Polacy na Mistrzostwach Świata w szachach

Mistrzostwa Świata w szachach – jako oficjalne rozgrywki organizowane są od końca XIX wieku.

Jedynym Polkiem, który uczestniczył w meczu o mistrzostwo świata, był Johannes Zukertort, który w 1886 przegrał z Wilhelmem Steinitzem w pierwszym oficjalnym meczu, rozegranym w Stanach Zjednoczonych. Do 1948 kolejne mecze o mistrzostwo świata odbywały się według nieformalnych zasad i nie były poprzedzane eliminacjami (czołowi szachiści rzucali wyzwania aktualnemu mistrzowi świata, który je przyjmował lub nie). Często warunkiem akceptacji było zebranie odpowiednio dużej kwoty pieniędzy, co dla niektórych szachistów było nieosiągalne, jak np. dla Akiby Rubinsteina, który w drugiej dekadzie XX wieku uznawany był za najsilniejszego kandydata do rozegrania meczu z ówczesnym mistrzem świata, Emanuelem Laskerem.

Zasady wyłaniania mistrza świata uległy zmianie po II wojnie światowej. Po śmierci Aleksandra Alechina (w 1946) Międzynarodowa Federacja Szachowa zorganizowała w 1948 r. mecz-turniej, zakończony zwycięstwem Michaiła Botwinnika. Wprowadzono również nowy system, oparty na kilkuletnich cyklach, w czasie których rozgrywano kolejne turnieje eliminacyjne: strefowe, międzystrefowe oraz turnieje lub mecze pretendentów (zasady tych rozgrywek zmieniały się wielokrotnie). Dopiero zwycięzca tych wielostopniowych eliminacji zdobywał prawo do gry z aktualnym mistrzem świata. Ten system obowiązywał aż do końca lat 90-tych, kiedy został gruntownie zmodernizowany. W 1997 rozegrano pierwsze Mistrzostwa Świata systemem pucharowym (zlikwidowano wówczas turnieje międzystrefowe, a ostatni turniej strefowy odbył się w 2000). W kolejnych latach rolę turniejów eliminacyjnych przejęły mistrzostwa kontynentalne oraz turnieje o Puchar Świata (rozgrywane od 2005).

Pierwszym polskim szachistą, który wystąpił w turnieju strefowym, był w 1947 r. Kazimierz Plater. Największy sukces osiągnął Michał Krasenkow, który awansował do ćwierćfinału (najlepszej ósemki) Mistrzostw Świata systemem pucharowym w Groningen (1997). Sukcesami polskich szachistów były również awanse do turniejów międzystrefowych, które zdobyli: Bogdan Śliwa (1954), Bartłomiej Macieja (1998, 2000) oraz Paweł Blehm (2000).

W przypadku rozgrywek o Puchar Świata, to najlepszy wynik osiągnął Jan-Krzysztof Duda, który w 2021 w Soczi zajął I miejsce (w półfinale pokonując Magnusa Carlsena, a w finale – Siergieja Kariakina). Dzięki temu osiągnięciu – jako pierwszy Polak w historii – wystąpił w 2022 w turnieju pretendentów, zajmując w nim dz. VII-VIII miejsce. Poza tym, do 1/8 finału Pucharu Świata (najlepszej szesnastki) awansowali Radosław Wojtaszek (2015), Jan-Krzysztof Duda (2019) oraz Kacper Piorun (2021).

W Polsce trzykrotnie odbyły turnieje strefowe, dwukrotnie w Warszawie (1979, 1987) oraz w Krynicy (1998).

