Wybrane partie Janusza Szpotańskiego

Wybrane partie Janusza Szpotańskiego

wyboru dokonał Przemysław Jahr, komentarze przepisał Ulrich Jahr

zobacz: partie polskich szachistów

Po kliknięciu na dowolne posunięcie otworzy się okienko z szachownicą (można je dowolnie przesuwać oraz zmieniać jego rozmiar).

1. W.Balcarek – J.Szpotański, 1946

[Site "Katowice, Drużynowe Mistrzostwa Polski (A47)"] [Date "1946.??.??"] [Round "?"] [White "Balcarek, Wiktor"] [Black "Szpotański, Janusz"] [Result "0-1"] [Annotator "Janusz Szpotański (Szachy 2/1947)"] 1. d4 Nf6 2. Nf3 b6 3. Nbd2 Bb7 4. e3 e6 5. Bd3 Be7 6. O-O O-O 7. b3 d6 8. Bb2 Nbd7 9. c4 Re8 10. Rc1 Bf8 11. Qc2 e5 12. Ng5 g6 {Groziło 13. Gxh7 Kh8! 14. Sxf7+} 13. f4 Bg7 14. Rce1 Qe7 15. f5 $2 {Przedwczesny atak, umożliwiający czarnym przejęcie inicjatywy. [#]} Ng4 $1 16. fxg6 ({Ofiara skoczka na polach f7 lub h7 byłaby niepoprawna, np.} 16. Nxh7 e4 $1 17. f6 Ndxf6 18. Nxf6+ Bxf6 19. Re2 Nxe3 {i wygrywa.}) ({lub} 16. Nxf7 Qxf7 17. fxg6 Qe7 18. gxh7+ Kh8 { po czym grozi Hh4, a na h3, Hg3 i wygrywa.}) 16... fxg6 17. h4 $2 ({To prowadzi do osłabienia pozycji. Najmniejszym złem było} 17. Ngf3) 17... exd4 $1 { Teraz figury czarnych wdzierają się do obozu przeciwnika.} 18. exd4 ({Jeżeli } 18. Bxd4 {to} Bxd4 19. exd4 Qxe1 20. Rxe1 Rxe1+ 21. Nf1 Rf8 $1 {z przewagą czarnych.}) 18... Qxe1 $1 19. Rxe1 Rxe1+ 20. Nf1 ({Na} 20. Bf1 {nastąpiłoby} Ne3 21. Qd3 {, a na to} Bxg2 $1) 20... Rf8 $1 21. Qc3 Rd1 ({Ale nie} 21... Rf2 {z powodu} 22. Nf3) 22. Nh3 ({Jeżeli} 22. c5 {to po prostu} Nxc5 $1) 22... c5 $1 23. Be2 {Białe są zgubione, bez ratunku.} Bxd4+ $2 ({Mały błąd w niedoczasie –} 23... Rfxf1+ {wygrywało figurę.}) 24. Qxd4 Rxd4 $2 25. Bxd4 cxd4 26. Bxg4 Ne5 $1 0-1 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

2. J.Szpotański – M.Szpakowski, 1949

[Site "Warszawa, Mistrzostwa Warszawy (C88)"] [Date "1949.??.??"] [Round "?"] [White "Szpotański, Janusz"] [Black "Szpakowski, Marek"] [Result "1-0"] [Annotator "Janusz Szpotański (Szachy 1-2/1950)"] 1. e4 e5 2. Nf3 Nc6 3. Bb5 a6 4. Ba4 Nf6 5. O-O Be7 6. Re1 b5 7. Bb3 d6 8. c3 Na5 ({Stara interpretacja obrony Czigorina. Obecnie częściej stosuje się} 8... O-O) 9. Bc2 c5 10. d4 Qc7 11. Nbd2 Nc6 12. d5 ({Posunięcie to jest równie dobre, jak modne obecnie} 12. dxc5 {Ma jednak tę zaletę, że jest mniej znane.}) 12... Nb8 $2 {Słabo. Należało odejść na pole d8 lub a5, z planem c5-c4 oraz Sa5 i b7-b5.} 13. a4 $1 Qb7 ({Na} 13... b4 {białe zagrałyby } 14. Nc4 {z groźbą Sfxe5, dxs5, d6!}) 14. Qe2 Bd7 15. Nf1 O-O 16. h3 { Ze stereotypowym planem ataku: g4, Sg3, Sf5 itd.} Rc8 17. g4 Be8 {Czarne mają trudności z rozwinięciem skoczka b8.} 18. Ng3 Bf8 19. Kh1 ({Lepiej było grać} 19. Kh2) 19... bxa4 {Wobec groźby ataku na skrzydle króla, czarne starają się zainscenizować kontrgrę na skrzydle hetmana.} 20. Rg1 $1 { Białe ofiarowują pionka, mniemając słusznie, że wymiana ułatwiłaby obronę czarnym, a w ewentualnej końcówce pionek na polu zostanie łatwo odbity.} Nfd7 21. Nf5 Nb6 22. Bd3 ({Białe zamierzają odebrać czarnym figurom pole c4, oddają jednak w zamian ważne pole c5. Lepiej było zatem grać} 22. c4) 22... c4 23. Bc2 N8d7 24. Be3 Nc5 25. Rg2 $1 {Bardzo silne obronno-atakujące posunięcie, mające na celu zasłonięcie króla przed ewentualnym szachem, np. po g5, g6, Sh2, gxf5, exf5, Hxd5+, jak również przerzucenie wieży na pole h2.} Nd3 {Z propozycją wymiany i czarne opanowują białe pola. Białe jednak, nie licząc się ze stratami materialnymi, rozpoczynają szturm na króla.} 26. g5 $1 Nxb2 ({Po tym posunięciu atak białych staje się nie do odparcia. Lepsze było} 26... g6 ) 27. Nh2 g6 {Groziło Sh2-g4-f6+!} 28. Ng4 $1 {Skoczek jest nietykalny z powodu Sf6+ i Hh5.} Nd3 29. Nf6+ Kh8 {[#]} 30. Rb1 $3 ({To ciche posunięcie, przeoczone przez czarne, rozstrzyga partię. Ideą posunięcia w partii jest unieruchomienie czarnych skoczków, jedynych figur, które mogą przyjść z pomocą zagrożonemu królowi. Złe było oczywiście} 30. Qg4 {z powodu} Nd7) 30... Nc5 ({Jeżeli} 30... Nf4 {to} 31. Bxf4 exf4 32. Qg4 {itd.}) 31. Qg4 Ncd7 {Innej obrony przed 32. Hh4 nie widać.} 32. Rxb6 $1 Nxf6 ({Jeżeli} 32... Nxb6 {to} 33. Qh4 h5 34. Nxh5 $1 gxh5 35. Qxh5+ Kg8 36. Nh6+ Kg7 37. Ng4 $1 f6 38. gxf6+ Kg8 39. Nh6+ Kh8 40. Nf7#) 33. gxf6 Qd7 34. Qh4 a3 35. Bh6 a2 36. Rg1 a1=Q 37. Rxa1 gxf5 38. Bxf8 f4 39. Qh6 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

