Gf3. Wszystko to pod rozwagę młodym szachistom. Czasem korzystniej jest paraliżować aktywność przeciwnika już w zarodku, nawet kosztem mniej aktywnego ustawienia własnych figur.} Be7 8. O-O O-O 9. f4 Bd7 {Konsekwentnie. Gdyby białe zagrały teraz szablonowo 10. He1, nastąpiłyby gry podobne jak w partii, ale z tempem mniej u białych. Miejsce hetmana, po szybkiej wymianie na polu d4 z następnym Gc6, nie jest na czarnych, a białych polach skrzydła królewskiego, zwolnionych spod kontroli czarnego gońca. A król i tak powinien stać na polu h1.} 10. Kh1 $1 ({Być może radykalną receptą na ustawienie czarnych jest przejście do systemu Maroczy’ego:} 10. Nb3 $1 a6 11. a4 b6 $1 {gdyż w tym schemacie miejsce czarnego gońca jest na polu b7, a pole d7 jest niezbędne dla manewru Sf6-d7, ewentualnie z następnym Sc5 (punkt b6!). Ale wtedy białe obowiązane są grać g2-g4 itd., obnażając pozycję własnego króla. Oznacza to jego spacer nad przepaścią. Często unikam pozycji w których stoję lepiej, lecz mam więcej możliwości „potknięcia się”, niż przeciwnik. Wiele jest w szachach pozycji, w których strona stojąca gorzej ma łatwiejszą grę. W warunkach walki turniejowej (zegar!) jest to czynnik nie mniej istotny, niż przykładowo pionek przewagi. To jest sekret sukcesów graczy typu Laskera, Korcznoja, czy wreszcie Tala! Szachy to nie tylko psychologia. Gdyby plan zastosowany w partii nie zapewniał przewagi, należałoby zdecydować się na ryzykowne 10. Sb3. Powyższy wywód dotyczy wyboru pomiędzy dwoma kontynuacjami. A o tym, że są dwie drogi świadczy dalszy przebieg partii. Dlaczego jednak Bobocow świadomie poszedł na tę pozycję? Być może, że po 10. Sb3 przygotował kontynuację zmieniającą dotychczasową ocenę wariantu, ufając teoretykom, iż plan w partii jest dla czarnych bezpieczny.}) 10... Nxd4 {Zgodnie z planem. Inną możliwością było przejście do normalnego scheveningen: 10… a7-a6 z następnym Hc7 i b5. Plan ten jednak udało mi się podważyć podczas Olimpiady 1966 r., w partii ze Szwedem Jahannssonem.} 11. Bxd4 Bc6 12. Bd3 Nd7 13. Qh5 $1 ({Czarne muszą odparować groźbę e4-e5. Minusem ich pozycji jest jednak (wcześniej czy później ruch e6-e5) możliwość Gd3-c4, z atakiem na pole f7, czemu czarne nie zdążą już przeszkodzić. Dotychczas sądzono, że jest na to czas, np.:} 13. Qe2 $2 a6 14. Rad1 b5 {itd.}) 13... e5 ({ Wymuszone. Po} 13... g6 14. Qh6 e5 15. Rf3 $3 {białe mają rozstrzygający atak.}) 14. fxe5 g6 15. Qh3 Nxe5 16. Bxe5 $1 dxe5 17. Bc4 Kg7 $2 ({Groziło 18. Wf1xf7 itd. Jak mają się czarne bronić? Jeśli} 17... Bb4 {to} 18. Nd5 Bxd5 19. Bxd5 Qe7 20. Qb3 $1 {z przewagą białych.}) ({Konieczne wydaje się} 17... Bg5 $1 {ale i wtedy, chociażby po} 18. Nd5 Bxd5 19. Bxd5 {pozycja białych jest lepsza ze względu na możliwość gry na skrzydle hetmańskim, gdzie mają pionka więcej, podczas gdy po koniecznym Kg7 i f6 czarny goniec znajdzie się poza grą. Przełom f6-f5 niełatwo jest przygotować. Tak jednak należało grać, bo różnobarwne gońce zawsze stwarzają pewne szanse remisowe. Czarne prowokują ofiarą figury, źle oceniwszy pozycję po 22 posunięciu i przegrywają forsownie.}) {[#]} 18. Bxf7 $1 Rxf7 19. Rxf7+ Kxf7 20. Qxh7+ Ke6 21. Qxg6+ Bf6 {Smutna konieczność, bo król nie może uciec na drugie skrzydło, ze względu na stratę hetmana.} 22. Rf1 Qh8 $1 23. Nd5 $1 { Właśnie to przeoczyły czarne. Walka jest praktycznie zakończona. Na dalszym przebiegu partii odbił się co prawda niedoczas białych, które popełniają kilka niedokładności technicznych i to niepotrzebnie przedłuża grę.} Bxd5 24. exd5+ Ke7 25. d6+ Ke6 26. g4 ({Precyzyjniejsze było} 26. Qf5+ Kf7 27. Qd7+ Kg6 28. Rf3 {itd. Posunięcie w partii wygrywa figurę.}) 26... Rg8 27. Qf5+ ({Znów lepsze było przejście do hetmańskiej końcówki z uwagi na} 27. Rxf6+ Qxf6 28. Qxg8+ Kxd6 29. Qb8+ Kc6 30. Qc8+ { i 31. Hf5 z łatwą wygraną. Końcówka wieżowa również jest wygrana, lecz trudniejsza technicznie.}) 27... Kxd6 28. Qxf6+ Qxf6 29. Rxf6+ Kd5 $1 ({ Słabsze było} 29... Ke7 $2 30. Rf5 $1 {Teraz czarne aktywizują się i białe muszą grać ostrożnie.}) 30. h3 Ke4 31. Kg2 Ke3 32. Rf3+ {Niedoczas! Dokładniejsze było Kg3.} Ke2 33. Rf2+ Ke3 $1 ({A nie} 33... Ke1 $2 34. Rf5 Re8 35. Kf3 $1 e4+ 36. Ke3 {itd.}) 34. Kg3 e4 35. Rg2 ({A nie} 35. h4 $2 Rxg4+ {.}) 35... Rf8 36. g5 Rf3+ 37. Kg4 Rf4+ 38. Kg3 Rf3+ 39. Kh2 $1 Rf8 40. g6 Rg8 41. h4 Kf3 42. h5 e3 43. Kh3 $1 {Lecz nie 43.h6? e2 44.Wxe2 Wxg6! i remis.} 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

