Polacy na Mistrzostwach Świata w szachach

Mistrzostwa Świata w szachach – jako oficjalne rozgrywki organizowane są od końca XIX wieku.

Jedynym Polkiem, który uczestniczył w meczu o mistrzostwo świata, był Johannes Zukertort, który w 1886 przegrał z Wilhelmem Steinitzem w pierwszym oficjalnym meczu, rozegranym w Stanach Zjednoczonych. Do 1948 kolejne mecze o mistrzostwo świata odbywały się według nieformalnych zasad i nie były poprzedzane eliminacjami (czołowi szachiści rzucali wyzwania aktualnemu mistrzowi świata, który je przyjmował lub nie). Często warunkiem akceptacji było zebranie odpowiednio dużej kwoty pieniędzy, co dla niektórych szachistów było nieosiągalne, jak np. dla Akiby Rubinsteina, który w drugiej dekadzie XX wieku uznawany był za najsilniejszego kandydata do rozegrania meczu z ówczesnym mistrzem świata, Emanuelem Laskerem.

Zasady wyłaniania mistrza świata uległy zmianie po II wojnie światowej. Po śmierci Aleksandra Alechina (w 1946) Międzynarodowa Federacja Szachowa zorganizowała w 1948 r. mecz-turniej, zakończony zwycięstwem Michaiła Botwinnika. Wprowadzono również nowy system, oparty na kilkuletnich cyklach, w czasie których rozgrywano kolejne turnieje eliminacyjne: strefowe, międzystrefowe oraz turnieje lub mecze pretendentów (zasady tych rozgrywek zmieniały się wielokrotnie). Dopiero zwycięzca tych wielostopniowych eliminacji zdobywał prawo do gry z aktualnym mistrzem świata. Ten system obowiązywał aż do końca lat 90-tych, kiedy został gruntownie zmodernizowany. W 1997 rozegrano pierwsze Mistrzostwa Świata systemem pucharowym (zlikwidowano wówczas turnieje międzystrefowe, a ostatni turniej strefowy odbył się w 2000). W kolejnych latach rolę turniejów eliminacyjnych przejęły mistrzostwa kontynentalne oraz turnieje o Puchar Świata (rozgrywane od 2005).

Pierwszym polskim szachistą, który wystąpił w turnieju strefowym, był w 1947 r. Kazimierz Plater. Największy sukces osiągnął Michał Krasenkow, który awansował do ćwierćfinału (najlepszej ósemki) Mistrzostw Świata systemem pucharowym w Groningen (1997). Sukcesami polskich szachistów były również awanse do turniejów międzystrefowych, które zdobyli: Bogdan Śliwa (1954), Bartłomiej Macieja (1998, 2000) oraz Paweł Blehm (2000).

W przypadku rozgrywek o Puchar Świata, to najlepszy wynik osiągnął Jan-Krzysztof Duda, który w 2021 w Soczi zajął I miejsce (w półfinale pokonując Magnusa Carlsena, a w finale – Siergieja Kariakina). Dzięki temu osiągnięciu – jako pierwszy Polak w historii – wystąpił w 2022 w turnieju pretendentów, zajmując w nim dz. VII-VIII miejsce. Poza tym, do 1/8 finału Pucharu Świata (najlepszej szesnastki) awansowali Radosław Wojtaszek (2015), Jan-Krzysztof Duda (2019) oraz Kacper Piorun (2021).

W Polsce trzykrotnie odbyły turnieje strefowe, dwukrotnie w Warszawie (1979, 1987) oraz w Krynicy (1998).

Wyniki reprezentantów Polski

Strony internetowe

• World Chess Championship