3. J.Szpotański – R.Dworzyński, 1955

[Site "Warszawa, Drużynowe Mistrzostwa Warszawy (E75)"] [Date "1955.??.??"] [Round "?"] [White "Szpotański, Janusz"] [Black "Dworzyński, Roman"] [Result "1-0"] [Annotator "Janusz Szpotański (Szachy 1/1956)"] 1. d4 Nf6 2. c4 g6 3. Nc3 Bg7 4. e4 d6 5. Be2 O-O 6. Bg5 {W celu zejścia z utartych szlaków. Posunięcie w partii prowokuje ruch h7-h6, po czym goniec odchodzi na pole e3 i białe wygrywają tempo ruchem Hd2.} c5 ({Jednocześnie zapobiega posunięciu} 6... e5 {na co nastąpiłoby} 7. dxe5 dxe5 8. Qxd8 Rxd8 9. Nd5) 7. d5 e6 ({Prawdopodobnie silniejsze jest} 7... a6 8. a4 Qa5 $1 9. Bd2 $1 e6 10. Nf3 exd5 11. exd5 Bg4 12. O-O {z równą grą.}) 8. Nf3 Qa5 ({Słabo zagrane. Hetman na polu a5 zajmuje eksponowaną pozycję, w niczym nie przyczyniając się do projektowanego przez czarne przełomu b7-b5. Należało grać} 8... exd5 9. exd5 a6 10. a4 Bg4 {z ewentualnym Gxf3 i zajęciem pola e5 skoczkiem przez Sbd7-e5.}) 9. O-O exd5 10. exd5 Re8 11. Bd3 Na6 ({Znowu bezcelowe i słabe posunięcie. Manewr Sa6-c7, jak wykazuje posunięcie białych, jest mirażem i dlatego należało grać} 11... a6 { z planem wskazanym w poprzedniej uwadze.}) 12. Qd2 $1 Ng4 ({Trzeci słaby ruch, wpędzający czarne w ciężką sytuację. Podkreśla niepewną sytuację czarnego hetmana i zapobiega} 12... Nc7 {na co nastąpiłoby} 13. Bxf6 Bxf6 14. Ne4) ({Niedobre było jednak} 12... Nb4 {ze względu na} 13. Bb1 {z następującym a3 i ewentualną ofiarą jakości na polu a1.}) ({Należało grać} 12... Qd8 {z następnym Sc7 i a6.}) 13. Rae1 Bd7 14. h3 $1 Ne5 $2 ({ Względnie najlepsze było} 14... Nf6) 15. Nxe5 Bxe5 $2 ({Decydujący i prowadzący do szybkiej katastrofy błąd. Jedyne było} 15... dxe5 16. Bh6 f5 {(lub Gh8 17.f4)} 17. Bxg7 Kxg7 18. f4 $1 {i nie można grać} e4 {ze względu na} 19. Nxe4) {[#]} 16. Rxe5 $1 {Ofiara oparta na motywie słabości czarnych pól.} Rxe5 ({Po} 16... dxe5 {następuje} 17. Bf6 Qb6 18. Ne4 { z rychłym matem.}) 17. f4 $1 ({Oczywiście nie} 17. Bf6 $2 Rh5 $1 18. Be2 Rf5 $1) 17... Ree8 ({Lub} 17... Rxg5 18. fxg5 {z groźbą Hf4, po czym Se4!}) 18. Bf6 Nc7 19. f5 Re5 ({Jeśli} 19... Rf8 {, to chociażby} 20. Qh6 Ne8 21. Ne4 $1 {z groźbami 22. Wf4 i Hxh7+.}) 20. Qh6 Ne8 21. fxg6 hxg6 $4 ({Grube przeoczenie, ale} 21... Nxf6 22. gxh7+) ({lub} 21... fxg6 22. Bxe5 { przedłużało agonię zaledwie o kilka ruchów.}) 22. Qh8# 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