4. J.Bednarski – P.Pejew, 1968

[Site "Warna, turniej międzynarodowy (B42)"] [Date "1968.??.??"] [Round "?"] [White "Bednarski, Jacek"] [Black "Pejew, Pejczo"] [Result "1-0"] [ECO "B42"] [Annotator "Jacek Bednarski (Szachy 12/1968)"] 1. e4 c5 2. Nf3 e6 3. d4 cxd4 4. Nxd4 a6 5. Bd3 {Jedna z najsilniejszych kontynuacji przeciwko obranemu przez czarne systemowi obronnemu. Posunięcie to ma niewątpliwe zalety, pozwala bowiem na wybudowanie silnego centrum z posunięciem c2-c4 lub na uzyskanie po f2-f4 pozycji z hetmanem na polu f3, gdzie stoi on bardzo aktywnie. Ma również i wady, jak mało elastyczna pozycja gońca na polu d3 oraz przesłona linii „d” (punkt d6!), co umożliwia czarnym rozwinięcie gońca na pole g7, gdzie stoi on aktywniej, niż na polu e7. Ten właśnie plan wybrał przeciwnik w niniejszej partii. Przewidując taki obrót sprawy, postanowiłem zastawić niewielką strategiczną pułapkę.} Nf6 6. O-O d6 7. b3 $6 g6 {Czarne ignorują poprzednie posunięcie białych.} 8. a4 $1 b6 9. Nd2 Bg7 10. Nc4 $1 ({ Oczywiście naturalniej wygląda najpierw} 10. Ba3 O-O 11. Nc4 {osiągając pozycję, którą miałem na uwadze grając 7.b3. Faktycznym uzasadnieniem gry białych są warianty: I.} Ne8 ({II.} 11... Nfd7 $1 12. c3 Ne5 13. a5 $1 { z przewagą białych. Ten drugi wariant umożliwia czarnym obronę, dlatego „na wszelki wypadek” przestawiłem posunięcia… Mój przeciwnik błyskawicznie to wykorzystał, wpadając w zastawione sieci. Mimo sukcesu nie twierdzę, że następująca „ofiarna” gra białych jest całkowicie poprawna, praktycznie jednak w tego typu pozycjach, nawet jeżeli jest obrona, znajduje się ją dopiero w analizie.}) {Do I wariantu} 12. e5 dxe5 13. Bxf8 Kxf8 14. Be4 $1 {z groźbą Sxe6+ itd.}) 10... d5 $6 11. exd5 Nxd5 {Wydaje się, że czarne mogą roszować, gdyż wisi skoczek na polu d4, ale… [#]} 12. Ba3 $3 {Puenta. Teraz już nie ma wyboru, król musi pójść „na spacer”.} Bxd4 13. Nd6+ Kd7 14. c4 $1 {Tylko tak. Teraz otwierają się wszystkie linie i przekątne, choć staje się to za dość słoną cenę.} Qf6 {To przegrywa właściwie forsownie, ale na odejście skoczka nastąpiłoby Ge4 z następnym Sxf7 itd. Również w innych wariantach białe odzyskują część materiału, zachowując silny atak.} 15. cxd5 Bxa1 16. Be4 $1 Kc7 ({Jeśli teraz} 16... e5 {to} 17. Qg4+ {,}) ({a po} 16... Ra7 {również rozstrzyga} 17. dxe6+ {z następującym Sb5+ itd.}) 17. dxe6 Bxe6 ({Na} 17... Nc6 18. Ne8+) ({lub} 17... Rd8 {białe matują po} 18. Ne8+ {Teraz również walka jest praktycznie zakończona.}) {Nastąpiło jeszcze:} 18. Bxa8 Nd7 19. Ne4 Qd4 20. Bd6+ (20. Bd6 Kd8 21. Qc2 $1) 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