Wyniki reprezentantów Polski
1886 Nowy Jork, Saint Louis,
Nowy Orlean (USA)
mecz o mistrzostwo świata W.Steinitz – J.Zukertort 12½ : 7½
1947 Hilversum (NED) turniej strefowy (14, awans 3) Kazimierz Plater 12 4½/13
1951 Mariańskie Łaźnie (CSR) turniej strefowy (17, awans 5) Andrzej Pytlakowski 10 7½/16
1954 Praga (CSR) turniej strefowy (20, awans 4) Bogdan Śliwa (+) 3 13/19
1955 Göteborg (SWE) turniej międzystrefowy (21, awans 9) Bogdan Śliwa 21 5½/20
1957 Dublin (IRL) turniej strefowy (18, awans 3) Kazimierz Plater 12 7½/17
Sofia (BUL) turniej strefowy (14, awans 3) Bogdan Śliwa 2–4 8½/13
dogrywka (3, awans 2) Bogdan Śliwa 3 0/3
1960 Budapeszt (HUN) turniej strefowy (16, awans 3) Jerzy Kostro 14 4½/15
1961 Mariańskie Łaźnie (CSR) turniej strefowy (16, awans 3) Bogdan Śliwa 8 7/15
1963 Halle (DDR) turniej strefowy (20, awans 3) Zbigniew Doda 15 8/19
1964 Kecskemét (HUN) turniej strefowy (16, awans 3) Jacek Bednarski 9 7½/15
1967 Halle (DDR) turniej strefowy (20, awans 3) Bogdan Pietrusiak 18 5½/19
Vrnjačka Banja (YUG) turniej strefowy (18, awans 3) Jerzy Kostro 7 9½/17
1969 Raach (AUT) turniej strefowy (22, awans 3) Jan Adamski 19 7½/21
Ateny (GRE) turniej strefowy (18, awans 3) Jerzy Lewi 12 7/17
1972 Forssa – Helsinki (FIN) turniej strefowy (16, awans 2) Włodzimierz Schmidt 6 8½/15
1975 Wraca (BUL) turniej strefowy (16, awans 2) Jacek Bednarski 12 7/15
Pula (YUG) turniej strefowy (16, awans 2) Włodzimierz Schmidt 11 7/14
1979 Warszawa (POL) turniej strefowy, grupa A (10, do finału 4) Aleksander Sznapik 4 4½/9
Ryszard Skrobek 9 3½/9
turniej strefowy, grupa B (10, do finału 4) Włodzimierz Schmidt 7 4/9
Adam Kuligowski 10 2½/9
turniej strefowy, finał (8, awans 5) Aleksander Sznapik 8 2/7
1982 Băile Herculane (ROM) turniej strefowy (22, awans 5) Aleksander Sznapik 4–7 12/21
Włodzimierz Schmidt 15 9½/21
Budapeszt (HUN) dogrywka (4, awans 2) Aleksander Sznapik 3 3/6
1985 Praga (CSR) turniej strefowy (18, awans 5) Włodzimierz Schmidt 4–6 9½/17
Aleksander Sznapik 12 8½/17
Paweł Stempin 15 7½/17
dogrywka (3, awans 2) Włodzimierz Schmidt 3 1½/4
1987 Warszawa (POL) turniej strefowy, grupa A (12, awans 2) Włodzimierz Schmidt 2–4 6/11
Robert Kuczyński 10 4½/11
dogrywka (3, awans 1) Włodzimierz Schmidt 3 1½/4
turniej strefowy, grupa B (12, awans 2) Aleksander Sznapik 7 5½/11
Piotr Staniszewski 9 4½/11
Marek Hawełko 11 4½/11
1990 Stara Zagora (BUL) turniej strefowy, grupa A (13, awans 2) Robert Kuczyński 4 7/12
Jacek Gdański 13 3½/12
turniej strefowy, grupa B (13, awans 2) Aleksander Wojtkiewicz 2–4 7/12
Aleksander Sznapik 11 5/12
Warszawa (POL) dogrywka (3, awans 1) Aleksander Wojtkiewicz 2 2/4
1993 Budapeszt (HUN) turniej strefowy, grupa A (12, awans 2) Jacek Gdański 2–5 6½/11
Aleksander Wojtkiewicz 2–5 6½/11
dogrywka (4, awans 1) Aleksander Wojtkiewicz 3 3/6
Jacek Gdański 4 2/6
turniej strefowy, grupa B (12, awans 2) Robert Kuczyński 10 4½/11
Aleksander Sznapik 12 2/11