4. J.Szpotański – J.Goldberg, 1956

[Site "Szklarska Poręba, półfinał Mistrzostw Polski (D48)"] [Date "1956.??.??"] [Round "?"] [White "Szpotański, Janusz"] [Black "Goldberg, Józef"] [Result "1-0"] [Annotator "Janusz Szpotański (Szachy 10/1956)"] 1. d4 d5 2. c4 c6 3. Nc3 Nf6 4. Nf3 e6 5. e3 Nbd7 6. Bd3 dxc4 7. Bxc4 b5 8. Bd3 a6 9. e4 c5 10. d5 ({Posunięcie to jeszcze do niedawna uchodziło za słabsze niż klasyczne} 10. e5 {Obecnie jednak doczekało się rehabilitacji dzięki analizom teoretyków radzieckich.}) 10... exd5 $2 ({Po tym posunięciu białe otrzymują groźną inicjatywę. Wyrównuje grę:} 10... Nb6 $1 {i jeżeli} 11. d6 {to} c4 $1 12. Bc2 e5 $1 13. Be3 (13. Nxe5 Qxd6) 13... Bxd6 14. Nxe5 Qc7 $1) 11. e5 $1 Ng4 12. Bg5 $1 f6 $2 ({Słabo zagrane. Lepsze było} 12... Be7 13. Bxe7 Qxe7 14. Nxd5 Qd8 15. O-O O-O 16. Re1 Re8 17. Nf4 Nf8 {itd.}) ({ Niestarczające jest natomiast} 12... Qa5 13. O-O d4 (13... h6 14. e6 $1 hxg5 15. exd7+ Bxd7 16. Re1+) ({lub} 13... Bb7 14. Bf5 Ngxe5 15. Nxe5 Nxe5 16. Re1 f6 17. Qh5+ {w obu przypadkach z przewagą białych.}) 14. Nd5 $1 Bb7 15. Qe1 $1 b4 (15... Qxe1 $4 16. Nc7#) 16. e6 {z dużą przewagą białych.}) 13. exf6 Ngxf6 14. Nxd5 Be7 15. Bxf6 $1 {Tylko to posunięcie, dające groźną broń w ręce przeciwnika (para gońców w otwartej pozycji) stanowi prawidłową kontynuację ataku.} Nxf6 16. Nxf6+ Bxf6 17. O-O O-O ({Po} 17... c4 { nastąpiłoby} 18. Qe2+ $1 Qe7 19. Qc2 $1) 18. Qc2 h6 ({Osłabia w decydujący sposób białe pola. Nieco lepsze szanse obronne dawało} 18... g6 19. Rad1 Qc7 (19... Qb6 $2 20. Bxg6 $1 hxg6 21. Qxg6+ Kh8 22. Rd5) 20. Be4 Ra7 21. Rd5 c4 22. Rfd1 {z przewagą pozycyjną białych.}) 19. Rad1 Qb6 20. Rfe1 $1 Bg4 $2 ({To, na pozór silne posunięcie, znajduje natychmiastowe obalenie. Jedynie } 20... c4 {utrudniające przegrupowanie białych figur, mogło powstrzymać rozwijający się teraz atak białych.}) 21. Qb3+ Kh8 22. Bb1 $1 {Partia czarnych jest stracona. Grozi Hd3 lub Hc2.} Bd8 ({Na} 22... Bd4 {nastąpiłoby} 23. Nxd4 $1 Bxd1 24. Qd3 {ze zwycięskim atakiem.}) 23. Ne5 {Z groźbą Sf7+ itd.} c4 24. Qc2 Bf5 {[#]} 25. Nf7+ $1 Rxf7 26. Re8+ Kh7 27. Qxf5+ Rxf5 28. Bxf5+ g6 29. Rd7+ 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