5. W.Bagirow – J.Bednarski, 1969

[Site "Polanica-Zdrój, Memoriał Akiby Rubinsteina (E81)"] [Date "1969.??.??"] [Round "10"] [White "Bagirow, Władimir"] [Black "Bednarski, Jacek"] [Result "0-1"] [ECO "E81"] [Annotator "Jacek Bednarski (Szachy 2/1970)"] 1. d4 g6 2. c4 Bg7 3. Nc3 d6 4. e4 Nf6 5. f3 a6 6. Be3 c6 7. Bd3 ({Okrężnymi drogami (białe nie dały się sprowokować nietypową kolejnością posunięć przeciwnika) powstała jedna z kluczowych pozycji ataku Sämischa. Ideą czarnych jest dążenie do szybkiej kont gry na skrzydle hetmańskim, by wyprzedzić atak białych (Hd2, g4, h4, h5, Gh6 itd.), bez określenia pozycji w centrum. Powstrzymanie się od roszady ma na celu nie tylko zysk tempa, ale i nie deklarowanie pozycji króla, mogącego stać się obiektem ataku. A oto przykładowy wariant:} 7. Qd2 b5 8. Bh6 Bxh6 $1 9. Qxh6 e5 {itd. z dobrą grą czarnych. Posunięcie w partii wiąże się z planem ataku na osłabione skrzydło hetmańskie czarnych, które jednak dysponują tam wystarczającymi środkami obrony.}) ({Próba obejścia się bez posunięcia gońcem nie powiodła się Portischowi w partii ze mną (Palma de Mallorca, 1967), w której nastąpiło:} 7. Nge2 b5 8. Nc1 O-O 9. cxb5 axb5 10. b4 d5 $1 11. e5 Nfd7 12. f4 f6 13. Be2 fxe5 14. fxe5 {i teraz zamiast dobrej ofiary figury (Sxe5) proste} Na6 $1 15. Nd3 Nb6 {dawało czarnym wyraźną przewagę.} ) 7... b5 8. Nge2 O-O 9. O-O Nbd7 10. b3 $6 {Pomysł Portischa chyba niezbyt fortunny.} bxc4 11. bxc4 $2 c5 12. d5 Ne5 13. h3 ({Jeżeli} 13. f4 {to} Nfg4 14. Bc1 Nxd3 15. Qxd3 f5 $1) 13... e6 14. Rc1 exd5 15. cxd5 Nxd3 16. Qxd3 Re8 { Powstała pozycja charakterystyczna dla nowoczesnego Benoni, jednak z tą różnicą, że otwarta linia „b” sprzyja kontrgrze czarnych, a brak białopolowego gońca zmniejsza szanse białych na uzyskanie ataku na skrzydle królewskim.} 17. Qd2 Nd7 18. Bh6 Bh8 19. f4 Rb8 20. Kh1 Rb4 $1 {Inicjatywa czarnych nabiera realnych kształtów, podczas gdy białe wciąż jeszcze nie są w stanie stworzyć realnych gróźb.} 21. Ng3 Rd4 ({Ale nie} 21... Qh4 $2 22. Bg5 Qxg3 23. Rf3 {itd. Zasługiwało jednak na uwagę 21… Sb6.}) 22. Qc2 Nb6 23. Rf3 Bd7 24. Qf2 {[#]} Bg4 $1 {Niespodziewane uderzenie, które wytrąciło z równowagi mojego przeciwnika. Już następny jego ruch jest błędem przesądzającym o wyniku partii.} 25. Bg5 $2 ({Konieczne było} 25. hxg4) f6 26. hxg4 fxg5 27. f5 Nd7 $1 {Teraz w pozycji białych jest szereg słabości. Realizacja przewagi nie przedstawia już poważniejszych trudności.} 28. Nge2 Rc4 29. Qg3 Be5 30. Qh3 Kg7 $1 31. Rff1 Nf6 32. Qd3 Rb4 33. Qxa6 Nxg4 34. Rf3 Nf6 35. g3 g4 36. Rf2 Qb6 37. Qxb6 Rxb6 38. fxg6 hxg6 39. Nf4 $2 {Błąd w niedoczasie, popełniony zresztą w beznadziejnej pozycji.} Bxc3 40. Rxc3 Nxe4 41. Re2 Rh8+ 0-1 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