1995 Odorheiu Secuiesc (ROM) turniej strefowy (26, awans 3) Aleksander Wojtkiewicz 9 5/9
Jacek Gdański 17 4/9
Tomasz Markowski 22 3½/9
Marek Matlak 24 3½/9
1997 Groningen (NED) Mistrzostwa Świata KO (128) Michał Krasenkow V runda (8)
1998 Krynica (POL) turniej strefowy (28, awans 4) Bartłomiej Macieja (+) 2 6/9
Robert Kempiński 5 5½/9
Tomasz Markowski 8 5/9
Marcin Kamiński 18 4/9
Jacek Gdański 20 4/9
Aleksander Wojtkiewicz 21 4/9
1999 Las Vegas (USA) Mistrzostwa Świata KO (128) Michał Krasenkow III runda (32)
Bartłomiej Macieja II runda (64)
2000 Budapeszt (HUN) turniej strefowy (30, awans 4) Bartłomiej Macieja 1–5 6/9
Paweł Blehm 1–5 6/9
Tomasz Markowski 9 5/9
Bartosz Soćko 12 5/9
Paweł Jaracz 27 3½/9
dogrywka (5, awans 4) Paweł Blehm (+) 1–3 2½/4
Bartłomiej Macieja (+) 1–3 2½/4
2000 Nowe Delhi (IND) Mistrzostwa Świata KO (128) Bartłomiej Macieja IV runda (16)
Michał Krasenkow II runda (64)
Paweł Blehm I runda (128)
2001 Moskwa (RUS) Mistrzostwa Świata KO (128) Bartłomiej Macieja II runda (64)
Jacek Gdański I runda (128)
Michał Krasenkow I runda (128)
2004 Trypolis (LIB) Mistrzostwa Świata KO (128) Michał Krasenkow IV runda (16)
Mateusz Bartel I runda (128)
Robert Kempiński I runda (128)
Bartłomiej Macieja I runda (128)
2005 Chanty-Mansyjsk (RUS) Puchar Świata (128) Robert Kempiński II runda (64)
Michał Krasenkow I runda (128)
Bartłomiej Macieja I runda (128)
2007 Chanty-Mansyjsk (RUS) Puchar Świata (128) Bartłomiej Macieja III runda (32)
Bartosz Soćko II runda (64)
Mateusz Bartel I runda (128)
Grzegorz Gajewski I runda (128)
2009 Chanty-Mansyjsk (RUS) Puchar Świata (128) Mateusz Bartel II runda (64)
2011 Chanty-Mansyjsk (RUS) Puchar Świata (128) Radosław Wojtaszek II runda (64)
Bartosz Soćko I runda (128)
2013 Tromsø (NOR) Puchar Świata (128) Dariusz Świercz II runda (64)
Jan-Krzysztof Duda I runda (128)
Radosław Wojtaszek I runda (128)
2015 Baku (AZE) Puchar Świata (128) Radosław Wojtaszek IV runda (16)
Mateusz Bartel I runda (128)
Robert Kempiński I runda (128)
2017 Tbilisi (GEO) Puchar Świata (128) Jan-Krzysztof Duda II runda (64)
Radosław Wojtaszek II runda (64)
Kacper Piorun I runda (128)
2019 Chanty-Mansyjsk (RUS) Puchar Świata (128) Jan-Krzysztof Duda IV runda (16)
Kacper Piorun I runda (128)
Radosław Wojtaszek I runda (128)
Mateusz Bartel I runda (128)
2021 Soczi (RUS) Puchar Świata (206) Jan-Krzysztof Duda VIII runda (finał)
I miejsce
Kacper Piorun V runda (16)
Radosław Wojtaszek IV runda (32)
Michał Krasenkow III runda (64)
Paweł Teclaf I runda (206)
2022 Madryt (ESP) turniej pretendentów (8) Jan-Krzysztof Duda 7–8 5½/14
2023 Baku (AZE) Puchar Świata (206) Jan-Krzysztof Duda V runda (16)
Radosław Wojtaszek IV runda (32)
Mateusz Bartel II runda (128)
Igor Janik II runda (128)
Kacper Piorun I runda (206)
Szymon Gumularz I runda (206)
Grzegorz Nasuta I runda (206)
.        
Strony internetowe
Ta strona korzysta z plików cookies (ciasteczka). Pozostając na niej, wyrażasz zgodę na korzystanie z cookies. Więcej informacji.
Akceptuję