5. J.Szpotański – A.Karnkowski, 1956

[Site "Częstochowa, Mistrzostwa Polski (A51)"] [Date "1956.??.??"] [Round "?"] [White "Szpotański, Janusz"] [Black "Karnkowski, Andrzej"] [Result "1-0"] [Annotator "Janusz Szpotański (Szachy 2/1957)"] 1. d4 Nf6 2. c4 e5 3. dxe5 Ne4 ({Klasyczną kontynuacją w gambicie budapesztańskim jest} 3... Ng4 {co prowadzi do ostrych pozycji, w których białe zachowują lepsze szanse. Zastosowany przez czarne tzw. gambit Fajarowicza cieszy się obecnie mniejszym zaufaniem wśród teoretyków jak i praktyków.}) 4. Nd2 ({Posunięcie Alechina. Silne jest również proste} 4. Nf3 Bb4+ 5. Bd2 Nxd2 6. Nbxd2 Nc6 7. a3 Bxd2+ 8. Qxd2 Qe7 9. Qc3 {z przewagą białych (Smysłow – Steiner, Groningen 1946).}) 4... Nc5 5. Ngf3 Nc6 6. g3 Qe7 ({Dążenie do natychmiastowego odbicia pionka jest w tej pozycji błędem, gdyż pozwala białym harmonijnie rozwinąć figury i uzyskać silny nacisk. Należało przeto zaostrzyć grę kosztem pionka przez} 6... d6 $1 7. exd6 Bxd6 8. Bg2 Bf5 {i czarne przejęłyby inicjatywę, zmuszając przeciwnika do dokładnej obrony.}) 7. Bg2 Nxe5 ({Wątpliwe jest, czy kontynuacja w partii otwiera czarnym perspektywy. W partii Alechin – Tartakower (Londyn 1932) nastąpiło} 7... g6 {po czym białe uzyskały decydującą przewagę stosując nieoczekiwany manewr:} 8. Nb1 $3 Nxe5 9. O-O Nxf3+ 10. exf3 $1 Bg7 11. Re1 Ne6 12. Nc3 O-O 13. Nd5 {itd.}) 8. O-O d6 9. b4 {To Naturalne posunięcie przygotowujące drugiego gońca na główną przekątną, wykazuje fiasko strategii czarnych. Białe po kilku ruchach uzyskują wielką przewagę w centrum i nacisk na obydwu skrzydłach, przy czym wyjątkowo ciężka sytuacja zarysowuje się na skrzydle hetmańskim, a którego rozwojem czarne będą mieć duże kłopoty.} Ncd7 10. Bb2 g6 {Choć posunięcie to stwarza nowe słabości, nie sposób zakończyć inaczej rozwój skrzydła królewskiego.} 11. Nxe5 dxe5 12. c5 $1 Bg7 13. Nc4 O-O 14. Qc2 Rb8 $2 ({ Ruch ten w niczym nie zmniejsza trudności rozwojowych u czarnych. Należało więc zdecydować się na oddanie białym punktu d6, grając} 14... c6 15. Rad1 Re8 (15... Rd8 $2 16. Rd6 $1) 16. Rd2 $1 Nf8 17. Rfd1 f6 18. Nd6 { z dużą przewagą białych, albo kontynuować grę przez 14… We8, Sf8 i f6, zachowując tempo w porównaniu z grą w partii.}) 15. Rad1 Re8 16. Bc3 $1 Nf8 17. Qb2 f6 18. Na5 $1 {Paraliżuje ostatecznie skrzydło hetmańskie czarnych. Dalsza gra stanowi próbę znalezienia kontrszans na skrzydle królewskim.} g5 19. Rd2 Ng6 20. Rfd1 h5 21. Qc2 $1 {Wstęp do rozstrzygającej kombinacji.} f5 ({Ponieważ czarnym niewygodnie jest grać} 21... Kh7 {ze względu na} 22. Be4 {dalsze osłabienie ich pozycji jest praktycznie wymuszone.}) 22. c6 b6 {[#]} 23. Rd7 $3 Qf6 ({Należało raczej przyjąć ofiarę, gdyż wówczas białe miałyby trudniejszą wygraną niż w partii. Np.:} 23... Bxd7 24. cxd7 bxa5 $1 (24... Red8 $2 25. Nc6 Qf6 26. Nxb8 Rxb8 27. Bb2) 25. dxe8=Q+) 24. Bd5+ Kh7 25. Rf7 Qd8 ({Jeśli} 25... Qd6 26. Nc4 $1) 26. Nb7 $1 ({Jeszcze silniejsze niż} 26. Bb3) 26... Bxb7 27. cxb7 Rf8 28. Qxf5 Rxf7 29. Qxf7 Rxb7 $2 {W przegranej partii czarne przeoczyły stratę figury.} 30. Qxg6+ 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