6. J.Bednarski – J.Geller, 1970

[Site "Siegen, Olimpiada (C69)"] [Date "1970.??.??"] [Round "5"] [White "Bednarski, Jacek"] [Black "Geller, Jefim"] [Result "1-0"] [ECO "C69"] [Annotator "Władysław Litmanowicz (Polscy szachiści 1945–1980)"] 1. e4 e5 2. Nf3 Nc6 3. Bb5 a6 4. Bxc6 dxc6 5. O-O f6 6. d4 Bg4 7. dxe5 { Inną możliwością jest 7. c3.} Qxd1 8. Rxd1 fxe5 9. Rd3 Bxf3 ({Grywa się również} 9... Bd6 10. Bg5 h6 11. Bh4 Ne7 12. Nbd2 Ng6 13. Bg3 Be6 14. Nf1 O-O {z równymi szansami.}) 10. Rxf3 Nf6 11. Nc3 Bb4 12. Bg5 O-O-O $2 {[#] Błąd. Dotychczasowy przebieg partii pokrywa się z partią Gipslis – Geller, Moskwa 1967.} ({Geller zagrał wówczas} 12... Bxc3 {i po} 13. Rxc3 (13. bxc3 Rf8) 13... Nxe4 14. Re3 Nxg5 15. Rxe5+ {powstała końcówka z równymi szansami.}) 13. Rxf6 $1 {W ten sposób białe wygrywają piona i wymuszają dalsze uproszczenia, po których powstaje nieskomplikowana końcówka.} gxf6 14. Bxf6 Bxc3 15. bxc3 Rhf8 16. Bxd8 Rxd8 17. Kf1 {Nieczęsto się zdarza, aby po zaledwie 16 posunięciach na szachownicy powstała wieżowa końcówka i to w dodatku bezapelacyjnie przegrana dla jednej ze stron. Bednarski realizuje swoją przewagę bez zarzutu.} Rd2 18. Rc1 c5 19. Ke1 Rd6 20. Rd1 Rb6 21. Rd5 Rb1+ $1 ({Po} 21... Rb2 $2 22. Rxc5 Rxa2 23. Kd2 $1 {białe miałyby już dwa piony przewagi.}) 22. Kd2 Rf1 23. Ke2 Rc1 24. Rd2 $1 {Biały król nie może jednocześnie bronić pionów c2 i f2, a żadnego z nich białe nie mogą oddać, jeśli chcą zrealizować swoją przewagę.} c4 {Odbiera białemu królowi ważne pole d3.} 25. f4 $1 {Czarny król jest odcięty, a więc pion „e” ma zielone światło.} exf4 26. e5 Rb1 27. Kf3 Rf1+ 28. Kg4 b5 29. e6 Re1 30. Kf5 Re3 31. Kf6 f3 32. gxf3 Rxf3+ 33. Kg7 Re3 34. Kf7 Rf3+ 35. Ke8 c6 36. Rd8+ Kc7 37. Rd7+ Kc8 38. Rxh7 Rxc3 39. e7 Rxc2 40. Kf8 Re2 41. e8=Q+ ({ W tym miejscu partia została odłożona, a następnie poddana przez czarne bez wznawiania gry. Oto forsowny niemalże wariant} 41. e8=Q+ Rxe8+ 42. Kxe8 c3 43. Rh5 $1 Kc7 44. Ke7 a5 45. Rc5 b4 46. h4 Kb6 47. Kd6 a4 48. Rxc6+ Kb5 49. Rc5+ Kb6 50. h5 {z łatwą wygraną białych.}) 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

7. J.Bednarski – W.Schmidt, 1971

[Site "Polanica-Zdrój, Memoriał Akiby Rubinsteina (B82)"] [Date "1971.??.??"] [Round "?"] [White "Bednarski, Jacek"] [Black "Schmidt, Włodzimierz"] [Result "1-0"] [WhiteElo "2400"] [BlackElo "2450"] [Annotator "Jacek Bednarski (Szachy 11/1971)"] 1. e4 c5 {Mój przeciwnik, po raz pierwszy w turnieju zrezygnował z ulubionej przezeń obrony Alechina. Możliwe, że wpłynęła na to nasza ostatnia partia, grana w przeddzień w turnieju błyskawicznym, gdy w tej obronie Włodek „nie wyszedł z debiutu” i szybko przegrał…} 2. Nf3 e6 3. d4 cxd4 4. Nxd4 Nf6 5. Nc3 d6 6. f4 $1 {Najaktywniejsze. VII partia meczu Hübner – Petrosjan wykazała, że gra czarnych na kontruderzenie de6-e5 nie daje pełnego wyrównania, a przy innych kontynuacjach białe figury zajmują lepsze pozycje, niż w klasycznych wariantach scheveningen.} Be7 7. Qf3 Nc6 8. Be3 O-O 9. O-O-O Qc7 {Krytyczna pozycja wariantu. Czarne planują Sxd4 z następnym e6-e5 i Sg4. Po 40 minutowym namyśle zdecydowałem się na nowe w tej pozycji posunięcie, związane z sensowną ofiarą pionka.} 10. Rd2 $5 ({ W głośnej partii meczowej z Larsenem (1965) Tal grał} 10. Ndb5 Qb8 11. g4 { i wygrał, ale późniejsze analizy wykazały, że w partii tej nie wszystko było jasne…}) 10... a6 11. g4 Nxd4 12. Bxd4 b5 13. g5 $1 ({Po posunięciu b6 czarnych ciekawe było} 13. e5 Bb7 14. Qh3 Ne4 15. Bd3 d5 16. Rhd1 {itd. z lepszą grą białych, jednakże wówczas tempo ich ataku słabło. Dlatego białe decydują się na inny plan, z większymi szansami, choć związany z koniecznymi inwestycjami materialnymi.}) 13... Nd7 14. Qh5 {Tylko tak. W przeciwnym razie czarne zagrają bezkarnie b5-b4 z kontrgrą.} b4 ({Konsekwentne, ale dalszy przebieg partii wykazał, że atak białych ruch po ruchu dochodzi do celu. Należało raczej wypróbować} 14... Bb7 {, choć i wówczas szanse białych są lepsze.}) {[#]} 15. Rd3 $3 {Grozi śmiertelne Wh3.} Re8 16. f5 {Puenta!} bxc3 ({Czarne podejmują jeszcze jedną próbę obrony, lecz pozycja nie jest już do uratowania. Po} 16... Bf8 {wygrywa} 17. Bxg7 $1 ({ a grozi przy okazji} 17. fxe6 Rxe6 18. Nd5 {itd.})) 17. Rh3 Bxg5+ 18. Qxg5 cxb2+ 19. Kb1 f6 ({Wymuszone. Jeśli} 19... g6 {to} 20. Rxh7 e5 {(Se5)} 21. Qh6 {z matem}) ({, a po} 19... e5 {nastąpiłoby} 20. Rxh7 $3 Kxh7 21. Rg1 g6 22. fxg6+ Kg7 23. gxf7+ Kxf7 24. Qg7+ Ke6 25. Bh3#) 20. Qh5 Kf8 21. Qxh7 Ne5 22. Rg1 ({Wygrywało również} 22. Be2 Nf7 23. Rg1 {itd. Następuje szybki finał.}) 22... Qf7 23. Rhg3 Re7 24. Rxg7 $1 Qxg7 25. Rxg7 Rxg7 26. Qh8+ Rg8 ({ Jeśli} 26... Kf7 {to} 27. Be2 {lub 27. fxe6+ itd.}) 27. Qxf6+ Ke8 28. Be2 $1 exf5 29. Qxd6 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