6. J.Kostro – J.Szpotański, 1957

[Site "Warszawa, mecz Warszawa – Kraków (B78)"] [Date "1957.??.??"] [Round "?"] [White "Kostro, Jerzy"] [Black "Szpotański, Janusz"] [Result "1/2-1/2"] [Annotator "Jerzy Kostro (Szachy 1/1958)"] 1. e4 c5 2. Nf3 d6 3. d4 cxd4 4. Nxd4 Nf6 5. Nc3 g6 {Ostatnim ruchem czarne rozpoczynają „wariant smoczy” obrony sycylijskiej. Wariant ten, kiedyś bardzo popularny, potem wyszedł z mody na rzecz bardziej nowoczesnych wariantów Bolesławskiego i Najdorfa. W ostatnim czasie znów częściej pojawia się on na arenie szachowej. W tej partii białe wybierają plan związany z długą roszadą i atakiem na skrzydle królewskim, znany jako atak Rauzera i uważany za najlepszy dla białych.} 6. Be3 Bg7 7. f3 Nc6 8. Qd2 O-O 9. Bc4 $1 ({To posunięcie radziecki mistrz Estrin zaopatruje wykrzyknikiem i uważa je za lepsze od polecanego przez teorię} 9. O-O-O { Moim zdaniem jedyną zaletą tego ruchu jest to, że pozwala uniknąć gambitowego wariantu, wynikającego po 9.0-0-0 d5?!, który jak wiadomo daje czarnym bogate możliwości kontrgry. Zapobiega to również modnemu od czasu partii Geller – D.Byrne (mecz ZSRR – USA, Moskwa 1955)} Be6 $6 {Zresztą białe tego ostatniego wariantu nie muszą się specjalnie obawiać, np.:} 10. Kb1 Rc8 11. Nxe6 fxe6 12. Bh6 $1 Qa5 13. Bc4 {z lepszą grą białych, co udowadnia m. in. partia Kostro – Cylwik, Białystok 1956. Wariant ten wymaga jednak jeszcze sprawdzenia. Szpotański wybiera jednak zupełnie nowy plan, moim zdaniem świetny i łatwo wyrównuje.}) 9... Bd7 $1 {Czarne rozwijają gońca na skośnej e8-a4 i przygotowują kontratak na linii „c”.} 10. O-O-O Ne5 11. Bb3 Rc8 {Powstałą pozycję należy uważać za wyrównaną. Nie znaczy to jednak, że partia musi zakończyć się remisem. Przeciwnie, gra jest bardzo żywa i wymaga od obu przeciwników dużej precyzji. W danej partii walka rozwinie się wokół punktu c4, który w tej pozycji spełnia podobną rolę jak punt f5 w partii hiszpańskiej.} 12. Qe2 ({Szablonowe} 12. Bh6 {po} Nc4 13. Bxc4 Rxc4 14. Bxg7 ({lub} 14. Nb3 {prowadziło do pozycji, w której szanse ataku czarnych były bardziej realne.})) 12... Qa5 ({Początek prawidłowego planu gry, związanego z opanowaniem punktu c4. Czarne stałyby wspaniale, gdyby udało się im zrealizować następujące przegrupowanie: a6, b5, Sc4, ale na to nie ma czasu np.:} 12... a6 13. f4 $1 Neg4 (13... Nc6 14. Nxc6 Bxc6 15. Bd4 {z przewagą białych.}) 14. Bg1 e5 $1 15. fxe5 Nxe5 $1 (15... dxe5 $2 16. Nf3 {z dużą przewagą białych .}) 16. Nf3 Qa5 $1 17. Rxd6 {z dobrą figurową grą czarnych, ale moim zdaniem białe powinny ostatecznie zneutralizować groźby przeciwnika i zostać z przewagą pionka.}) 13. h3 { Ruch ten ma na celu przygotowanie f3-f4 oraz g2-g4.} Qb4 $1 ({Konsekwentne. Złe było} 13... a6 {z uwagi na} 14. f4 Nc6 ({lub} 14... Rxc3 15. bxc3 $1 (15. fxe5 $2 Nxe4 $1 {z wygraną czarnych}) 15... Nxe4 16. Bd2) 15. Nf3 {i białe, w obydwu przypadkach, stoją lepiej.}) 14. g4 {Podczas partii ruch ten uważałem za obalenie całego planu czarnych, groźby białych 15.g5 i 16. Sd5, wyglądają bardzo silnie, ale… [#]} Nc4 $3 {Bardzo konsekwentne, a jednocześnie efektowne.} 15. g5 Nxe3 16. Qxe3 ({Niestety wymuszone, gdyż po} 16. gxf6 Nxd1 17. fxg7 Nxc3 $1 18. gxf8=Q+ Kxf8 19. bxc3 Qxc3 {białe są bezsilne wobec gróźb 20… Hxd4 i 20… Ha1+.}) 16... Rxc3 $1 {Jedyne, ale wystarczające.} 17. Qxc3 Qxc3 18. bxc3 Nh5 {Wytworzyła się interesująca pozycja, w której białe z dużą przewagą materialną nie mogą wygrać.} 19. Bd5 {Nie najlepsze, ale i przy innych ruchach, czarne, ze względu na parę gońców i słabość czarnych pól w obozie białych, stały dobrze.} Be5 ({Oczywiście na} 19... b6 {nie ma czasu, ani nawet potrzeby.}) 20. h4 { Konieczne.} Rc8 21. Ne2 Rc5 $1 (21... Bxc3 $2 {byłoby słabe ze względu na} 22. Nxc3 Rxc3 23. Rd3 {z przewagą białych.}) 22. Kd2 {Z groźbą bicia na polu b7.} Bb5 $1 {Wymusza remis wiecznym szachem.} 23. Nd4 {Jedyne.} Bf4+ 24. Ke1 Bg3+ 1/2-1/2 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

7. J.Szpotański – J.Kostro, 1957

[Site "Drużynowe Mistrzostwa Polski – liga dojazdowa (D83)"] [Date "1957.??.??"] [Round "?"] [White "Szpotański, Janusz"] [Black "Kostro, Jerzy"] [Result "1-0"] [Annotator "Janusz Szpotański (Szachy 3/1958)"] 1. d4 Nf6 2. c4 g6 3. Nc3 d5 4. Bf4 Bg7 5. e3 O-O 6. Be5 ({Celem tego dziwnego posunięcia jest utrudnienie czarnym przeprowadzenie kontrataku w centrum; c7-c5. Związana z tym strata dwóch temp stanowi jednak zbyt wysoką cenę za tak nikłe i problematyczne osiągnięcie. Dlatego też należało zdecydować się na przyjęcie ofiary pionka:} 6. cxd5 Nxd5 7. Nxd5 Qxd5 8. Bxc7 {i teraz zarówno po} Na6 ({jak i po} 8... Nc6 9. Ne2 $1 Bg4 10. f3 { białe zachowałyby lepsze szanse.}) 9. Bxa6 Qxg2 10. Qf3 Qxf3 11. Nxf3 bxa6) 6... c6 ({Z tym posunięciem związany jest aktywny plan gry, polegający na przeforsowaniu e7-e5. Czarne mogły również osiągnąć wyrównaniu z pomocą bardziej solidnej kontynuacji, a mianowicie:} 6... e6 7. Nf3 Nbd7 8. Bg3 c6 9. Bd3 Qe7 10. O-O b6 11. Qe2 Bb7 {jak to miało miejsce w XXII partii meczu Botwinnik – Smysłow, Moskwa 1954.}) 7. Rc1 Nbd7 8. Bg3 Qa5 9. Qd2 $1 { Białe radykalnie likwidują wszelkie niebezpieczeństwa, mogące wyniknąć ze związania skoczka, stwarzając jednocześnie perspektywę wykorzystania w przyszłości eksponowanej pozycji czarnego hetmana. Czarne jednak są lepiej rozwinięte, dzięki czemu dysponują korzystnymi możliwościami wyrównania gry.} dxc4 10. Bxc4 Nh5 $2 ({Ale to jest błędem, po którym białe uzyskują przewagę. Należało grać} 10... e5 $1 11. Nf3 exd4 12. Nxd4 Re8 {z całkowitym wyrównaniem szans.}) 11. Nf3 Nxg3 12. hxg3 e5 13. d5 $1 Nb6 14. Bb3 cxd5 15. Nxd5 Qxd2+ 16. Nxd2 Bd7 $2 ({Należało rozważyć wariant} 16... Nxd5 17. Bxd5 Rd8 18. e4 Rd7 $1 19. Ke2 Re7 20. Rc5 Be6 21. Rhc1 {z trudną, choć możliwą do utrzymania grą czarnych.}) {[#]} 17. Rc7 $1 Rfd8 ({Teraz po} 17... Nxd5 {białe miały do wyboru dwie korzystne kontynuacje: Aktywną związaną z ofiarą jakości} 18. Bxd5 ({Albo solidną} 18. Rxd7 Nb6 (18... Nb4 19. Rxb7 Nd3+ 20. Ke2 Nxb2 21. Rb1 e4 22. Nxe4 {w której czarne mają trudności z uwolnieniem skoczka.}) 19. Rxb7 {i mimo różnobarwnych gońców szanse na uratowanie partii czarnych są znikome.}) 18... Rac8 19. Rxd7 Rc1+ 20. Ke2 Rxh1 21. Ne4 $1 {i białe mają silny atak.}) 18. Ne7+ Kf8 19. Rxh7 Ba4 ({Jeżeli} 19... Kxe7 {to} 20. Rxg7 Rf8 21. Ne4 $1 {i czarne są całkowicie skrępowane.}) ({Na posunięcie w partii mogło nastąpić} 19... Ba4 20. Nc6 $1 Rd7 21. Rxd7 Nxd7 22. Bxa4 bxc6 23. Bxc6 {z łatwą wygraną białych. Dlatego też czarne poddały się, nie czekając na odpowiedź przeciwnika.}) 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