8. J.Bednarski – W.Doroszkiewicz, 1971

[Site "Polanica-Zdrój, Memoriał Akiby Rubinsteina (C00)"] [Date "1971.??.??"] [Round "6"] [White "Bednarski, Jacek"] [Black "Doroszkiewicz, Władimir"] [Result "1-0"] [ECO "C00"] [WhiteElo "2400"] [Annotator "Jacek Bednarski (Szachy 10/1971)"] 1. e4 e6 2. d3 {Białe grają „skromnie”, nie chcąc się wdawać w dyskusję teoretyczną ze świetnie przygotowanym przeciwnikiem. Wkrótce powstaje pozycja charakterystyczna dla obrony królewsko-indyjskiej z odwróconymi kolorami.} d5 3. Nd2 c5 4. g3 Nc6 5. Bg2 Nf6 6. Ngf3 Be7 7. O-O O-O 8. Re1 Qc7 {Wymusza praktycznie dalszą grę, gdyż grozi 9… de4 z wyrównaniem.} 9. e5 Nd7 10. Qe2 {Analogiczną pozycję (bez wtrącenia posunięć Hc7 i He2) grałem już kilkakrotnie między innymi przeciwko Uhlmannowi, który jest autorem dalszego planu czarnych w tego typu strukturze pozycji. Wymuszenie posunięcia He2 ułatwia czarnym grę na przełom, po a7-a5-a4, b7-b5-b4, c4, Ga6 grozi b4-b3 i wówczas pole d3 pada z tempem. Ale i Hc7 ma swoje minusy, które udało mi się wykorzystać w niniejszej partii.} b5 11. h4 a5 12. Nf1 Ba6 {Tak więc plany obu stron stały się jasne: białe chcą natychmiast zagrać Gg5 (jeśli Wf8 nie oswobodzi pola dla odstąpienia Ge7) lub po uprzednim h4-h5-h6, a następnie przeprowadzić atak na osłabioną w ten sposób pozycję króla przeciwnika. Czarne natomiast będą dążyć do przełamania pozycji białych na skrzydle hetmańskim, w sposób omówiony poprzednio, przy zastosowaniu niezbędnej profilaktyki w obronie pozycji roszady. Kolejność posunięć czarnych w partii jest ostatnim wynalazkiem am. Uhlmanna. Zetknąłem się z nią po raz pierwszy. Po dłuższym namyśle doszedłem do wniosku, że przy szablonowej kontynuacji swojego plany mogę nie zdążyć go zrealizować, ze względu na kontrgroźby czarnych na drugim skrzydle. Dlatego, w myśl zasady iż najlepszą reakcją na atak z flanki jest kont gra w centrum, zdecydowałem się na grę zmieniającą raptownie charakter walki, z pomocą tkwiących w pozycji możliwości taktycznych uderzeń.} 13. Bf4 $1 Rfc8 14. Ne3 Qd8 {Groziło nieprzyjemne 15. Sxd5 z następnym e6-e5 dającym białym silny atak, z uwagi na oddalenie większości czarnych figur od nowego pola walki. Po ostatnim posunięciu czarnych ofiara skoczka na d5 nie przechodzi. Postanowiłem więc, groźbą zablokowania skrzydła hetmańskiego, zmusić przeciwnika do otwarcia linii „b”. Wygląda to wprawdzie anty pozycyjnie („nie otwieraj linii na skrzydle, na którym przeciwnik ma przewagę”), jednak stwarza możliwość dodatkowego uderzenia taktycznego, stanowiącego brakujące ogniwo w planowanej kombinacji.} 15. Rac1 $5 b4 16. c4 bxc3 17. bxc3 Rab8 $6 {Właśnie o to chodziło! Niczego nie podejrzewający przeciwnik zajmuje automatycznie wolną linię… Konieczne było 17… Sf8, po czym jednak białe mogły powrócić do realizacji swoich poprzednich planów. Skoczek na polu f8 stoi niefortunnie, utrudniając obronę pozycji króla. Teraz uderza grom: [#]} 18. Nxd5 $3 exd5 19. e6 Nf8 $2 ({Błąd. Należało grać} 19... fxe6 20. Qxe6+ Kh8 { choć również wtedy po np.:} 21. Bxb8 Ndxb8 22. Ne5 Nxe5 23. Rxe5 {szanse białych są realniejsze.}) 20. exf7+ Kxf7 ({Konsekwentnie. Jeśli} 20... Kh8 {to po} 21. Bxb8 Rxb8 22. Ne5 $1 Nxe5 23. Qxe5 {biały pionek f7 zadecyduje, np.:} Bf6 24. Qxd5 Qxd5 25. Bxd5 Bb5 26. Rb1 $1 {itd.}) {Teraz jednak białe uzyskują matowy atak:} 21. Ne5+ $1 Nxe5 22. Qxe5 Bb7 23. Rb1 $1 {Właśnie tę pozycję i to uderzenie miałem na uwadze, prowokując otwarcie linii „b” manewrem rozpoczętym ruchem 15. Wc1! Grozi 24. Wxb7, a goniec nie może odejść, bo „wisi” Wb8. Czarne spróbowały jeszcze:} Ng6 ({Jeśli } 23... Bf6 {to} 24. Rxb7+ {i następnie 25. Gxd5+ z matem.}) 24. Qe6+ Ke8 ({ Jeśli} 24... Kf8 {to} 25. Bxb8 Rxb8 26. Rxb7 Rxb7 27. Bxd5 {itd.}) 25. Qg8+ Nf8 ({Jeśli} 25... Kd7 {to} 26. Bh3+ Kc6 27. Qe6+ Bd6 28. Qxd5+ $1 Kc7 (28... Kxd5 29. Bg2#) 29. Qf7+ Ne7 30. Rxe7+ {i mat w dwóch posunięciach.}) 26. Qxg7 Rc7 {Groziło np.: 27. Gh6! A teraz białe mogły oryginalnie zakończyć walkę: 27. Gh3! z następnym 28. Gh6 i nieuchronnym matem. Zagrały jednak inaczej, z takim samym rezultatem, ale…ucierpiała estetyka.} 27. Bxc7 Qxc7 28. Bxd5 Ng6 ({Nie wolno} 28... Bxd5 {z powodu} 29. Rxb8+ {.}) 29. h5 Nf8 { A teraz następuje mat w trzech posunięciach.} 30. Bc6+ Kd8 31. Qxf8+ (31. Qxf8 Bxf8 32. Re8 {. Partia otrzymała nagrodę miesięcznika „Szachy” za piękność.}) 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