8. J.Szpotański – Z.Brzózka, 1963

[Site "Wisła, Drużynowe Mistrzostwa Polski (E95)"] [Date "1963.??.??"] [Round "?"] [White "Szpotański, Janusz"] [Black "Brzózka, Stefan"] [Result "1-0"] [Annotator "Janusz Szpotański (Szachy 6/1963)"] 1. d4 Nf6 2. c4 g6 3. Nc3 Bg7 4. e4 d6 5. Nf3 O-O 6. Be2 e5 7. O-O Nbd7 8. Re1 Re8 9. Bf1 c6 10. Rb1 {Silne posunięcie, przydatne w wielu możliwych, w tej pozycji, kontynuacjach. Jeśli białe w dalszym ciągu zamkną centrum ruchem d4-d5, to wieża na polu b1 pozwala na szybkie przeprowadzenie posunięcia b2-b4, z dalszym przegnaniem skoczka z pola c5. Jeżeli zaś zdecydują się na utrzymywanie napięcia w centrum, to i wówczas pozycja Wb1 jest korzystniejsza niż Wa1, ze względu na „rentgen” Gg7.} Qc7 ({Obiecująco wygląda kontynuacja} 10... exd4 11. Nxd4 Nb6 {i jeżeli} 12. f3 {to} d5 $1 { z pełnym wyrównaniem.}) 11. d5 $1 {Zamknięcie centrum w tej pozycji jest korzystne dla białych, ponieważ mogą one skutecznie zablokować skrzydło hetmańskie przeciwnika.} cxd5 ({Może lepsze było} 11... c5 {chociaż wtedy białe uzyskałyby silną inicjatywę, grając} 12. a3 $1 {i b2-b4 (jeszcze jedno potwierdzenie siły posunięcia Wb1!).}) 12. cxd5 a6 13. a4 $1 {Po tym posunięciu bitwa na skrzydle hetmańskim zostaje rozstrzygnięta na korzyść białych. Ratunkiem czarnych jest kontratak na skrzydle królewskim, utrudniony jednak przez niekorzystną pozycję We8.} Rf8 14. Nd2 Ne8 15. Nc4 $1 f5 16. Be3 ({Obiektywnie było może lepsze} 16. Bd2 {, ale białe pragną sprowokować ruch f5-f4, który pozbawia ich kłopotów o łańcuch pionkowy w centrum.}) 16... Rb8 17. Ba7 {W przewidywaniu niedoczasu białe pragną wygrać kilka posunięć, ale teraz czarne mogły poprawić swój błąd, jakim było nielogiczne posunięcie Wa8-b8 i kontynuować akcję na skrzydle królewskim.} Ra8 18. Be3 Rb8 $2 ({Lepsze było} 18... Ndf6 19. f3 f4 20. Bf2 g5 {itd., z szansami na wyrównanie.}) 19. a5 $1 {Goniec na diagonali e3-a7 wywiera nieprzyjemny nacisk, ale teraz białe nie muszą osłabiać królewskiego skrzydła ruchem f2-f3.} f4 20. Bd2 b5 {Po tym posunięciu białe opanowują pola a5 i c6, a tym samym wygrywają partię mimo pomysłowości przeciwnika. Trudno wskazać zadowalającą grę dla czarnych, ponieważ po f5-f4 kontratak nie wydaje się być szczególnie niebezpieczny.} 21. axb6 Nxb6 22. Na5 Ra8 23. Rc1 Qf7 24. Na4 $1 Nxa4 25. Qxa4 g5 26. Bb4 g4 27. Qa3 $1 {Los pionka na polu d6 został przesądzony. Teraz czarne próbują realizować swoje szanse ataku na króla, białe jednak mają dostateczną obronę. Partia wchodzi w stadium interesujących powikłań taktycznych.} Qh5 28. Nc6 Bd7 {[#]} 29. Bxd6 $1 {To narzucające się posunięcie wymagało, jak to się zaraz okaże, dokładnego obliczenia.} Rf6 $1 {Grozi Sxd6 i Wh6.} 30. Bxe5 $1 g3 $1 {Pomysłowo zagrane.} 31. fxg3 ({Najlepsze i likwiduje zagrożenia po dobrym ruchu czarnych. Jeśli} 31. hxg3 $2 {to} Rh6 {z matem,}) ({a jeżeli } 31. h3 $2 {to} Bxh3 {i wygrywa.}) 31... Rh6 {Grozi Hxh2+ i Gxe5. Teraz nastąpi jednak puenta obrony białych.} 32. gxf4 $1 {Broni Ge5, król ucieka przez pole f2. Dalszy ciąg nie wymaga komentarzy.} Qxh2+ 33. Kf2 Rh3 34. Rc3 Rxc3 35. Qxc3 Nf6 36. Bxf6 Qxf4+ 37. Qf3 Qxf6 38. Qxf6 Bxf6 39. e5 Bxc6 40. dxc6 Be7 41. Bc4+ Kf8 {Czarne zapisały jeszcze to posunięcie, ale w dniu dogrywek poddały się bez gry. Końcówka jest łatwo wygrana dla białych.} 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

9. J.Szpotański – C.Kędziora, 1964

[Site "Kraków, eliminacje do DMP I ligi (E40)"] [Date "1964.??.??"] [Round "?"] [White "Szpotański, Janusz"] [Black "Kędziora, Czesław"] [Result "1-0"] [Annotator "Janusz Szpotański (Szachy 6/1964)"] 1. d4 Nf6 2. c4 e6 3. Nc3 Bb4 4. e3 Bxc3+ ({Ruch ten jest zbyt dogmatyczny i prostolinijny. Lepsze jest} 4... c5 $1 5. Bd3 Nc6 6. a3 Bxc3+ 7. bxc3 O-O 8. Ne2 b6 {i czarne, w porównaniu z sytuacją w partii, mają tempo więcej.}) 5. bxc3 b6 6. Bd3 Bb7 7. f3 e5 8. e4 ({Oczywiście słabe byłoby} 8. dxe5 {gdyż} Ng4 $1) 8... d6 9. Ne2 O-O 10. O-O Qe8 $1 {Silne posunięcie, które spełnia naraz trzy funkcje: Unika związania Gg5, wywiera nacisk na punkt e4 opóźniając przez to atakujący ruch f3-f4 oraz przygotowuje wypad hetmana na pole a4, po ewentualnym Sc6-a5 i Ga6.} 11. Ng3 Nc6 12. Be3 Ne7 ({Niekonsekwencja. Należało grać} 12... Ba6 13. f4 Nd7 {po czym Sc6-a5, z naciskiem na pionka c4.} ({po} 13... Na5 {białe osiągają niebezpieczny atak, grając} 14. fxe5 dxe5 15. Rxf6)) 13. f4 exf4 ({Lepsze było} 13... Nd7 { i następnie f7-f6, umacniając punkt e5.}) 14. Rxf4 Nd7 ({Jeżeli natychmiast } 14... Ng6 {to} 15. Rxf6 $1 gxf6 16. Nh5 Qe7 17. Bh6 {z przemożnym atakiem białych.}) 15. Rh4 ({Trudno ocenić, czy to agresywne posunięcie jest rzeczywiście najsilniejszą kontynuacją. Drugą alternatywą było} 15. Qc2 Ng6 16. Rf2 f6 17. Raf1 {z silnym naciskiem białych.}) 15... Ng6 16. Rh3 Nf6 17. e5 $1 {Ofiara pionka w celu otwarcia diagonali białopolowego gońca.} dxe5 18. Nh5 Ne4 {[#]} 19. Bh6 $1 f5 $1 ({Po} 19... gxh6 {następuje} 20. Bxe4 Qc8 21. Qf3 $1 {i wygrywa.}) 20. Nxg7 Qd7 21. d5 {Grozi 22. Sxf5. W tym momencie białe znajdowały się już w silnym niedoczasie i kontynuowały atak, kierując się bardziej intuicją, niż ścisłymi obliczeniami.} Nd6 ({ Nie wystarczało również} 21... Nc5 {np.:} 22. Ne6 $1 Nxe6 23. dxe6 Qc6 24. Rg3 Rf6 25. h4 $1 {i nie widać obrony przed h4-h5!}) 22. Ne6 Rf7 23. Qh5 e4 24. Be2 Ne8 ({Lub} 24... c6 25. Rg3 cxd5 26. Rxg6+ $1 hxg6 27. Qxg6+ Kh8 28. Be3 $1) 25. Rf1 c6 26. Rg3 cxd5 27. Rxg6+ $1 hxg6 28. Qxg6+ Kh8 ({Jeżeli} 28... Ng7 {to} 29. Ng5 {z groźbą Hh7+ i Sxf7,}) ({jeśli zaś} 28... Rg7 {to} 29. Bxg7 Nxg7 30. Ng5 $1) 29. Be3 $1 Rf6 {Inne ruchy również nie ratują czarnych.} 30. Bd4 Qxe6 31. Rf4 Ng7 32. Bxf6 1-0 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