9. G.Kluger – J.Bednarski, 1972

[Site "Lublin, Turniej im. PKWN (E76)"] [Date "1972.??.??"] [Round "?"] [White "Kluger, Gyula"] [Black "Bednarski, Jacek"] [Result "0-1"] [WhiteElo "2400"] [BlackElo "2400"] [ECO "E76"] [Annotator "Jacek Bednarski (Szachy 11/1972)"] 1. d4 g6 {Grając w ten sposób, czarne w porównaniu z normalnymi wariantami obrony królewsko-indyjskiej, zachowują elastyczniejszą pozycję i możliwość uniknięcia ewentualnych remisowych wariantów po dxe5 z następującym Hxd8. Mają też szansę, jak w niniejszej partii, na zejście z utartych szlaków. Celem takiego odejścia od teorii bywa zwykle uzyskiwanie pozycji wymykających się z dokładnie rozpracowanych schematów. Stosuję jeszcze tę metodę z innej przyczyny. Istnieją debiuty solidne, dające czarnym znaczne szanse na wyrównanie, ale znikome na zwycięstwo oraz debiuty niesolidne, obiektywnie nie dające szans wyrównania, ale przy drobnej niedokładności przeciwnika umożliwiające przechwycenie inicjatywy. Do tych ostatnich zaliczam obronę królewsko-indyjską.} 2. c4 Bg7 3. Nc3 d6 4. e4 Nd7 $6 {Po 4… Sf6 wynikłaby normalna pozycja z teorii debiutów.} 5. f4 { Właśnie! Posunięcie to, będące próbą obalenia gry czarnych poprzez sprowadzenie partii na tory ataku czterech pionków z fatalnie umieszczonym na polu d7 skoczkiem, jest dobre. Niewykluczone nawet, że najsilniejsze. Ale, w świetle poprzednich rozważań, jest wodą na młyn czarnych. Oczywiście jeśli uda im się wyminąć znane schematy i nie wpaść w inną, jawnie przegraną pozycję. Taka możliwość istnieje, a dobry psycholog zagrałby więc np. 5. Sf3.} e5 6. Nf3 $2 ({Za późno! Poprzednie posunięcie białych mogło uzasadnić jedynie konsekwentne} 6. fxe5 dxe5 7. d5 {itd. Teraz figury czarnych znajdą się akurat tam gdzie powinny, a ruch f4 okaże się strzałem do własnej bramki z powodu osłabienia pola e4.}) 6... exd4 $1 7. Nxd4 Ngf6 8. Be2 O-O 9. Bf3 Re8 10. O-O Nc5 11. Re1 Bg4 $1 {Likwiduje obrońcę pola e4. Figury czarnych harmonijnie współpracują, białe mają trudności z obroną zbyt wysuniętych pozycji z uwagi na słabszy rozwój. Znalazły jedyną odpowiedź:} 12. Nb3 $1 Bxf3 13. Qxf3 Nfd7 14. Nxc5 Nxc5 15. Bd2 Qd7 16. Rad1 {Jeszcze jedno lub dwa posunięcia i białe będą bezpieczne. Ale… [#]} Qe6 $3 {Wymusza korzystne dla czarnych komplikacje. Posunięcie to wymagało jednak dokładnego obliczenia, puentę zobaczymy w 21. posunięciu.} 17. Nd5 Nxe4 $1 {Grozi 18… Sd2.} 18. Bc3 ({Po} 18. Ba5 $1 {zamierzałem grać } b6 $1 {również z przewagą np.:} 19. Nxc7 Qxc4 20. Nxe8 Bd4+ {itd.}) { Nie było to jednak jasne jak dalszy przebieg partii.} 18... Rac8 $1 19. Bxg7 Kxg7 20. Rxe4 Qxe4 21. Qc3+ f6 $1 {Więc jednak nie remis; czarne wygrywają!} 22. Qxf6+ Kg8 23. Qc3 Re6 24. Nf6+ Rxf6 25. Qxf6 Qe3+ $1 26. Kh1 Rf8 { Właśnie tę pozycję miałem na widoku grając 16… He6. Słabość pierwszej linii decyduje. Białe tracą materiał. Reszta to technika nieco skomplikowana obustronnym niedoczasem.} 27. Qd4 Qxf4 28. Qd5+ Qf7 29. Qd3 Qf5 30. Qe2 Qf2 31. Qe6+ Kg7 32. h3 Qxb2 33. Re1 Qf6 $1 34. Qd7+ Rf7 35. Qc8 Qc3 36. Rg1 Qxc4 37. Qxb7 Qxa2 {Białe złożyły broń po kilku posunięciach. Partia ta została wyróżniona jako jedna z najlepszych w turnieju.} 0-1 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