10. J.Bednarski – J.Szpotański, 1965

[Site "Kraków, Drużynowe Mistrzostwa Polski (B77)"] [Date "1965.??.??"] [Round "?"] [White "Bednarski, Jacek"] [Black "Szpotański, Janusz"] [Result "0-1"] [Annotator "Janusz Szpotański (Szachy 3/1966)"] 1. e4 c5 2. Nf3 d6 3. d4 cxd4 4. Nxd4 Nf6 5. Nc3 g6 {Wariant smoczy nie cieszy się obecnie popularnością, ponieważ praktyka turniejowa wykazała, że system ataku, zastosowany w niniejszej partii przez białe (długa roszada i marsz pionków na pozycję czarnego króla) im znacznie łatwiejszą grę, niż czarnym, które zmuszone są do precyzyjnej obrony. Z drugiej strony jednak gra czarnych nie jest pozbawiona pewnych plusów. Wybierając „drakona” unikają one kłopotliwego osłabienia pola d6, a w razie załamanie się natarcia przeciwnika, często uzyskują rozstrzygający kontratak (Gg7 i wolna linia „c”) na skrzydle hetmańskim.} 6. Be3 Bg7 7. f3 O-O 8. Qd2 Nc6 9. Bc4 ({Dawniej grywano tu} 9. O-O-O {, ale czarne mają na to wystarczające antidotum w postaci:} Nxd4 10. Bxd4 Be6 $1 ({a nie} 10... Qa5 {ze względu na} 11. Bc4 Be6 12. Bb3 Bxb3 13. cxb3 $1 {wraz z ewentualnym Kb1 i akcja czarnych na skrzydle hetmańskim napotyka na trudności.}) 11. Kb1 { (inaczej nastąpi 11… Ha5!)} Qc7 12. g4 Rfc8 $1 13. h4 Qa5 $1 14. a3 Rab8 { z groźbą b7-b5 i białe, wobec grożącego im ataku matowego, zmuszone są do uproszczeń:} 15. Nd5 Qxd2 16. Rxd2 Nxd5 17. Bxg7 Kxg7 18. exd5 Bd7 { z minimalnie lepszą grą czarnych.}) 9... Bd7 10. Bb3 Rc8 11. O-O-O Ne5 12. h4 Nc4 $1 ({Prawdopodobnie najlepsze. Pozornie solidniejsze} 12... h5 { narażało czarne na silny atak, np.} 13. g4 hxg4 ({ciekawe jest tu} 13... Rxc3 $5) 14. h5 $1 gxh5 (14... Nxh5 15. Rxh5) 15. Bh6 {z trudnymi do odparcia groźbami.}) 13. Bxc4 Rxc4 14. h5 $1 Nxh5 ({Odpowiedzialna decyzja. Teraz partia wchodzi na tory zawrotnych komplikacji.} 14... Qa5 {byłoby strzałem w próżnię, ze względu na} 15. Nb3) 15. g4 Nf6 16. Bh6 ({Wygląda pozornie na rozstrzygające posunięcie. Zamiast ruchu w partii, niczego nie dawało ani} 16. Qh2 Rxc3 $1 17. bxc3 Qa5 $1) ({ani} 16. Nb3 a5 $1 17. Bh6 Bxh6 18. Qxh6 a4 19. Nd4 Rxc3 $1 20. bxc3 Qa5 {z przewagą czarnych.}) ({Wchodziło natomiast w rachubę} 16. Rdg1 $1 {z ewentualną groźbą Sf5!}) {[#]} 16... Nxe4 $3 {Zagrożone atakiem czarne z zimną krwią konsumują drugiego pionka.} 17. Nxe4 $2 ({Białe wybierają najsłabszą kontynuację. Jednakże, jak wykazała analiza, czarne mają wystarczającą obronę we wszystkich wariantach, np.:} 17. Qh2 Be5 $1 18. f4 Bxd4 19. Bxf8 (19. Rxd4 Rxd4 20. Bxf8 Nf6 $1) 19... Be3+ 20. Kb1 Nxc3+ 21. bxc3 Kxf8 22. Qxh7 Qb6+ 23. Ka1 e6 { i wygrywa.}) (17. Qe3 Rxc3 $1 18. bxc3 Nf6 19. Bxg7 Kxg7 20. Qh6+ Kh8 $1 21. g5 Nh5 {i jeśli} 22. Rxh5 gxh5 23. Rh1 {to} Rg8 $1 24. Rxh5 Rg7) (17. fxe4 $1 Rxd4 18. Qh2 Be5 $1 19. Qh4 Rxd1+ 20. Nxd1 Bf6 $1 {(inaczej nastąpi 21. Gg5!)} 21. g5 Be5 22. Bxf8 Kxf8 23. Qxh7 Qa5 $1 {i mimo przewagi materialnej białych, ze względu na lepszą strukturę pionków i parę gońców, szanse czarnych nie są gorsze.}) 17... Rxd4 18. Qh2 Be5 19. Qh4 ({Jeżeli} 19. f4 {to} Rxd1+ $1) 19... Rxe4 $1 {Rozstrzygające poświęcenie.} 20. fxe4 ({ Jeżeli} 20. Bxf8 {to} Qb6 $1 21. fxe4 Qxb2+ 22. Kd2 Qc3+ 23. Ke2 Bb5+ { z wygraną.}) 20... Qb6 $1 21. c3 Rc8 22. Bd2 Be6 $1 {(Paruje groźbę 23.Hxh7+ Kf8 24.Gh6+!)} 23. Qxe7 {Przyśpiesza koniec, ale partia białych jest już nie do uratowania.} 23... Bxa2 24. Qd7 Be6 25. Qa4 Bb3 26. Qd7 Rd8 27. Qe7 Qa5 0-1 Musisz włączyć obsługę JavaScript, aby umożliwić wyświetlanie gry szachowej.

Wybrane partie Janusza Szpotańskiego