10. J.Bednarski – M.Matulović, 1975

[Site "Wraca, turniej strefowy (B31)"] [Date "1975.??.??"] [Round "2"] [White "Bednarski, Jacek"] [Black "Matulović, Milan"] [Result "1-0"] [ECO "B31"] [WhiteElo "2425"] [BlackElo "2530"] [Annotator "Władysław Litmanowicz (Polscy szachiści 1945–1980)"] 1. e4 c5 2. Nf3 Nc6 3. Bb5 {Rzadko spotykana kontynuacja. Zastosowanie tego ruchu wyjaśnia dalszy przebieg debiutu. Białe zaplanowały c2-c3 i d2-d4, nie chcąc przy tym dopuścić do natychmiastowego d7-d5 ze strony czarnych.} g6 4. O-O Bg7 5. c3 Nf6 {Na 5… d5 białe mogłyby teraz (przy gońcu na b5) odpowiedzieć 6. e5.} 6. Re1 O-O 7. d4 cxd4 8. cxd4 d5 9. e5 Ne4 10. Nc3 Nxc3 11. bxc3 Na5 {Jeśli 11… Gg4 to 12. h3! Ale ciekawszą kontynuacją było 11… Gf5.} 12. Bg5 {Wchodziło w rachubę 12. Ha4!} Bd7 ({Nowość. Grywano w tym miejscu} 12... Bf5 13. Nh4 Bd7 14. Bd3 f6 15. Bf4 $1 {i białe stałyby lepiej.}) 13. Bd3 Rc8 14. Rc1 Re8 {Narzucało się 14… Sc4!} 15. Qd2 Nc4 16. Qf4 Nb2 {Ten manewr skoczka wydaje się być zbyt czasochłonny.} 17. Bb1 Na4 18. Bh6 ({Inną możliwością było} 18. c4 $6 Rxc4 19. Rxc4 dxc4 20. d5 { z przewagą białych} b5 ({lub} 20... Nb6 21. e6 $1 fxe6 22. dxe6 Rf8 23. Qh4 { itd.})) 18... Nxc3 19. Bxg7 Kxg7 20. e6 $1 Bxe6 ({Po} 20... fxe6 21. Qe5+ Kg8 22. Bxg6 $1 {białe uzyskiwały groźny atak na czarnego króla.}) {[#]} 21. Rxe6 $3 {Daleko obliczona, efektowna ofiara jakości, za którą następuje kolejna ofiara jakości. Rzadki motyw kombinacyjny.} fxe6 ({Nie zmieniało rezultatu walki} 21... Nxb1 22. Rxb1 $1 {itd.}) 22. Rxc3 $1 Rxc3 23. Ng5 Rf8 ({Jedyne. Jeśli} 23... Qd6 {to} 24. Qf7+ Kh6 25. Qxh7+ Kxg5 26. Qxg6+ Kf4 27. g3+ Kf3 28. Qh5#) 24. Nxe6+ Kg8 25. Qh6 $1 Rc1+ $1 {Jedyne.} 26. Qxc1 Qc8 $1 27. Qe3 $1 {Obie strony znajdują najlepsze posunięcia.} Rf6 28. Nc5 b6 29. Nd3 { Powstała ciekawa końcówka dwóch lekkich figur przeciwko wieży z pionkiem, ale przy hetmanach. W tego typu końcówkach przewagę mają lekkie figury, gdyż ich siła rażenia, poparta bojowym hetmanem, stwarza możliwości zdobyczy materialnych.} Qf5 30. Qxe7 {Bezpieczniejsze było 30. f3!} Qg4 $1 31. Qd8+ Kg7 32. Qc7+ Kg8 33. Qc3 Qd1+ ({Należało grać} 33... Rc6 {na co białe dysponowały jedyną odpowiedzią} 34. f3 $1 {Po} Rxc3 35. fxg4 Rc4 {białe miałyby trudne zadanie z realizacją przewagi.}) 34. Qe1 Qxe1+ 35. Nxe1 Rc6 36. Nc2 {Teraz los partii jest przesądzony na korzyść białych.} b5 37. Kf1 a5 38. Ke2 b4 39. Kd2 Kf7 ({Ciekawy wariant powstawał po} 39... Rc4 $2 { mianowicie:} 40. g3 $1 Kf7 41. a3 $1 b3 42. Ne3 Rxd4+ 43. Kc3 {i czarna wieża ginie} Ra4 44. Kxb3 Rd4 45. Bc2 $1) 40. Ne3 Ke6 41. Bc2 Rc3 42. Bb3 Kd6 { Tu czarne mogły już złożyć broń.} 43. h4 h6 44. g3 h5 45. Bxd5 a4 46. Be4 Ke6 47. Bxg6 Ra3 48. Bf5+ Kf6 49. Bb1 b3 50. Nd5+ Ke6 51. Nc3 bxa2 52. Bxa2+ Kf5 53. f3 Kf6 54. Kc2 Ke7 55. Kb2 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

Wybrane partie Jacka Bednarskiego